Y Agora

#HerkülMillas #OrhanKemal #AileMezarOrhan Kemal’in ailesi ve Everest Yayınları’nın birlikte düzenlediği "Orhan Kemal Roman Armağanı"nın bu sene sahibi Herkül Millas oldu. Herkül Millas'a ödülü getiren eseriyse “Aile Mezarı” adlı romanı."Orhan Kemal Roman Armağanı" için Nazım K. Öğütçü, M. Nuri Gültekin, Çimen G. Erkol, Adnan Özyalçıner, Tahir Şilkan, Yıldız Ecevit ve Seray Şahiner’den oluşan seçici kurul bu yıl 55 eseri değerlendirdi. Ödülü Herkül Millas’ın Aile Mezarı adlı romanına veren seçici kurul gerekçesini şöyle açıkladı:Uzun yıllardır zorlu politik, ideolojik ve tarihsel koşullarda halklar arasındaki dostluğu öne çıkaran ve yakın tarihte izler bırakmış acılarda insani trajedilerin benzerliklerini ele alan Herkül Millas’ın Türkiye’den ayrılmak zorunda kalan İstanbullu Rumları konu edinen ‘Aile Mezarı’ romanını, bugün hâlâ yakıcı bir sorun olan farklılıklarla bir arada yaşama konusunu canlı gözlemlerle ve etkileyici bir anlatımla birleştirmesi; bu konuyu, ötekileştirme ısrarı, önyargı, çokkültürlülük gibi evrensel meselelerle iç içe geçirerek başarılı bir şekilde işlemesi ve aidiyet tartışmasının nesilden nesile nasıl dönüştüğünü, ailenin farklı görüşler arasındaki gel-gitlerini gösteren bir dramatik kurgu ile anlatması nedeniyle ve yazarın bugüne kadarki yapıtları ve birikimini göz önünde bulundurarak.”Agora'da Evren Dede'nin konuğu Aile Mezarı adlı romanıyla Orhan Kemal Roman Armağanı’nının sahibi Herkül Millas oldu.

Kıbrıs'ta Rumların hak iddia ettiği kapalı Maraş ile ilgili Türk tarafı bölgenin tekrar açılması ve adanın ekonominisi kalkındırılmasını düşünüyor. Adada Maraş ile ilgili Rumların itirazları sürüyor.Evren Dede, Kıbrıs'ta Türk yönetimi Maraş'ı açacak mı ve açarsa ne zaman açılır sorularının gündemde olduğu bugünlerde konuyu ve Kıbrıs'ta devam eden cumhurbaşkanlığı seçim sürecini 360 Genel Yayın Yönetmeni gazeteci Aysu Basri Akter’e sordu.Aysu Basri Akter “Maraş'ın hemen açılması teknik olarak mümkün değil” dese de gerekli uzun yıllardır kullanılmadığı için harap durumda olan şehrin yeniden altyapısının bitirilmesi ile ancak 2028’de açılabileceğini öngörüyor.“Açalım dersek ve statüsünü değiştirip içine girersek yayınlanan bütün uzman raporları 2028-2030 arası açılabilir” yorumunda bulunan Aysu Basri Akter özellikle statü olarak Maraş’ın nasıl açılacağı konusunu sorguluyor ve şunları söylüyor:“Tabii ki Maraş’ı nasıl açacağımız önemli BM’nin onayı ve bu alanda yetkisi olmadan ‘Türk yönetimi altında KKTC toprağıdır’ diyerek Maraş’ı açmamız uluslararası ihtilaf çok daha turmandıracaktır.”

Test

Agora'da Evren Dede'nin konuğu Gazete 360 Genel Yayın Yönetmeni Aysu Basri oldu. Programda Gezici Kamuoyu Araştırma Şirketi'nin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti cumhurbaşkanlığı seçimleri ile ilgili anketi ele alınıyor.

Kuzey Kıbrıs Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı’nın Guardian gazetesine verdiği röportaj sonrasında Türkiye’den gelen sert tepkileri ve yaşanan gelişmeleri Gazete 360 Genel Yayın Yönetmeni Aysu Basri Agora Podcast Programı’nda Evren Dede’ye değerlendirdi.Kuzey Kıbrıs lideri Akıncı, İngiliz gazetesine verdiği bir mülakatta, Kıbrıs’ta iki toplumun federal bir 'çatı' altında birleşmesi gerektiğini ve federal çözüm içeren bir anlaşmaya tez zamanda ulaşılmaz ise adadaki Türk ve Rum toplumlarının bölünmüşlüğünün kalıcı hale geleceğini ifade etmişti.Akıncı ayrıca federal çözüm anlaşmasında uzlaşılmaz ise gazetecinin Kırım örneği sorusu üzerine “Ada'nın kuzeyinin artan bir şekilde Ankara'ya bağımlı hale geleceği ve neticede pratikte bir Türk şehri haline gelerek yutulabileceği" ifadelerini kullanmıştı. Akıncı’nın bu ifadelerine karşı Türkiye’den çok sert tepkiler geldi.İşte Aysu Basri’nin konuk olduğu Agora podcast programından satır başlıkları:Aysu Basri: Kıbrıslı Türkler Türkiye’den muhafazakar siyasetin gelmesini istemiyorAysu Basri: 26 Nisan cumhurbaşkanlığı seçiminde Rauf Denktaş benzeri aday yokAysu Basri: İlhak konusunda Cumhurbaşkanı Akıncı’nın aslında yeni bir şey söylediği yokAysu Basri: Hatay veta Kırım modeli ifadesi, Kıbrıs Türklerinin siyasi söylemi değildir Aysu Basri: Kıbrıs’ta bir seçim süreci yaşanıyor. Cumhurbaşkanı Akıncı’nın bu seçimi de alabileceği görülüyorAysu Basri: Akıncı ile Erdoğan arasında fikir ayrılığı olduğu biliniyor. Seçim ortamında bu ayrılık tekrar gündeme geliyorAysu Basri: Yapılan bütün kamuoyu yoklamaları Kıbrıslı Türklerin ilhak istemediğini gösteriyorAysu Basri: Türkiye Kıbrıs’ta bir lider değişikliği istiyor. Lider değişikliğiyle birlikte de adada daha muhafazakar bir siyaset yürütmek istiyorAysu Basri: Türkiye sayın Akıncı ile yapamayacağını gözlemlemiş, dolayısıyla da burada bir lider değişikliği talebi varAysu Basri: Kıbrıslı Türkler için Türkiye’nin yeri çok ayrı ama bu bağlılık kendini yok etmek anlamında değilAysu Basri: Kıbrıslı Türkler kendi kurumlarını tartışmasız şekilde kendileri yönetmek istiyor

Agora podcast programında Evren Dede'nin konuğu Selanik'teki akıl hastanesinde otuz yılın üstünde görev yapmış ve bölüm başkanlığı üstlenmiş emekli psikiyatrist Dr. İbram Onsunoğlu oldu.Dr. Onsunoğlu'nun Türk-Yunan ilişkilerini ve Yunan medeniyetini konuştuğu podcast programından satış başlıkları:Onsunoğlu: "Türkiye ile savaş kaçınılmazdır doktrini" eskiden beri Yunanistan'da yinelenen bir doktrindir.Onsunoğlu: Eski Yunan medeniyeti, Yunanlar Hristiyan olduktan sonra bütün haşmetini kaybettiOnsunoğlu: Bizans zamanında Hristiyanlık resmi din kabul edildikten sonra Yunan ne var ise kovuşturulduOnsunoğlu: Milli tarihler hep yapmacıktır ve olumsuz yanları göstermezlerOnsunoğlu: Yunanistan'daki yozlaşma ve Ortadoğulu hale giriş Hristiyan olmakla başladıOnsunoğlu: Dinler kendi başlarına kurulduğu şekliyle belki ideal, fakat her zaman Allah ile kul arasına arabulucu girince suistimal başlamışOnsunoğlu: Eski Yunanda da kadınlar ikinci plandaydıOnsunoğlu: Yunanistan'da kilisenin gücü hem Bizans'tan hem de Osmanlı'dan kaynaklanıyorOnsunoğlu: Yunanlar acaba Türkiye ile savaş çıkar mı diye düşünüyorOnsunoğlu: Yunanistan'da politikacılar dindar değil, dinci hiç değilOnsunoğlu: Kıbrıs'taki Ortodoks kilisesi, Yunanistan'daki kiliseden daha güçlüdürOnsunoğlu: Çipras da "ateistim" diye ortaya çıktı, sonra da dini ayinlerde en önde yer almaya başladıOnsunoğlu: Önümüzdeki birkaç yıl ne Erdoğan Yunanistan'ı ne de Miçotakis Türkiye'yi ziyaret etmeyecekOnsunoğlu: Türkiye'nin 'ben senden büyüğüm' hatırlatmasını Yunanistan sindiremiyorOnsunoğlu: Yunanistan'da yavaş yavaş Türkiye ile savaş çıkar hazırlığına gidiliyorİşte

Kıbrıs'tan Avrupa Parlamentosu'na seçilen ilk Türk Milletvekili olan Niyazi Kızılyürek, Agora'da kendine gelen eleştirilere yanıt verdi.Kıbrıslı türkler ile Kıbrıs'a Türkeye'den gelenler arasında iki topluluk oluşuyor. Türkiye'den adaya gelenler Kıbrıslı Türklerin çok çok üstünde. Toplumsal mühendislik yapılmasına karşıyım. Niyazi Kızılyürek Kıbrıslı Türkler ile Kıbrıs'a Türkeye'den gelenler arasında iki topluluk oluşuyor.Niyazi Kızılyürek: Türkiye'den adaya gelenler Kıbrıslı Türklerin çok üstünde. Toplumsal mühendislik yapılmasına karşıyımNiyazi Kızılyürek: Doğu Akdeniz'deki enerji rekabetinde Türkiye'yi dışlayarak bir ittifak yapılması yanlıştırNiyazi Kızılyürek: Biz herhangi bir devletin kimlik dayatmasına karşıyızNiyazi Kızılyürek: Kıbrıs Ortodoks Kilisesi'nin dayatmaya çalıştığı din kimliğine de her zaman itiraz ettikNiyazi Kızılyürek: Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Türkiye'yi dışlayarak İsrail ile işbirliği yapması yanlıştır. Filler kapıştığı zaman çimenler ezilirNiyazi Kızılyürek: Kıbrıs Türkleri Mustafa Kemal Atattürk'ün reformalarını ilk benimseyen topluluklardandırNiyazi Kızılyürek: Türkiye'nin yapması gereken şey Kıbrıs'ın kuzeyine nüfus yığmak değildirNiyazi Kızılyürek: Din ile sorunumuz yok ancak Kıbrıslı Türklerin dini bütün olmadığından bahseden Türkiyeli siyasetçiler varNiyazi Kızılyürek: Kıbrıslı Türklerin seküler ortamına karşı Türkiye'den gelen bir kültür savaşı yapılıyorNiyazi Kızılyürek: Kıbrıs Türk toplumu ancak federal bir devlet ile varlığını koruyabilirNiyazi Kızılyürek: Ekonomik olarak Kıbrıs Türk toplumu yolun souna geldiNiyazi Kızılyürek:Kıbrıslı Türklerin kurumları özelleştirilerek Türkiye sermasinin eline geçti

Agora podcast programına katılan Profesör Dr. Ahmet Sözen Kıbrıs açısından 2019 senesini ve yaşanan gelişmeleri Evren Dede’ye değerlendirdi.

Agora'da Prof. Ahmet Sözen Kıbrıs'taki gelişmeleri Evren Dede'ye anlattı.

Türkiye Ermenileri olaylı geçen 85. Patrik seçimini tamamladı. Protestoların gölgesinde gerçekleşen seçimde Turuncu liste (Sahak Episkopos Maşalyan) 9.008 oy, Mor liste (Aram Başepiskopos Ateşyan) ise 3.529 oy aldı. 8 Aralık günü yapılan halk seçimiyle belirlenen delegeler 11 Aralık günü toplanarak Sahak Episkopos Maşalyan'ı Türkiye Ermenileri 85. Patriği olarak seçtiler.Seçim öncesi yaşanan protestoları ve Patrik seçimini Agora'da konunun uzmanlarından Ohannes Kılıçdağı ile konuştuk.

17 Kasım'dan bizlere miras bırakılan o meşhur slogan şöyledir: Ekmek, Eğitim, ÖzgürükYunanistan, Papadopulos darbesiyle askeri yönetim altına girmiştir. Cunta rejimi 6. yılını doldurmak üzeredir. Halk ama bilhassa gençler şiddetle karşıdır askeri rejime. 14 Kasım 1973’te Atina Politeknik Üniversitesi öğrencileri boykota başlar. Okulda müthiş bir anti cunta, anti Amerikan, anti emperyalist bir kampanya başlatırlar. Laboratuvarlardan aşırdıkları malzemelerle bir radyo bile kurarlar. Radyodan hiç durmadan Atinalılara ve askerlere seslenirler. Askeri rejimin hemen sonlandırılması talebinde bulunurlar. Gösterileri üç gün üç gece sürer. Öğrenciler, Yunanistan’ın askeri rejime tepkisinin sembolü olur. Yüz binlerce Yunan, öğrencilere destek olmak için üniversitenin önüne gelir. Askeri yönetim paniklemeye başlar. 17 Kasım sabahı, özerk statüde olduğu için polis giremeyen kampüse tankları yollar. Öğrenciler, etraflarını saran askerlere “kardeşine silah mı doğrultacaksın?” diyerek emre itaatsizlik çağrısında bulunurlar.İşte her Yunanın ezbere bildiği o an gelmiştir. Sabah saat üçte, Atina’nın elektrikleri kesilir ve bir tank, okulun demir kapısını kırarak içeri girer. Korkunç bir kargaşa başlar. İnsanların bazısı tank altında kalır, bazısı askerin silahıyla vurulur, bazısı çıkan kargaşada ezilir, bazıları da çapraz ateş içinde kalır.Toplamda 24 kişi hayatını kaybeder. Yüzlerce insan da yaralanır. Resmi kayıtlara göre ölenlerin hiçbiri üniversite öğrencisi değildir, öğrencileri desteklemeye gelen halktan kişilerdir.17 Kasım Direnişi günü cuntaya karşı direne bir Türk de vardır. Yarım saatlik podcast yayınımızda o Türkün kendi sesinden 17 Kasım Direnişi'ni, direniş esnasında tutuklanışını ve yaşadıklarını dinleyeceksiniz. 17 Kasım'ın bizlere miras bırakılan o meşhur sloganıyla başladık, öyle bitirelim: Ekmek, Eğitim, Özgürük

AGOS Genel Yayın Yönetmeni Yetvart Danzikyan ile Hrant Dink davasından yaşanan son gelişmeleri, her an her şeyin olabileceği söylenen İstanbul Ermenileri patrik seçimini ve 6-7 Eylül Olayları'nı konuştuk. Dava ile ilgili yaşanan son gelişmeleri "Dink cinayetinin üzerindeki karanlık perdenin varlığını koruduğunun bir göstergesi" olarak nitelendiren Agos Genel Yayın Yönetmeni Yetvart Danzikyan, "Aile avukatlarının da belirttiği gibi cezasızlığın önü açıldı" diyor.

Herkül Millas 6-7 Eylül Olayları'nda 15 yaşındaydı. İstanbul'da o lanet gece babasının dükkanı yağmalanırken evlerinin önüne gelenlerden korunmak amacıyla üst kattaki komşularına sığındılar."Babam terziydi, yağma ettikleri dükkanımızda bütün top kumaşları çaldılar, çalamadıklarını da keserek kullanılamaz hale getirdiler. Kumaşlar o gece elimizden gidince iflas etti babam... Sonra korku ve gelecek endişesiyle Türkiye'den Yunanistan'a göç ettik..." şeklinde anlatıyor yaşadıklarını.Millas, "Saldırılar başladığında endişeyle evde beklerken kapıcı kadın 'Burada gavur yok!' diyerek bizi kurtarıyordu.. Biz üst kata sığınmıştık, gerçi daha önce söylemişlerdi, eğer bir şey olursa bize sığınırsınız diye. Ancak babamı saklamak istemiyorlardı, sadece çocuk ve kadınları saklamak istediklerini belirtmişlerdi..." diyor.Agora’da ele aldığımız 6-7 Eylül Olayları hakkındaki podcast programında Türk-Yunan ilişkileri uzmanı Herkül Millas'ın, "Türkiye'de azınlıkların günlük hayatını zehir eden olaylar o kadar çok ki..." ifadesi, acı gerçeği tüm çıplaklığıyla yüzümüze vuruyor aslında.Aradan 64 yıl geçti ancak acılar unutulmadı. 6-7 Eylül Olayları, İstanbul'da yaşayan başta Rum olmak üzere gayrimüslim azınlıklara karşı 6-7 Eylül 1955'te gerçekleşen organize toplu saldırıydı. Türk derinlerinin planlayarak gerçekleştirdiği bu pogromda İstanbul'da gayrimüslimlere ait 4.214 ev, 1.004 işyeri, 73 kilise, bir sinagog, iki manastır, 26 okul ile aralarında fabrika, otel, bar gibi yerlerin bulunduğu 5.317 mekân saldırıya uğradı.6-7 Eylül Olayları sırasında Türkiye basını 11 kişinin öldüğü yazarken, kimi Yunan kaynakları felaket gecesi 15 kişinin can verdiğini belirtti. Zaman ilerledikçe o gece tecavüze uğrayan kadınların sayısının 60'ı geçtiği öğrenildi. Dr. Dilek Güven'e göre iise tecavüze uğrayan ve utanmalarından veya korkularından dolayı şikayette bulunamayan kadın sayısının gerçekte 400’e yakın olduğu tahmin edilmekte.Pogromun fitilini ateşleyen olay ise saldırılardan bir önceki gün Türkiye basınında çıkan ve Atatürk'ün Selanik'te doğduğu evin bombalandığı haberleri oldu. Oysa bomba olayı kurguydu. Atatürk'ün Selanik'teki evine bomba atan kişi Selanik Üniversitesi Siyasal Bilgiler fakültesinde okuyan Yunan vatandaşı Batı Trakya Türkü Oktay Engin'di ve aldığı talimatla bombayı attığı daha sonra ifşa olmuştu. Hatta bu inanılmaz gerçek yıllar geçtikçe daha belirgin hale geldi. Engin, Türkiye'de 22 Şubat 1992 - 18 Eylül 1993 tarihleri arasında Nevşehir Valisi yapıldı. Öte yandan o günlerde asıl konu Kıbrıs’tı. Adada Kıbrıs Rumlarının Kıbrıslı Türklere yaptığı zulümler gündemdeydi. 6-7 Eylül Pogromu'nun olduğu dönem Türkiye'de tirajı en yüksek Hürriyet gazetesinde "İstanbul'daki Rum azınlığın aralarında bağış toplayarak Kıbrıs Rumlarının ENOSİS çetelerine gönderdiği" haberi yapıldı. Bilerek ve isteyerek İstanbul’daki Rumlar da mesul tutuluyordu, Kıbrıs ve Yunanistan’daki Türklere karşı yaşananlardan...Olayların ardından, Türkiye'de yaşayan binlerce Rum, kendilerini düşman gören Türklerden korkarak ve İstanbul'da geleceklerinin olmadığını "düşünerek" Türkiye'den Yunanistan'a göç ettiler. Saldırılardan ciddi zarar gören Ermeni ve Yahudiler arasında da gelecek endişesi baş gösterdi. Bugün aradan geçen 64 yıl sonra bile o günleri yaşayanların anıları taze. Bir daha olmaması tek arzu. Ancak Millas bu konuda karamsar, daha doğrusu gerçekçi, “Ortaçağda bütün bir toplum cezalandırılırdı. Türkiye Ortaçağ’da kaldı, Ortaçağ’da yaşıyor...” diyor.Türk-Yunan ilişkileri uzmanı Herkül Millas'ın 6-7 Eylül Olayları'nı anlattığı Agora podcast programını, tarihin o karanlık yüzünü anladıkça, iç çekerek dinleyeceksiniz.

Türkiye Cumhuriyeti’nin topraklarının resmen tanındığı ve ülkenin kuruluş vesikası sayılan taşıyan Lozan Antlaşması 96 yaşında. 24 Temmuz 1923 tarihinde imzalanan Lozan antlaşması ile ilgili son günlerde yeniden gündeme gelen tartışma konuşarını Agora podcast programında Türk-Yunan ilişkileri uzmanı Herkül Millas ile konuştuk.Millas: Lozan’ın asıl sorumlusu Mustafa Kemal’i eleştirmeye cesaret edemeyenler İnönü’yü eleştiriyor“Mustafa Kemal’i eleştirmeye cesaret edemeyenler İnönü’yü eleştiriyor”“Bir kere ikiyüzlülük var: Eleştireceksen doğrudan Mustafa Kemal’i eleştir”“Türkiye Lozan’da bütün istediklerini alamadı ise masada karşı taraftakiler de alamadı”“Lozan’ın gizli maddeleri var iddiası saçma sapan laflardır. Sır falan yok”“Lozan Antlaşması’nın öyle 100 yıl süresi yoktur”“1989’da bir kitabım çıkmıştı ‘Tencere Dibin Kara.’ Orada bu konuya değinmiştim…”

Agora’da Yunanistan vatandaşı ve alanlarında uzman dört konukla ülkedeki erken genel seçimi ve Türk-Yunan ilişkilerinde neler olacağını konuştuk.Agora podcast programında gazeteci Evren Dede sol hükümet SYRIZA’nın kaybettiği ve iktidarı sağ Yeni Demokrasi’ye kaptırdığı Yunanistan’daki erken genel seçim sonuçlarını Selanik Akıl ve Ruh Sağlığı Hastanesi’nde bölüm başkanlığı yapmış emekli psikiyatrist İbram Onsunoğlu, Türk-Yunan ilişkileri uzmanı akademisyen Dimostenis Yağcıoğlu, ANTARSYA Partisi parlamenter adayı Mustafa Çolak ve erken genel seçimde KİNAL-PASOK Partisi İskeçe Milletvekili seçilen Psikiyatrist Burhan Baran ile konuştu. Kaçırmayın.

Agora podcast programında Evren Dede, Yunanistan’da 7 Temmuz Pazar günü gerçekleştirilen erken genel seçim sonuçlarını değerlendirdi.

Kıbrıs'ta Türk tarafının gündeme getirdiği Maraş'ın tekrar açılması konusunu Doğu Akdeniz Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Başkanı olan Kıbrıslı Türk akademisyen Profesör Dr. Ahmet Sözen ile konuştuk.Profesör Dr. Ahmet Sözen'in açıklamalarını dinlemek için ▶️ tuşuna basın

Agos Genel Yayın Yönetmeni Yetvart Danzikyan THY'nin standlarından Agos'u kaldırma kararını, Pontus, Rum, İstanbul-Konstantinopoli tartışmalarını, vakıflar seçimini ve İstanbul Ermenilerinin dört gözle beklediği patrik seçim sürecindeki son gelişmeleri konuştuk.

Yunanistan’da SYRIZA hükümetinin 26 Mayıs 2019 tarihinde yapılan Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerinde aldığı ağır mağlubiyeti Türk-Yunan ilişkileri uzmanı akademisyen Herkül Millas ve ANTARSYA Partisi AP adayı Mustafa Çolak AGORA'da Evren Dede'ye yorumladılar.