Bauhaus

Na de gruwelen van de oorlog was Bauhaus ervan overtuigd dat vormgeving en architectuur de wereld beter kon maken. De school zette in op kunst èn ambacht om industrieel gemaakte meubelen en gebruiksvoorwerpen te vervaardigen. Met Bauhaus blies Walter Gropius nieuw leven in een school die onze landgenoot Henry Van de Velde voor de oorlog had opgericht en verlaten. Gropius trok docenten aan als Wassily Kandinsky, Paul Klee, Jozef Albers, Laszlo Moholy-Nagy en de kleurrijke Johannes Itten.

Bauhaus niet denkbaar is zonder Henry Van de Velde. Dat zegt Werner Adriaenssens, verbonden aan het Jubelparkmuseum. Zijn verhaal begint bij de Engelse Arts & Crafts en William Morris en reist door naar het Duitse Weimar. Marc Dubois brengt de Duitse mecenas Karl Ernst Osthaus in beeld. En Leo Van Broeck ziet een paradox.

Bauhaus heeft in de loop der jaren talrijke contacten gehad met Nederlanders. Theo van Doesburg was er al heel vroeg bij, aldus Mienke Simon Thomas van museum Boijmans Van Beuningen. Ook Oskar Schlemmer, bekend van het triadische ballet en aan Bauhaus verbonden, werd door Nederlandse pioniers beïnvloed, aldus de Duitse kunsthistoricus Andreas Pinczewski.

Duitsland was net een republiek geworden en de vrouwen hadden stemrecht gekregen. Ook zij trokken in groten getale naar de nieuwe school. Toch bleven hun kansen en hun keuzemogelijkheden er eerder beperkt tot weeftechniek. Veel Bauhausvrouwen dus, en veel liefdesgeschiedenissen, en onrechtvaardigheden.

Net als de Weimarrepubliek, stond ook de school Bauhaus onder hoge druk. Oprukkend rechts probeerde Bauhaus al snel de pas af te snijden. Hierdoor verhuist de school van Weimar naar Dessau en tenslotte naar Berlijn. Na Walter Gropius treden Hannes Meyer en Ludwig Mies Van der Rohe nog aan als directeuren. Tot de school in 1932 definitief de deuren sluit. Met de Weissenhofsiedlung in Stuttgart toonden Bauhaus-architecten wat ze waard waren aan een internationaal publiek.

Mienke Simon Thomas over de fameuze metaalmeubels van de Hongaarse ontwerper en latere architect Marcel Breuer, zoals hij die al fietsend door Dessau bedacht. Regina Bittner, één van de curatoren van het nieuwe Bauhausmuseum in Dessau, legt uit waarom de B3 of Wassily-clubzetel een scharnierstuk is in het museum. Restaurateur Gerry Vervoort weet waarom elke buiging van dat metaal zijn doel heeft. Naast de materiaalkeuze is standaardisering een belangrijk aspect van industrieel ontwerpen.

Werner Adriaenssens vertelt hoe Henry Van de Velde terug naar België wordt gehaald. Veronique Boone schetst hoe het kunstonderwijs in België werd georganiseerd. Marc Dubois presenteert de docenten die Henry Van de Velde voor zijn school in Ter Kameren kon aantrekken.

De invloed van Bauhaus liet zich niet louter via ontwerpen gelden, dat kon ook via een functioneel handboek van Ernst Neufert, stelt Marc Dubois vast. En de rationele ontwerpen konden verscheiden doelen dienen, niet alle Bauhausstudenten waren politiek gelijkgestemd. Designer Vincent Van Duysen ontwerpt met een knipoog naar Bauhaus. Leo Van Broeck formuleert de fundamentele vragen van Bauhaus voor vandaag.