GIA ĐÌNH là 2 từ mà dù bất kỳ ai, ở bất kì nơi đâu cũng đều có tâm trạng cực kỳ phức tạp khi nghĩ về. Có người hạnh phúc khi nghe thấy "gia đình", họ hào hứng chia sẻ, chia sẻ những câu chuyện của họ. Nơi ấy có cha mẹ, ông bà, một gia đình đầm ấm, tràn ngập tiếng cười và bữa cơm quây quần bên nhau vào mỗi buổi tối. Thế nhưng cũng còn đó những nỗi niềm, những cảm xúc khắc khoải hay quá khứ đau buồn ùa về mỗi khi tiếng "gia đình" cất lên. Giống như Hồng trong "Những ngày thơ ấu".

Bằng thứ ngôn từ giản dị, bình dân mà gần gũi và trong sáng, Nguyên Hồng không chỉ gửi đến độc giả câu chuyện bình dị, đời thường mà còn tái hiện thành công bối cảnh xã hội đương thời - xã hội thực dân nửa phong kiến tù túng, cổ hủ của Việt Nam xưa.

Trong cuốn hồi ký của mình, Nguyên Hồng đã bộc bạch rằng chính dòng kí ức về năm tháng tuổi thơ đầy cơ cực đã giúp ông vun vén những cảm xúc chân thật nhất cho "Những ngày thơ ấu". Nơi những câu chuyện cay đắng, chua xót được nhìn qua ánh mắt của Hồng - một đứa trẻ ngây thơ, non nớt nhưng phải chịu nhiều ghẻ lạnh bởi chính những người thân thương nhất trong chính gia đình.