«مجدالاسلام کرمانی: از نوش تا نیش عدلیه»

تو این برگ رفتیم سراغ یکی از اون آدم‌هایی که اسمش تو تاریخ حقوق ایران کم‌تر از چیزی که باید دیده شده.

این‌بار حرف از مجدالاسلام کرمانیه؛ کسی که هم مشروطه‌چی بوده، هم روزنامه‌نگار، هم اصلاح‌طلب، و هم قربانی همون عدلیه‌ای که براش جنگید.

از شعر تند و تیزش درباره عدلیه شروع کردیم و بعد قدم‌به‌قدم زندگی و مسیر فکریش رو مرور کردیم؛ از کرمانِ دوره ناصری و درس‌های حوزوی، تا اصفهان و حلقه‌های روشنفکری، تا تهران و ماجراهای پرخطر روزنامه‌نگاریِ پیش از مشروطه.

بعد رفتیم سراغ مهم‌ترین کارش: روزنامهٔ محاکمات؛ اولین تلاش جدی برای انتشار گزارش محاکمات در ایران. جایی که برای اولین بار مردم می‌تونستن بفهمن تو دادگاه‌ها چی می‌گذره.

تو ادامه، داستان عجیب و درعین‌حال دردناک «شهر خاموشان» رو تعریف کردیم؛ شعری که مجدالاسلام توش تجربهٔ تلخ خودش از یک دعوای حقوقی ده‌ساله رو روایت کرده. روایتی که هم حال‌و‌هوای دستگاه قضایی اون زمان رو نشون میده و هم متأسفانه هنوز بخش‌هایی ازش آشنا و قابل‌لمسه.

در پایان هم سری زدیم به ماجرای فرزندان و نوادگانش و ردّی که این خانواده تو حقوق و سیاست ایران گذاشتن.

این اپیزود درباره آدمیه که مجذوب عدلیه بود و هم‌زمان قربانی همون‌جا شد؛ و شاید برای همین عنوانش رو گذاشتیم «از نوش تا نیش عدلیه».

منابع این اپیزود

دامغانی، محمد تقی (1351). «جوانه های حقوق ملی ایران:روزنامه محاکمات و اولین محاکمات»، نشریه حقوق مردم، ش. 27، صص 53-48.

دامغانی، محمد تقی (1351). «جوانه های حقوق ملی ایران (2):چهره درخشان اولین وکیل دادگستریدر اولین محاکمه پس از مشروطیت»، نشریه حقوق مردم،ش. 28، صص 57-48.

دامغانی، محمد تقی (1352). «جوانه های حقوق ملی ایران:روزنامه محاکمات و اولین محاکمات»، نشریه حقوق مردم، ش. 31، صص 44-37.

دامغانی، محمد تقی (1352). «جوانه های حقوق ملی ایران: 4»،نشریه حقوق مردم، ش. 32، صص. 63-58.

مجدالاسلام کرمانی، شهر خاموشان، در: آل داود، علی(1400). نخستین کوشش های قانونگذاری در ایران، ج. 3، تهران؛ انتشارات سخن وموقوفات افشار یزدی، چ. 1، صص. 488-408.

روزنامه ی محاکمات، شماره های مختلف.