این اثر شامل دو فصل و پنجاه‌وچهار باب است. فصل نخست به بیان عقاید صوفیان اختصاص دارد و فصل دوم خلاصه‌ای از همان مباحث است. پس از آن، باب‌هایی به شرح احوال مشایخ صوفیه، اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، حالات و مقامات سلوکی، و آداب و اخلاق صوفیان می‌پردازد. رساله قشیریه از مهم‌ترین منابع تصوف اسلامی به شمار می‌آید و در میان آثار بعدی همچون کشف‌المحجوب علی بن عثمان هجویری، تذکرةالاولیاء شیخ عطار و حتی نوشته‌های مولانا بازتاب یافته است.

از نظر ترجمه، نخستین بار شاگرد قشیری، ابوعلی حسن بن احمد عثمانی آن را به فارسی برگرداند. نسخه‌ای از این ترجمه مربوط به سال ۶۰۱ هجری در موزه بریتانیا نگهداری می‌شود و نسخه‌ای دیگر به تاریخ ۸۵۹ هجری در کتابخانه ایاصوفیه استانبول موجود است. ترجمه دیگری نیز در کرمان در اواخر قرن ششم هجری انجام گرفته است.

به عنوان نمونه‌ای از نثر فارسی این اثر، در باب «اخلاص» آمده است:

«ذوالنون مصری می‌گوید سه چیز است علامت اخلاص؛ یکی آنکه مدح و ذمّ عام نزد او یکی باشد، دوم آنکه دیدن اعمال خویش فراموش کند و سوم آنکه در آخرت هیچ عملی از خویش نبیند. ابوعثمان می‌گوید: اخلاص، فراموشی خلق است به دوام نظر به خالق.»

در سال‌های اخیر نیز شروح متعددی بر این کتاب نوشته شده است. از جمله، در سال ۱۳۹۳ خورشیدی حسین شهبازی شرحی جامع بر رساله ارائه کرد که شامل توضیح بیش از ۱۵۰ اصطلاح عرفانی، بررسی ۲۰۰ شخصیت صوفی از قرون نخستین، و تحلیل لغات و جملات دشوار کتاب است.

نسخه کتاب گویا

• نوع متن: تلخیص‌شده
• قالب: روایی
• راوی: بهروز رضوی
• ترجمه / اقتباس شنیداری: محمدباقر رضایی
• منبع: برنامه کتاب شب، رادیو تهران
• تدوین: مهرنوش محتشمی
• دبیر سرویس: سارا عشقی‌نیا