تاریخ هنر: از غار تا پست‌مدرن — روایتی برای آدم‌هایی که دنبال عمق می‌گردند
۱. دوران پارینه‌سنگی: هنر برای زنده ماندن، نه برای خوشگل بازی

دمِ غار به دنیا آمدیم. هنر هم همان‌جا.
تصور کن: هوا سرد، شکارچی‌ها نصف‌شب با دست‌های یخ‌زده روی دیوار لاسکو نقش گاومیش می‌کشن.
نقش‌ها برای «زیبایی» نیست. این هنر جادوی کاربردی است:

«اگه این حیوان رو درست بکشم، فردا شکارش می‌کنم.»

«اگه این ماسک رو بسازم، ارواح قبیله قانع می‌شن.»

هنر = بقا.

از همین‌جا یک حقیقت مهم به دست میاد:
هنر همیشه قبل از زیبایی، یک «ابزار» بوده. قدرت، کنترل، بقا، القا.

۲. تمدن‌های اولیه: هنر به خدمت خدایان و دیکتاتورها

مصر، بین‌النهرین، یونان، ایران، چین.
اینجا هنر می‌شه «رسانه رسمی دولت».
فرعون می‌گه: من خدا هستم → هنرمند می‌گه: چشم قربان → مجسمه ۶ متری.

در مصر:
قانون، نسبت طلایی، بدن نیم‌رخ، چشم از روبرو. همه چیز باید «ثابت» باقی بماند.
چرا؟ چون نظم یعنی قدرت.

در یونان:
بدن‌های ایدئال، عضله‌ها، زیبایی‌شناسی.
هنر برای اولین‌بار می‌گه: «انسان جذاب‌تر از خداهاست.»
این یک انقلاب بی‌صداست.

در ایران هخامنشی:
پرشیا یک پروپاگاندای عظیم بصری بود.
نقش‌برجسته‌ها = «امپراتوری شکست نمی‌خورد. والسلام.»

۳. قرون وسطی: هنر در انحصار کلیسا — خدا اینستاگرام آن دوره

نور کم، دسترسی محدود، سواد پایین → پس هنر می‌شه رسانه مذهبی.
نقاشی‌ها تخت، نمادین، طلایی.
فرشتگان لاغر، مسیح سفید (که عجیب‌ترین بازنویسی تاریخ هنر است).

در بی‌زنیتی این دوره، یک اتفاق مهم افتاد:
بودن یا نبودن هنر به تأیید نهاد قدرت وابسته شد.

این روایت تا امروز ادامه دارد.

۴. رنسانس: هنر می‌گوید “من عقل دارم”

یکهو اروپا یادش می‌افته که بدن انسان قشنگ است، سایه وجود دارد، پرسپکتیو واقعی است.
لئوناردو → علم و هنر را قاطی می‌کند
میکل‌آنژ → بدن انسان را «اسطورهٔ زمینی» می‌کند
رافائل → ترکیب‌بندی را به کمال می‌رساند

اینجا هنر برای اولین‌بار به خودش نگاه می‌کند و می‌گوید:
«من مستقل هستم. لازم نیست به کلیسا باج بدهم.»

۵. باروک و روکوکو: درام، اغوا، زرق و برق

باروک: نورپردازی سینمایی. کاراواجو انگار با اسپات‌لایت فرشتگان را نورپردازی می‌کند.
روکوکو: بازیگوش، تجملی، پرزرق‌وبرق مثل مهمانی‌های فرانسوی قبل از انقلاب.

هنر اینجا تبدیل می‌شود به تجربه احساسی.

۶. نئوکلاسیک – رمانتیسیسم – رئالیسم: دعوای عقل، احساس، و حقیقت

نئوکلاسیک: نظم، منطق، اخلاق. انقلاب فرانسه به زبان بصری.

رمانتیک: «به درک عقل! من احساس دارم.» طبیعت وحشی، تنهایی، قهرمان تراژیک.

رئالیسم: «شما دو گروه هر دو دارید فیلم بازی می‌کنید. من مردم واقعی را می‌کشم.»

در رئالیسم، هنر می‌شه سند اجتماعی.

۷. امپرسیونیسم: هنرمند می‌گه “من لحظه را می‌گیرم، نه حقیقت را”

عکاسی میاد و نقاشی شوکه میشه.
پس نقاشان امپرسیونیست می‌گن:
«باشه، شما حقیقت رو ثبت کنید. ما نور و حس لحظه رو.»

این اولین حرکت جدی به سمت سوبژکتیویته کامل در هنر است.

۸. مدرنیسم: نابودی همه چیزهایی که فکر می‌کردیم هنر است

قرن بیستم = زلزله

فروید → ناخودآگاه
مارکس → ایدئولوژی
نیچه → مرگ خدا
جنگ جهانی → مرگ خوش‌بینی

اینجا سبک‌ها یکی‌یکی می‌رسند و همه می‌خوان هنر قدیم رو منفجر کنند:

کوبیسم: «چرا باید چیزها فقط یک زاویه داشته باشند؟»

فوتوریسم: «سرعت مقدس است.»

دادائیسم: «ما بعد از جنگ به عقل مشکوکیم.»

سوررئالیسم: «رؤیاها منبع حقیقتن.»

اکسپرسیونیسم: «رنج و درونم مهم‌تر از واقعیت بیرونیه.»

مدرنیسم یک مشت محکم به فک سنت است.

۹. هنر معاصر و پست‌مدرن: هرچیزی می‌تواند هنر باشد — یا هیچ‌چیزی نمی‌تواند

اینجا داستان کمی پیچ و گاهی حتی فقط «فلسفی و پارادوکسی» می‌شود.

اصول پست‌مدرنیسم:

حقیقت واحد وجود ندارد

معنا سیال است

مرز هنر و زندگی حذف می‌شود

هنرمند اجازه دارد قوانین را بشکند چون «قانونی وجود ندارد»

بنابراین:

دوشان با یک «توالت» تاریخ هنر را شکافت

روتکو با «رنگ‌های تخت» درون انسان را بیرون کشید

وارهول گفت: «مصرف‌گرایی هنر است»

هنر مفهومی گفت: «گاهی خود ایده کافی‌ست»

پست‌مدرن‌ها اساساً می‌گویند:
«هنر همان بحثی است که درباره‌اش می‌کنیم.»

جمع‌بندی فشرده اما عمیق

اگر کل تاریخ هنر را در یک جمله خلاصه کنم:

هنر مسیرِ تحول نگاه انسان به خودش است؛ از ترس و بقا، تا خدا، تا عقل، تا احساس، تا بحران معنا، تا تردید در هرچیز.

تاریخ هنر = تاریخ روان انسان.

-------

هدیه‌ی شما شنوندگان پادکست فارسی:

۱-تپ‌سی‌شاپ؛ پلتفرم خرید آنلاین (کلیک کنید)

نخفیف ۱۵۰هزارتومانی برای سفارش اول با کد هدیه: rata1404

۲- خانومی؛ پلتفرم عرضه محصولات آرایشیوبهداشتی (کلیک کنید)

نخفیف ۱۵۰هزارتومانی برای سفارش اول با کد هدیه: kh15

۳-ازکی؛ پلتفرم مقایسه و خرید آنلاین بیمه (کلیک کنید)

تخفیف ۹٪ بیمه شخص ثالث با کد هدیه: rata1404

۴-‎توسن‌تکنو، تجهیزات پرداخت الکترونیک (کلیک کنید)

نخفیف ۵۰۰هزارتومانی برای سفارش اول دستگاه کارتخوان با کد هدیه: rata1404

تماس برای تبلیغات: info@newshacast.com

Hosted by Simplecast, an AdsWizz company. See pcm.adswizz.com for information about our collection and use of personal data for advertising.