08 جزیره پنگوئن هانویسنده آناتول فرانس مترجم محمد قاضی
Description
آناتول فرانس زاده ۱۶ آوریل۱۸۴۴برابر با ۲۷ فروردین۱۲۲۳ درگذشت ۱۲ اکتبر۱۹۲۴برابر با ۲۰ مهر ۱۳۰۳ شاعر و نویسندۀ مشهور فرانسوی ملقب به پادشاه نثر فرانسه "آناتول فرانس"نویسندۀ سرشناس فرانسوی ها و برگی از تاریخ ادبیات جهان است. فرانسوا آناتول تیبو که در ادبیات, نام فرانس را برای خود انتخاب کرد در پاریس به دنیا آمد. آناتول فرانس،از پدری کتاب فروش زاده شد و این امر برای او فرصتی بود که تا در تمامی دوران کودکی و نوجوانی به کتاب خونی بپردازد و از این فرصت بهره گیرد. وی بارها به این نکته اشاره کرده است که کتابفروشی پدرش بزرگترین کمک را به او در زمینۀ نویسنده شدن کرده است. وی پس از اینکه تحصیلات ابتدایی خود را به سرانجام رساند به کالجی به نام استانسیلاس رفت و در آن جا شروع به تحصیل کرد. در دبیرستان با شاهکارهای یونان و روم باستان آشنا شد و از ابتدای جوانی عقایدی بشردوستانه داشت. آناتول فرانس به سبب عشق و علاقه ای که به کتاب ها داشت و همچنین فعالیت هایی که از زمان کتابفروشی پدرش تا زمان کار با انتشاراتی ها داشت ، به کتابخانۀ مجلس سنا می رود و در آنجا به کار مشغول می شود. در این دوره وی کتاب هایی منتشر می کند که هر کدام نشانگر روح عمیق نویسندگی او و توانایی های استادانه ی او در نثر بود. مشهور ترین کتابی که در این دوره به چاپ می رساند و ناگهان باعث می شود که اقبال عمومی و شهرت ادبی او به حد اعلا برسد, کتابی است با نام جنایت سیلوستر برنارد که بسیار استادانه نگاشته شده و با اقبال منتقدین ادبی نیز روبرو شد. این کتاب در سال ۱۸۸۱ نوشته شد. در کتاب جنایت سیلوستر برنارد با مردی که عاشق کتاب است و عشق فرهنگ دارد روبرو میشویم که تمام زندگی اش را کتاب ها تشکیل داده اند ناگهان دچار شوری عجیب می شود و زندگی برایش به گونه ای چالش برانگیز می شود. فرانس در این کتاب توانسته است به استادانه ترین شکل ممکن تمام آنچه که در ذهن این مرد می گذرد و تمام احساسات آن را در کلمه به کلمه کتاب منعکس کند و این اثر را تبدیل به یک کتاب بسیار پر ارزش در تاریخ ادبیات فرانسه کند. این کتاب توانست جایگاه #نثر_رئالیسم در فرانسه را متحول کند و از سویی دیگر نیز لقب پادشاه نثر را به وی هدیه کند. شک به مذهب و دین و اعتراض به ساختار حاکمیتی در متنهایش عیان میشود و مورد اقبال مردم قرار میگیرد بخصوص در آثاری مانند خدایان تشنهاند، تائیس و داستان کرنکبیل. او بر این باور بود که زندگی را باید همین گونه پذیرفت. او در کتاب های روی سنگ سپید، جزیره پنگوئن ها، عصیان فرشتگان مضحکه نبرد سیاسی و اجتماعی و بن بست های فناناپذیر اندیشه بشر را منعکس ساخت. (کتاب عصیان فرشتگان کتابی اساطیری که در سال ۱۹۱۴ انتشار یافت و آناتول فرانس در آن بار دیگر به طور عمیقی نظر خویش را درباره زندگی و عقل و هوش ارائه داده است.) سال ۱۹۰۸ کتاب زندگی ژاندارک را نوشت که یک شاهکار شگفت انگیز تاریخی می باشد. باغ اپیکور در سال ۱۸۹۵ از آثار مشهور ادبی جهان است. (در ایران با ترجمۀ کاظم عمادی) فرانس در این کتاب برای اولین بار در ادبیات داخلی به بررسی فلسفه اپیکور، دین، تاریخ پذیرش و تفسیر آن و به تجزیه و تحلیل ویژگی های آموزه اپیکور، خدایان, تقوا، الحاد و نقش آزادندیشی فلسفه اپیکوری رم باستان می پردازد. آدمک حصیری جزئی از مجموعه ایست که آناتول فرانس با عنوان تاریخ معاصر در چهار جلد: نارون باغ، آدمک حصیری، انگشتر آمتیست، مسیو برژره در پاریس تالیف نموده است. کتاب دوست من گلچینی از خاطرات زیبای کودکی فرانس از دیگر آثار اوست که وی توانست جایگاه خود را به عنوان یک ادیب جهانی تثبیت کند. مسأله اساسي که در همه آثار وی مورد هجو و انتقاد قرار گرفته، عالم مسیحیت و جامعه نوین آن است. از جمله رمانهای معروف آناتول فرانس در زمینه انتقاد مذهبی، رمان «تائیس» است که «تورات بیایمانان» نامیده می شود. آناتول فرانس در این اثر با ناباوری، به بحث هایی طنزآمیز درباره مذهب و زندگی روحی و اخلاقی قدیسان و شهیدان قرون اول مسیحیت میپردازد و وصف استادانهای از تمدن یونان باستان به عمل میآورد. اين داستان از نظر قالب و شیوه نثر نویسی، از شکوه و جلال بسیار برخوردار است و توجه ويژه نویسنده را به نوشتن رمانهای بزرگ نشان میدهد. «تائیس» موفقیت بي نظيري به دست آورد و در ۱۸۹۴ ، اپرایی از آن با آهنگ «ماسنه» (Masenet)، آهنگساز معروف فرانسوی ساخته شد. از آن پس وی راه تازهای را به سبک ولتر در پیش گرفت كه حاکی از بیایمانی و شکاکیت مذهبی و انتقاد آمیخته به طنز و نیشخند بود. او سنگین، قوی، سهل و ممتنع می نوشت و سنت های کلاسیک را رعایت می کرد. این نویسنده بزرگ فرانسوی زندگی پر فراز و نشیبی را در طول سالهای نویسندگی اش تجربه کرد. دو کتاب پیر کوچک در سال ۱۹۱۸ و زندگی در آغوش گلها در سال ۱۹۲۱ آخرین آثار او هستند که در نگارش آنها از خاطرات شیرین کودکی الهام گرفت. در دهه ۱۹۲۰ برخی از آثار فرانس در فهرست کتاب های ممنوع فرانسه بودند. در سال ۱۹۲۱ موفق به دریافت بزرگ ترین جایزۀ ادبی، یعنی نوبل ادبیات شد. آکادمی نوبل این جایزه را به دلیل گرامیداشت موفقیت های ادبی او و تازگیِ سبک، همذات پنداری منحصر به فرد داستان هایش با افراد جامعه و نشان دادن فرهنگ واقعی فرانسوی تباران به آناتول فرانس اهدا کرد. شاید تنها عبارت برندۀ جایزۀ ادبی نوبل بتواند بار تمامی تعاریف موجود از آناتول فرانس را بِکِشد،اما چیزی که او را به این نقطه رسانیده طبیعتا مهم تر از جایزۀ ادبی نوبل است. افرادی چون فرانس دیدگاه های جهان شمول داشته اند و این امر باعث موفقیت آنها شده است. هنگامی که یک نویسنده دیدگاه خود را فراتر از اندیشه های جامعۀ خویش پیش می برد و با توجه به موقعیت سیاسی و اجتماعی که در آن زندگی می کند، آثاری خلق می کند، آثارش جنبۀ فرا مرزی میگیرد. نویسنده ایی که ایده های نو و به روز را بدون توجه به آنچه که در پیشینیان صورت گرفته و بدون توجه به آنکه در باب او چه میگویند, به رشته تحریر در می آورد, موفقیت حاصل می کند و آنگاه در مقام آناتول فرانس قرار می گیرد. وی بسیار زیرک و هشیار بود و تمامی مولفه های جامعه شناختی و روان شناختی جامعه و افراد فرانسه را می شناخت و طبق آنها مینوشت. در آثار فرانس همه نوع متن ادبی وجود دارد از شعر تا نمایشنامه. مهارت او در بیان اندیشهها، شورشها، قضاوتها و طرز تفکر دانشمندانه به نحوی دلپذیر، سبب شده تا خوانندگان با آثارش به راحتی ارتباط برقرار کنند. نثر را برای خدمت به جامعه به کار میگرفت و از این رو همیشه در کشمکش متنهای او جدال های اجتماعی به نفع مظلومین جامعه دیده می شود. هیچ اثر ننگینی از او منتشر نشد و همه طنز هایش نیز به گونه ای مودبانه و صاحب احترامی ویژه بود. وی یکی از برجسته ترین نویسندگان دورۀ خویش بود و آثارش نیز هم اکنون جزء شاخص ترین آثار ادبیات جهان محسوب می شود! آناتول فرانس تاریخ ۱۲ اکتبر ۱۹۲۴ در تور فرانسه در گذشت. (۲۰ مهر ۱۳۰۳) پن لوه رئیس مجلس شورا و یکی از استادان بزرگ دانشگاه پاریس در روز مرگ آناتول فرانس در طی نطق خویش گفت: "آناتول فرانس پس از عمر طولانی و رسیدن به بلندترین درجات مفاخر علمی و ادبی که بشر ممکن است به آن برسد وفات کرد، اما در شب دوازدهم اکتبر که خبر مرگ او در دنیا انتشار یافت در تمام جهان متمدن هر صاحب نظری از شنیدن این خبر وحشتانگیز برخود لرزید، زیرا بلندی فکر او به مقامی بود که در شب مرگش سطح خرد و دانایی پایین آمد." 🔲جملاتی استوار از آناتول فرانس ▪️اگر۵۰ میلیون نفر به یک چیز"احمقانه" اعتقاد داشته باشند، آن چیز همچنان "احمقانه" است. ▪️در زیر آسمان کبود همه چیز ممکن است حتی غلبه راستی بر دروغ. ▪️تا زمانی که به قدرت نرسیده ای فرمانبردار باش و چون به آن رسیدی، فروتن. ▪️نقص مهم امپراتوریهای بزرگ دنیا این بود که قوانین را مغزهای قوی برای مردان قوی می نوشتند و ضعف بشر را در نظر نمی گرفتند. ▪️زیبایی چنان پرشکوه و مقدس است که هرجا به وجود آید هر قدر در طول قرون و اعصار توسط دستهای ملل وحشی به انهدام آن بکوشند باز آثار آن پابرجا میماند. ▪️جمله پرمغز مساوات در برابر قانون، فقیر و غنی را از خوابیدن زیر پل ها، دریوزگی در معابر عمومی و یا دزدیدن قرص نانی، ممانعت میکند. 🔘معرفی کتاب جزیره پنگوئنها یکی از مشهورترین رمان های آناتول فرانس است که در سال ۱۹۰۸ منتشر شد. بسیاری از صاحب نظران معتقد هستند که آناتول فرانس الگویی برای داستان نویسی مارسل پروست در اثر شاهکار خود در جستجوی زمان از دست رفته بوده است و از طرفی، جورج اورول نیز همیشه از فرانس حمایت می کرد و آثار او را خواندنی و جذاب می دانست. جزیره پنگوئن ها به صورت یک کتاب تاریخیِ قرن هجدهم ,نوزدهمی نظام گسیخته و پریشان نوشته شده است. این سبک با تکنیک های فرا روایت (کلان روایت)، اسطوره سازی از افراد سرشناس تاریخی و تلفیق با تاریخ افراد مقدس تاریخ غرب در هم آمیخته شده است. این سبک منحصر به فرد نوشتاری موجب شده است تا کتاب جزیره پنگوئن ها به یکی از متفاوت ترین و خاص ترین رمان های کلاسیک قرن بیستم تبدیل شود. این کتاب با بستر طنز درصدد بیان تاریخ برمیآید، آن هم از منظر ملاقات یک کشیش با پنگوئنها! مگر میشود به خواندن ماجرای پنگوئنهایی که با اشتباه کشیشی، آدم پنداشته شدهاند و غسل تعمید داده میشوند علاقمند نبود؟! زمینه فراهم میشود تا کشیش سن مائل مدیر یک معبد مشهور، منتظر نماند تا مردم روزهای یکشنبه برای موعظه یا برای اعتراف به سراغش بیایند، او ناگزیر از رفتن است و در مسیر عبور از اقیانوس از جزیرهای سر در میآورد. به قطب شمال میرسد و جزیره پنگوئنها، و در بازتاب نور برفها، آن مرغان قد کوتاه را مردانی کت و شلوار پوشیده میپندارد و غسل تعمیدشان میدهد و شروع به ارشاد و نصیحتشان میکند. شکل زندگی آنها عوض میشود. اما همۀ این ماجراها تازه شروعی بر اتفاقات پشت سر هم و غافل گیر کننده این رمان بی نظیر است. تنها اینگونه بود که تاریخ بشرِ پنگوئنی شروع می شود و راوی همه چیز دان رمان، سیر حوادث این قوم عجیب را (به عنوان نمادی از مردم فرانسه که میتواند شامل تمامی ملل نیز باشد) در خلال اتفاقات تاریخی نیمه واقعی,نیمه تخیلی روایت می کند. از عصر تاریکی و قرون وسطی و رنسانس تا دوران مدرن و عصر ماشین ها! رمان جزیره پنگوئن ها درون مایه ای طنز و هجو آمیز دارد و با رویکردی اجتماعی و سیاسی، به بسیاری از معضلات و دغدغه های مردم در سراسر دنیا می پردازد. آناتول فرانس با بهره گیری از قوم نمادین پنگوئن های خود، تابلویی بسیار بزرگ و جامع از تاریخ و فرهنگ بشری ترسیم می کند و که مهم ترین جزئیات انتقادی آن پر رنگ شده است. مخاطبین هنگام خواندن این رمان بی نظیر، با شخصیت های و وقایع تاریخیِ واقعی نیز، مانند قدیس آگوستین و ماجرای «دریفوس» مواجه می شوند که لذت داستان سرایی نویسنده را دو چندان می کند. فرانس در این کتاب با بیان خصوصیات بشری و جزییات روح و روانِ خصایص و علاقمندیهای بشری نقبی به تاریخ حوادث بشری زده است. تاریخی که او نوشته است میتواند تاریخ هر قومی باشد و با انتخاب زبان طنز و استعاره توانسته اثری جاویدان خلق کند. البته فرانس فراموش نمیکند جهانی را که تصویر میکند بدون وجود شیطان چیزی کم دارد و همچنین کتاب را همچون آثار تاریخی به زمانهای جدید و قدیم تقسیم کرده است. 🔘مترجم در ایران مترجمین بسیاری بر روی آثار او کار کرده اند و او را از شاخص ترین نویسندگانی می دانند که توانست بر روی نثر فارسی نیز تاثیر بگذارد و اندیشه های نابی را وارد زبان فارسی و ذهن نویسندگان فارسی کند. محمد قاضی یکی از بزرگترین و سرشناس ترین پیشکسوتانِ ترجمه در ایران بود که به مدت نیم قرن به ترجمه آثار ادبی پرداخت. محمدقاضی در دورهای این کتاب را ترجمه کرد که علاقمندی به آثار عاشقانه زیاد بود و نویسندگان فرانسوی به دلیل توانایی بیشتر در تکنیک و دانش، مورد توجه ایرانیان بودند. خوانندگان ایرانی که در عطش ارتباط با آ
























سپاس