Càng lớn, càng trưởng thành, ta càng phải đối mặt với những cuộc chia ly. Có những cuộc chia ly là âm thầm, cứ thế diễn ra từng ngày, từng tháng, từng năm mà ta chẳng hề ngộ ra vì những bộn bề của cuộc sống làm xa cách. Nhưng đau lòng nhất là những cuộc chia ly đường đột rơi xuống giữa bình yên cuộc sống, giữa mối tình đẹp vừa chớm nở.
Hồi 5, gồm 43 câu thơ, mô tả nỗi đau đớn bàng hoàng của Kim Kiều khi phải chia xa chỉ sau khoảng thời gian "tày ngang" ngắn ngủi gặp lại nhau. Đó là nỗi đau của "Nỗi nhà tang tóc, nỗi mình xa xôi". Tin phải chia xa "sét đánh" ấy, đến khi cả hai còn đang hẹn hò thề ước, vịnh thơ ngâm đàn mà ta đã nghe dự báo ở khổ cuối của hồi IV: "Chàng càng thêm nể, thêm vì mười phân. Bóng tàu vừa lạt vẻ ngân. Tin đâu đã thấy cửa ngăn gọi vào."
Hồi V:
527. Nàng thì vội trở buồng thêu
Sinh thì dạo gót sân đào vội ra (1).Cửa sài vừa ngỏ then hoa.
530.Gia đồng (2)vào gởi thư nhà mới sang
Đem tin thúc phụ từ đường (3
Bơ vơ lữ thấn (4) tha phương đề huềLiêu
Dương cách trở sơn khê
Xuân đường kíp gọi Sinh về hộ tang
535. Mảng (5 ) tin xiết nỗi kinh hoàng
Băng mình lẻn trước đài trang(6)tự tình
Gót đầu mọi nỗi đinh ninh
Nỗi nhà tang tóc, nỗi mình xa xôi
Sự đâu chưa kịp đôi hồi (7),540. Duyên đâu chưa kịp một lời trao tơ
Trăng thề còn đó trơ trơ
Dám xa xôi mặt, mà thưa thớt lòng
Ngoài nghìn dặm chốc ba đông (8)Mối sầu khi gỡ cho xong còn chầy(9)!
545. Gìn vàng giữ ngọc cho hay (10)Cho đành lòng kẻ chưng mây cuối trời.
Tai nghe ruột rối bời bời
Ngập ngừng nàng mới giãi lời trước sau
Ông tơ gàn quải chi nhau
550. Chưa vui sum hợp đã sầu chia phôi!
Cùng nhau trót đã nặng lời
Dẫu thay mái tóc, dám rời lòng tơ!Quản bao tháng đợi năm chờ
Nghĩ người ăn gió nằm mưa xót thầm
555. Đã nguyền hai chữ đồng tâTrăm năm thề chẳng ôm cầm thuyền ai
(11)Còn non, còn nước, còn dài,
Còn về, còn nhớ đến người hôm nay.
Dùng dằng chưa nõ rời tay
560. Vầng đông trông đã đứng ngay mái nhà
Ngại ngùng một bước một xa
Một lời trân trọng, châu sa mấy hàng
Buộc yên, quảy gánh, vội vàng
Mối sầu xẻ nửa, bước đường chia hai
565. Buồn trông phong cảnh quê người
Đầu cành quyên (12) nhặt, cuối trời nhạn thưa
Não người cữ(13) gió tuần mưa
Một ngày nặng gánh tương tư một ngày.
Nàng còn đứng tựa hiên tây
570. Chín hồi vấn vít như vầy mối tơ.
Chú thích:
1. Sân có trồng cây đào.
2. Người phục dịch công việc ở trong nhà.
3. Qua đời.
4. Mất nhưng chưa an táng, vẩn ở nơi đất khách.
5. Tiếng cổ. Mảng tin: mới chợt nghe tin.
6. Nơi trang điểm của phụ nữ, chỉ Thúy Kiều.
7. Giãi bày, trò chuyện hết lời với nhau.
8. Để tang 3 năm, ý Kim - Kiều xa nhau ít nhất 3 năm.
9. Còn chậm, còn lâu ngày.
10. Giữ thân thể cho được khoẻ mạnh, và cũng ngụ ý giữ gìn mối tình cho được thuỷ chung, trong sạch.
11: Ôm đàn sang thuyền của người khác, tức là đi lấy chồng khác.
12. Chim đỗ quyên, tức chim quốc. Đây tả cảnh cuối hè, sang thu. Tiếng quyên kêu còn ra rả (nhặt) đầu cành và bóng nhạn đã thấy bay loáng thoáng (thưa) ở chân trời.
13. Người xưa thường tính bảy ngày là một cữ, và mười ngày là một tuần.
14. Nguyên nghĩa là ở xa cách mà cùng nhớ nhau, sau người ta mượn để nói sự nhớ nhau của đôi trai gái yêu nhau.
15. Ruột chín lần bị đau quặn lại.
Nguyễn Du không chia Truyện Kiều theo chương hồi, các nhà nghiên cứu văn học căn cứ vào nội dung Truyện Kiều cũng như diễn biến của Kim Vân Kiều Truyện - vốn là một tiểu thuyết chương hồi, để chia Truyện Kiều làm 22 chương để bạn đọc tiện theo dõi.
-----
Poem Nguyen | Tiểu Thơ,
Instagram: @poemypodcast
Email: poemsnguyen@gmail.com