Masis Kürkçügil ve Bahriye Kabadayı Dal'ın katıldığı, Mustafa Ünlü'nün moderatörlüğünü üstlendiği bir "Bellek ve Belgesel" sohbeti. 26 Mayıs 2022 akşamı İstanbul Edebiyat Evi'nde buluşup Devrimci Gençlik Köprüsü filmini hep birlikte izledik. Ardından da film üzerine kapsamlı bir sohbet gerçekleştirdik. Bu podcastte o sohbetin tamamı yer alıyor. 

Üzerine konuştuğumuz belgesel film, Devrimci Gençlik Köprüsü’nün hikâyesinden yola çıkarak; 68 ruhunu, direnme ve hayalleri gerçekleştirme gücünü yansıtmaya çalışıyor ve toplum için birşeyler yapabilmenin koşullarını sorguluyor. Hem bugünün tanığı genç bir insanın -yönetmen Bahriye Kabadayı Dal'ın- hem de geçmişin tanıklarının paralel anlatımlarıyla iki eksenli bir hikâye sunuluyor izleyiciye. Batılıların “68’de Türkiye’de de mi olaylar oldu?” sorusundan etkilenen yönetmen, genç nesillere ya unutulmaya yüz tutmuş bir masal gibi ya da "romantik başkaldırı" nostaljisiyle yansıtılan 1968’e dönüyor yüzünü. Türkiye’de 1968’de yaşananlara dair yüzlerce, hatta binlerce öyküden sadece biri bu.  

1969 yılı... Hakkâri’de, geçit vermez Zap nehri canlar almaya devam ederken, İstanbul Boğazı’na ilk köprüyü yapma çalışmaları başlamıştır. ’68 gençliği içinden bir grup üniversite öğrencisi, ülkenin doğusu ile batısına eşit yatırım yapılması yaklaşımıyla İstanbul Boğaz Köprüsü’nün yapımına karşı çıkarlar. Boğaz'a köprü yapımının ülkenin petrole bağımlılığını ve iç göçü artıracağını, çevre arazilerde rant kavgalarının olacağını, Boğaziçi’nin doğal ve kültürel dokusunun bozulacağını, birinci köprünün ardından ikinci ve üçüncü köprülere gereksinim duyulacağını fakat bunların ulaşım sorununu çözemeyeceğini, demiryollarının ve raylı sistemin ulaşım açısından daha verimli ve ucuz olduğunu savunurlar. Diğer yanda ise, “kapitalizm/sosyalizm” tartışmaları çerçevesinde, ülkenin doğusundaki yaşama biçimine, orada feodal bir yaşantının olup olmadığına duyulan merak söz konusudur. Tüm bunlar, gençleri sembolik bir eylem etrafında biraya getirir: "Boğaz’a değil Zap’a Köprü." Hep birlikte, Zap nehri üzerine bir asma köprü inşa etmeye başlarlar. Bu çabaya Milliyet gazetesi de katılır. Bir yardım kampanyası açılır. Kısa sürede inşası tamamlanan köprüye "Devrimci Gençlik Köprüsü"adı verilir. Köprü, Hakkârililer için ’68 olayları sonunda idam edilen gençlik liderlerinin adlarıyla andıkları bir efsane haline gelir.

Aradan geçen ve iki askeri darbe ile bir askeri darbe girişimini içeren yıllardan sonra, köprü, 1999’da kimliği bilinemeyen kişilerce havaya uçurulur. Film, “küçük bir köprüden kim korkar” sorusundan çok, Devrimci Gençlik Köprüsü’nün halkların dostluğuna yönelik anlamına yoğunlaşıyor. Hikâye, köprüyü yapan 68’lilerin ve o dönemi hatırlayan Hakkârililer’in tanıklıklarıyla aktarılıyor. Masis Kürkçügil, Ragıp Zarakolu, Yaşar Yılmaz, Faruk Pekin, Necati Sağır, Esat Yarar, Cihan Şenoğuz, Abdülkadir Kızılkaya, İhsan Çölemerikli, Enver Özkahraman, Mehmet Salih Yıldız filmde yer alan isimlerden birkaçı.

Film, 2006'da Marakeş'te gerçekleştirilen Euromed II - MEDA Film Geliştirme programına katılmaya hak kazanan tek belgesel projesi oldu. İngilizce adı ile “A Bridge at the Edge of the World”, bu kapsamda Avrupa ülkelerinden uzmanların yapım-yönetim alanında verdikleri birer haftalık üç atölyeye katıldı. Filmin görüntü yönetmenliğini Koray Kesik, montajını Burak Dal yaptı. Özgün müzik Sinan Sakızlı’ya ait.