Een bedrijf oprichten, een valse jaarrekening opmaken, deze opsturen naar de Kamer van Koophandel en vervolgens een hoop dure spullen bestellen: het is een vrij makkelijke manier van frauderen die curatoren geregeld zien. Tegen de tijd dat leveranciers zich afvragen of ze ooit nog betaald gaan worden, is het bedrijf failliet en de malafide ondernemer niet meer te traceren. 

De gelegenheid maakt de dief en dus wordt er in Nederland voortdurend fraude gepleegd. Hoeveel? Daar zijn in Nederland geen officiële cijfers van, maar accountant PwC maakte ooit, in 2013, wel een inschatting. Zeker 11 miljard euro komt jaarlijks ‘onrechtmatig in verkeerde handen terecht’. De overheid is met ruim 7 miljard euro het grootste slachtoffer.

Als het gaat om het herkennen en opsporen van fraude heeft de curator in Nederland veel mogelijkheden. Vele vormen van fraude worden namelijk faillissementsfraude zodra het bedrijf van de fraudeur of van een katvanger failliet gaat. De curator heeft vervolgens toegang tot alle gegevens die hij nodig heeft om te zien of er sprake is van fraude. Een simpele bundeling van data van het UWV, de Belastingdienst, de KvK en andere instanties laat al zien dat er iets niet helemaal klopt. Bijvoorbeeld bij een bedrijf dat miljoenen euro's per jaar verdient terwijl de bestuurder in de bijstand zit.  

Aanpak 

Vrijwel elke minister van Justitie belooft bij zijn of haar aantreden om korte metten te maken met fraude. Maar in de praktijk komt daar helaas nog niet veel van terecht.  

Weliswaar kwam er regelgeving om ervoor te zorgen dat curatoren vaker aangifte zouden gaan doen van fraude. Maar die aangiftes belanden bij het Openbaar Ministerie onderop de stapel, omdat zwaardere criminaliteit voor gaat. Dit leidt ertoe dat de pakkans laag blijft. Het Financieele Dagblad schreef mei dit jaar nog dat het aantal witteboordencriminelen dat vrijuit gaat, is verdubbeld in de laatste tien jaar.  

Dat is natuurlijk niet de ideale gang van zaken. Is het mogelijk om deze gegevens al te bundelen vóórdat er sprake is van een faillissement? En zo dus te voorkomen, in plaats van te genezen? Die vraag stelde Frits Kemp, gepensioneerd advocaat en curator, zijn hele carrière. Hij was een van de oprichters van 1Overheid en adviseerde verschillende overheden om preventief om te gaan met fraude. Dat zou de Nederlandse Staat miljarden kunnen besparen, zegt Kemp. 

Is het inderdaad zo makkelijk? En waarom gebeurt het dan nog steeds niet op grote schaal? Frits Kemp is te gast in deze aflevering van Onder Curatoren. 

Onder curatoren 

Niet elk ondernemersavontuur eindigt met een notering in de Quote 500, niet elk bedrijf overleeft een flinke crisis, niet elke onderneming weet het financiële spel goed te spelen. En als alles misgaat, als de chaos regeert en schuldeisers aan de poort rammelen, dan breekt het tijdperk van de curator aan. 

In de serie ‘Onder curatoren’ praten financieel journalisten Elisa Hermanides en Thomas van Zijl over faillissementen en alles wat daar verder bij komt kijken. 

Redactie: Jochem Visser / Vormgeving: Gijs Friesen en Connor Clerx / Audiobewerking: Wesley Schouwenaars / Artwork: FDMG | Milja Oortwijn / Eindredactie: Elisa Hermanides / Met dank aan: Wendy Beenakker en Sharine de Rooij 

See omnystudio.com/listener for privacy information.