خبر هشدار آمریکا به بغداد درباره "حمله اسرائیل" به این کشور در صورت حمایت گروه‌های عراقی از حزب‌الله لبنان واکنش‌های گسترده‌ای برانگیخته است.منابع عراقی تکذیب کرده و می‌گویند گفت‌وگوها برسر "ثبات سوریه و منطقه" بوده است.گزارش رسانه سعودی "الحدث" در خصوص هشدار فرستاده آمریکا به نخست‌وزیر عراق درباره آمادگی اسرائیل برای حمله به این کشور، در صورت مداخله بغداد و یا حمایت گروه‌های عراقی از حزب‌الله لبنان، با واکنش‌های گسترده‌ای، از جمله تکذیب منابع عراقی روبه‌رو شده است.

در حالی که تنش میان اسرائیل و حزب‌الله لبنان، فشارها بر بیروت و بغداد را افزایش داده است، منابع عراقی مدعی‌اند که گفت‌وگوهای تام باراک، سفیر آمریکا در ترکیه و فرستاده ویژه این کشور در امور سوریه، با محمد شیاع سودانی، نخست‌وزیر عراق، در روز یکشنبه گذشته بر "ثبات سوریه" و جلوگیری از گسترش بحران در منطقه متمرکز بوده است.

اختلاف روایت‌ها درباره هشدار آمریکا به عراق

شبکه "الحدث" گزارش داده بود که باراک در دیدار با سودانی به او هشدار داده است که "در صورت کمک گروه‌های عراقی به حزب‌الله لبنان، عراق با حمله شدید اسرائیل مواجه خواهد شد".

این شبکه در گزارش خود در روز دوشنبه اول دسامبر (۱۰ آذر) مدعی شد که باراک در سفر ناگهانی خود به بغداد تأکید کرده است که عملیات اسرائیل علیه حزب‌الله لبنان تا زمان "خلع سلاح کامل" این گروه ادامه می‌یابد. طبق همین گزارش، او به سودانی هشدار داده است که هرگونه حمایت نظامی یا مالی گروه‌های عراقی از حزب‌الله، می‌تواند عراق را به هدف مستقیم اسرائیل تبدیل کند.

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

این روایت ظرف چند ساعت به‌خصوص در رسانه‌های مختلف عربی، اسرائیلی و ایرانی بازتاب وسیعی یافت و بسیاری از آنها از "تهدید مستقیم" عراق توسط آمریکا سخن گفتند؛ تهدیدی که می‌توانست نشان‌دهنده مرحله جدیدی از هم‌پوشانی فشارهای آمریکا و اسرائیل بر محورهای مختلف منطقه باشد.

اما در همان روز، منابع سیاسی نزدیک به دفتر نخست‌وزیر عراق در گفت‌وگو با شبکه "المیادین" وابسته به حزب‌الله لبنان، گزارش "الحدث" را بی‌اساس خواندند. به گفته آنها، باراک هیچ هشدار یا اولتیماتومی درباره لبنان یا حزب‌الله به بغداد منتقل نکرده و محور اصلی دیدار تنها "ثبات سوریه و جلوگیری از گسترش بحران" بوده است.

به گفته این منابع، آمریکا نه حامل پیامی تهدیدآمیز برای عراق بر سر لبنان، بلکه خواستار ادامه نقش "سازنده" بغداد در آرام‌سازی وضعیت سوریه بوده است.

این تفاوت آشکار روایت‌ها، شکاف سیاسی مهمی را بازتاب می‌دهد؛ شکافی که نشانگر تلاش عربستان برای برجسته‌سازی فشار بر حزب‌الله و ممانعت از نقش‌آفرینی گروه‌های نزدیک به ایران در عراق است.

چرا بغداد حساس است؟

عراق به‌خصوص از سال ۲۰۲۲ میلادی تاکنون در وضعیتی کم‌سابقه میان دو محور ایران و آمریکا در نوسان است. دولت سودانی که ماه گذشته دوباره انتخاب شد، به شدت به توازن میان این دو قدرت نیاز دارد؛ هم به حمایت واشنگتن برای ثبات اقتصادی، و هم به کنترل روابطش با تهران و گروه‌های مسلح شیعه که بخش مهمی از ساختار سیاسی و امنیتی این کشور را شکل می‌دهند.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

در دو سال گذشته، با وجود افزایش تنش‌ها میان اسرائیل و حزب‌الله، اسرائیل از هرگونه عملیات مستقیم در خاک عراق، شاید به دلیل حضور نیروهای آمریکایی در این کشور و پیامدهای راهبردی چنین حمله‌ای، خودداری کرده است. اما هم‌زمان، برخی از گروه‌های عراقی پهپادهایی به سوی اسرائیل شلیک کرده‌اند. این امر بغداد را در موقعیتی شکننده قرار می‌دهد. اسرائیل خواستار محدودسازی این گروه‌هاست، اما هر اقدام بغداد نیز می‌تواند در داخل کشور انفجاری سیاسی ایجاد کند.

از سوی دیگر، تهران همچنان می‌کوشد نفوذ خود را در عراق حفظ کند. اقتصاد ایران برای صادرات به بازار عراق، به عنوان یکی از معدود راه‌های تنفس اقتصادی، نیاز دارد. برخی از گروه‌های مسلح نزدیک به تهران نیز نقش حائل امنیتی برای جمهوری اسلامی در برابر فشارهای اسرائیل و آمریکا را ایفا می‌کنند. به همین دلیل، هرگونه تهدیدی علیه شبه‌نظامیان شیعه در عراق، با حساسیت بسیار بالا دنبال می‌شود.

فشار هم‌زمان آمریکا و اسرائیل بر لبنان

خبر هشدار ادعایی تام باراک به سودانی در شرایطی منتشر شده که واشنگتن و تل‌آویو فشارها بر حزب‌الله لبنان را افزایش داده‌اند. طی ماه‌های اخیر، دولت آمریکا رسماً دولت لبنان را تحت فشار قرار داده تا طرح خلع سلاح حزب‌الله را به اجرا بگذارد. لبنان تحت فشار فزاینده و در سایه تداوم حملات اسرائیل، حدود سه هفته پیش با "تصمیم تاریخی" خلع‌سلاح حزب‌الله موافقت کرد؛ تصمیمی که با خروج اعتراضی همه نمایندگان شیعه از مجلس از یک سو و خشم تهران از سوی دیگر همراه شد.

آمریکا اکنون قطع جریان مالی این گروه را نیز دنبال می‌کند. وزارت خزانه‌داری آمریکا اعلام کرده بود که سپاه پاسداران طی سال ۲۰۲۵ "بیش از یک میلیارد دلار" به حزب‌الله تحویل داده است. هیأت آمریکایی به ریاست سباستین گورکا و همراهی تام باراک، در چند سفر اخیر به بیروت، خواستار "طرح روشن و عاجل" برای خلع‌سلاح حزب‌الله شده بود.

بیشتر بخوانید: آیا حزب‌الله توان پاسخ متقابل به اسرائیل را دارد؟

این فشارها هم‌زمان با افزایش تحرکات اسرائیل در جبهه لبنان است. اسرائیل هفته گذشته در حمله‌ای کم‌سابقه در بیروت هیثم علی طباطبایی، نفر دوم حزب‌الله را کشت؛ اقدامی که نگرانی از گسترش جنگ را افزایش داد. رسانه‌های اسرائیلی صریح‌تر از قبل از "جنگ حتمی" سخن می‌گویند و گزارش‌هایی درباره آماده‌باش نظامی منتشر کرده‌اند.

در چنین فضایی، گزارش "الحدث" مبنی بر هشدار به عراق برای ممانعت از حمایت از حزب‌الله، با الگوی فشار آمریکا و اسرائیل بر حلقه‌های مرتبط با حزب‌الله مطابقت دارد.

اهمیت یک "تکذیب"

تکذیب سریع منابع عراقی نشانه‌ای از تلاش بغداد برای جلوگیری از کشیده شدن به درگیری اسرائیل و حزب‌الله است. سودانی به خوبی می‌داند که تأیید چنین تهدیدی، کشورش را در معرض فشار سیاسی داخلی و تقابل با برخی گروه‌های مسلح نزدیک به ایران قرار می‌دهد.

در عین حال، عراق به دلیل موقعیت ژئوپولیتیک خود نمی‌خواهد به میدان جدیدی برای حمله اسرائیل تبدیل شود؛ به‌ویژه در زمانی که هنوز بقایای داعش، بحران اقتصادی، رقابت تهران و واشنگتن و اختلافات هویتی داخلی، دولت را شدیداً فرسوده کرده است.

در سطح منطقه‌ای نیز، انتقال تهدید از لبنان به عراق می‌تواند نشانگر تلاش آمریکا و اسرائیل برای گسترش دامنه مهار حزب‌الله باشد؛ چیزی که تهران آن را نشانه‌ای از مهندسی جدید "کمربند امنیتی" علیه خود می‌داند.

گره لبنان، نقش حزب‌الله و فشارهای خارجی

لبنان از سال ۲۰۲۳ در یکی از پیچیده‌ترین دوران‌های تاریخی خود به سر می‌برد. جنگی که با حمله تروریستی حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد، حزب‌الله را وارد موشک‌پرانی علیه اسرائیل کرد و واکنش اسرائیل نیز به کشته شدن شمار زیادی از رهبران و فرماندهان حزب‌الله، از جمله حسن نصرالله و جانشینش هاشم صفی‌الدین، انجامید.

انفجار هم‌زمان هزاران پیجر در سال ۲۰۲۴ و نقش‌آفرینی سپاه پاسداران در خطوط تأمین مالی و لجستیکی حزب‌الله، فشار بر این گروه را بیش از هر زمان دیگری کرده است.

دولت لبنان نیز تحت فشار آمریکا و در چارچوب توافق آتش‌بس نوامبر ۲۰۲۴، با طرح خلع‌سلاح حزب‌الله موافقت کرده است؛ طرحی که این گروه و تهران قاطعانه آن را رد کرده‌اند. تنش‌ها میان ایران و لبنان در این مسیر افزایش یافته و مقام‌های لبنانی صریحاً دخالت جمهوری اسلامی را محکوم کرده‌اند.

در چنین شرایطی، عراق که پیوندهای پیچیده و تنگاتنگی با جمهوری اسلامی ایران دارد، به نقطه‌ای حساس تبدیل شده است؛ نقطه‌ای که هم واشنگتن و هم تهران آن را از نزدیک زیر نظر دارند.