Fixdit

In de achttiende en voorlopig laatste aflevering van de Fixdit Podcast staat Het onverwachte antwoord centraal, een roman uit 2004 van de Vlaamse auteur en filosoof Patricia De Martelaere, die vijf jaar later, nog geen 52, overleed. De Martelaere schreef een hecht samenhangend oeuvre, dat vooral uit filosofische essays en uit romans bestaat. Daarin zien we grote thema’s en kleine zinnetjes terugkeren, verwijzingen naar filosofen en kunstenaars, en een fijnzinnige, onaflatende uitdieping van het verlangen, het niets en de doodsdrift. In Het onverwachte antwoord, haar magnum opus, getuigen verschillende vrouwen - of zijn het zijden van dezelfde vrouw? - in een associatieve woordenstroom, met pijn, passionele liefde, woede en humor, over hun verhouding met dezelfde man.Jannah Loontjens praat erover met Saskia de Coster, die het boek vele keren las en colleges volgde bij Patricia de Martelaere, en met Marja Pruis, van wie in 2013 Als je weg bent. Over Patricia de Martelaere verscheen. Hierin liet ze haar licht schijnen over het leven en werk van de auteur. Ook Annelies Verbeke komt aan het woord in deze voorlopig laatste aflevering van de Fixdit Podcast, die Loontjens en Verbeke begin 2021 lanceerden. Deze aflevering werd live opgenomen in Kaap in Oostende tijdens het FAAR Festival en is een samenwerking met Vlaams-Nederlands Huis deBuren en FAAR.

De harde kern bestaat uit drie boeken die tussen 1992 en 1994 verschenen. Voor het tweede boek ontving Frida Vogels (1930) in 1994 de Libris Literatuurprijs, maar als auteur bleef zij steeds buiten de schijnwerpers. Haar werk is een doorgedreven autobiografische zoektocht, waarbij ze genadeloos de waarheid over zichzelf, haar verleden en haar relatie tot de mensen om zich heen tracht te achterhalen. Ze schrijft om zich te laten zien, wat door haar man niet, maar door haar vriend Jacob - in wie we de schrijver J.J. Voskuil herkennen - wel wordt begrepen.Annelies Verbeke praat erover met Rob Schouten, die haar werk als criticus lovend besprak, met Kim Schoof, die aan een proefschrift werkt over autobiografisch proza, en met Jannah Loontjens, die met haar roman Als het over liefde gaat in Frida Vogels' voetsporen wandelde.Deze aflevering werd opgenomen in de Salto Studio’s in Amsterdam. Montage werd verzorgd door Annelore van Gool, eindmixage door Idriss Rouchiche. De muziek is gemaakt door Alou Ka.

In de zestiende Fixdit-podcast gaat Jannah Loontjens in gesprek met Marcel Möring en Manon Uphoff over de verhalen van Hermine de Graaf. De verhalenbundel Aanklacht tegen onbekend (1987) wordt besproken, maar ook andere titels komen aan bod. De Graafs werk wordt gekenmerkt door een fragmentarische, montageachtige stijl, vol sprongen in tijd en plaats. Haar verhalen worden veelal bevolkt door weerbarstige jongeren, die nukkig in verzet komen tegen conventies en verwachtingen. De Graaf kreeg bij haar debuut het label ‘schrijfster van verhalen over boze jonge vrouwen’, zonder dat de vraag werd gesteld: waar staat die boosheid voor, wat ligt daaronder en wat zegt een auteur daarmee? In de podcast wordt op deze vragen ingegaan, alsook op de humor en de creatieve vernielzucht van de personages.

De vijftiende Fixdit-podcast is in Suriname opgenomen. In een geluidsstudio in Paramaribo gaat Jannah Loontjens in gesprek met de gelauwerde auteur Astrid Roemer en criticus Maria Vlaar, die de auteur al langer kent. In deze aflevering staat Roemers roman Over de gekte van een vrouw (1982) centraal, een wervelend, poëtisch, sensueel en pijnlijk verhaal over een jonge vrouw die aan een huwelijk ontsnapt in de jaren vijftig in Suriname. Noenka, de hoofdpersoon, is dapper en vrij van geest, maar het patriarchaat beknelt haar; wijst haar op haar vrouw-zijn als ook op haar huidskleur. Een gesprek over schrijverschap en zelfbeschikking, over de dwingende krachten die je wijzen op wie je voor de buitenwereld bent.

In de veertiende aflevering van de Fixdit-podcast is auteur Monika van Paemel zelf te gast om te praten over haar vaak bekroonde magnum opus De vermaledijde vaders uit 1985. In deze roman volgen we – verdeeld over vijf delen die sterk van toon en stijl verschillen - het leven van de Vlaamse Pamela van Puynbroeck. Annelies Verbeke interviewt Monika van Paemel en Gaea Schoeters over de grote thema’s in het boek: de strijd tegen het patriarchaat, de Tweede Wereldoorlog, opbouw en vernietiging, ouders en kinderen en de verwevenheid van het intieme leven met de geschiedenis. Het laatste deel van de roman speelde zich bij verschijning nog in de toekomst af, maar ligt inmiddels achter ons. Hoe is het als auteur om je alter-ego te overleven? Verder verschuiven we de blik naar ander werk binnen Van Paemels rijke oeuvre, waarin alles nauw met elkaar samenhangt.

De dertiende Fixdit-podcast is net even anders dan de voorgaande afleveringen, voor het eerst zal de auteur wier werk besproken wordt namelijk zelf aan het gesprek deelnemen. Het gaat hier om schrijver, activiste en politica Anja Meulenbelt. In deze aflevering staat haar boek De schaamte voorbij (1976) centraal. Dit werk dat beweegt tussen essay, politiek traktaat, roman en autobiografie, was eind jaren zeventig een sensatie, tienduizenden exemplaren gingen over de toonbank, Maaike Meijer noemde het zowel een ‘sociale, een politieke als een literaire gebeurtenis’. Jannah Loontjens spreekt erover met Anja Meulenbelt en Christine Otten.

In 1975 scheerde de Vlaamse Loekie Zvonik hoge toppen met haar debuut ‘Hoe heette de hoedenmaker?’ Achter de personages Hermine en Didier schuilen Zvonik en Dirk De Witte, een auteur met wie ze een complexe relatie had en die vijf jaar voor het verschijnen van het boek uit het leven stapte. Toch verschilt het debuut, alleen al door haar bijzondere stijl, van een (auto)biografie. Zvonik, die een Tsjechische vader had, zette Oost-Europa op de kaart in de Nederlandse letteren, in een debuut dat voor een groot gedeelte in beslag wordt genomen door een reis in de Anglia van Didier. Annelies Verbeke praat er in dit twaalfde deel van de Fixdit Podcast over met Maria van Dordrecht, Kristien Hemmerechts en Wout Vlaeminck. Die laatste zorgde ervoor dat ‘Hoe heette de hoedenmaker?’ in 2017 opnieuw werd uitgebracht door Uitgeverij Cossee.

In de elfde aflevering van de Fixdit Podcast staan we stil bij de korte verhalen van Marga Minco, zoals die te vinden zijn in de bloemlezing Achter de muur. Het is de eerste keer dat Fixdit werk van een auteur in de kijker plaatst die nog in leven is. Minco’s debuut Het bittere kruid (1957) is een onvergetelijke, nog steeds zo relevante, veel gelezen klassieker, die vele vertalingen kende. Haar korte verhalen tonen dat de auteur niet alleen met verve de oorlog, de Holocaust, en de kilte na de oorlog weet voelbaar te maken met haar spaarzame, altijd rake zinnen, maar dat haar schrijverschap de lezer ondermeer ook langs absurdistische paden voert. Annelies Verbeke praat erover met Arnon Grunberg, Sanneke van Hassel en Niña Weijers.’

Deze tiende aflevering van de Fixdit-podcast gaat over de roman Sarnami hai, van auteur Bea Vianen. Dit boek verscheen in 1969 en was de eerste roman van een Surinaamse schrijfster bij een Nederlandse uitgeverij. In deze aflevering gaat Jannah Loontjens in gesprek met schrijver en gelauwerd dichter Radna Fabias, schrijver, mede Fixdit-lid en senior beleidsadviseur aanpak huiselijk- en seksueel geweld, Shantie Singh en schrijver, letterkundige en Surinamist Michiel van Kempen. De roman Sarnami, hai  is onlangs opnieuw uitgegeven, dit keer door uitgeverij Cossee.Deze aflevering is live opgenomen by festival Poetry at Sea bij Manta Beach in Scheveningen.

In samenwerking met Winternachten maakten Jannah Loontjens en Annelies Verbeke een live aflevering van de Fixdit Podcast, over de Egyptische auteur Nawal El Saadawi, een van de belangrijkste feministen uit de twintigste en begin eenentwintigste eeuw. Zij werden hierin bijgestaan door collega’s Rachida Lamrabet en Gamal Fouad. Centraal staat El Saadawi's caleidoscopische roman De val van de imam (1987), maar ook ander werk, zoals Herinneringen van een vrouwelijke arts (1960) komt aan bod. Nawal El Saadawi was naast auteur ook arts en activist. Vorig jaar overleed ze op negentigjarige leeftijd, na een leven dat getuigde van grote moed. Ze liet een rijkelijk literair oeuvre na.

 Deze achtste Fixdit-podcastaflevering gaat over Andreas Burnier. Jannah Loontjens gaat in gesprek met Elisabeth Lockhorn, die een schitterende biografie over Burnier schreef, met Yoeri Albrecht, een goede oude vriend en ook kenner van haar werk en met modern letterkundige Yra van Dijk. Een gesprek over Burniers sterk associatieve, geheel eigen stijl van schrijven, over gender en lesbische liefde in haar werk, over moed en humor in de literatuur en het leven.

Aflevering 7 van de Fixdit Podcast gaat over Een gevaarlijke verhouding of Daal-en-Bergse brieven, een essayistische brievenroman van Hella S. Haasse uit 1976. In dit boek correspondeert een 20ste eeuwse auteur – waarin we Haasse herkennen – met de markiezin de Merteuil, een van de hoofdpersonages uit Choderlos de Laclos’ Les liaisons dangereuses (1782). Annelies Verbeke praat met Haasse-biograaf Aleid Truijens, met Vamba Sherif en met Fleur Speet over Haasses verhouding tot vrouwelijkheid en feminisme, over de vele literaire referenties  in dit vernieuwende werk en over hoe Haasse haar persoonlijke worstelingen in dit boek verwerkte. Een gevaarlijke verhouding of Daal-en-Bergse brieven wordt weldra heruitgegeven als Salamanderpocket.

In deze Fixditpodcast staat Een dwaze maagd (1959, herdruk Cossee 2014) van Ida Simons centraal. Jannah Loontjens en Annelies Verbeke spreken met criticus Arjen Fortuin en Mieke Tillema, auteur van de biografie Ida Simons. Pianiste, schrijfster, overlevende (Cossee 2021). Een dwaze maagd biedt een humoristisch en liefdevol portret van een jong meisje dat opgroeit in de jaren twintig en beschrijft het Joodse familieleven in o.a. Antwerpen en Berlijn. Ook de rest van het kleine, bijzonder sterke oeuvre van Simons komt aan bod, o.a. de novelle In Memoriam Mizzi, over het leven in een concentratiekamp. Opgenomen in de SALTO Studio's, Amsterdam, i.s.m. tijdschrift De Gids.

Het werk van de Indische auteur Lin Scholte (1921-1997) geeft op levendige wijze een inkijk in de koloniale periode in Indonesië en de nasleep ervan. Ze werd geboren in Batudjadjar, als dochter van een Nederlandse vader en een Javaanse moeder. Als een van de weinigen beschreef ze van binnenuit en met veel oog voor detail het Indische kazerneleven en het wedervaren van KNIL-militairen en hun families, met de nadruk op vier generaties vrouwen. In haar tweede boek Bibi Koetis voor altijd (1974) staat tante (bibi) Koetis centraal. In ritmische, precieze bewoording tekent Scholte de omgeving, de kazernegewoontes en de sterke familieband, maar ook hoe de geschiedenis in de levens van hen allen ingrijpt. In deze vijfde aflevering van de Fixdit-podcast, die door Writers Unlimited met publiek erbij werd opgenomen in Museum Sophiahof te Den Haag, praten Jannah Loontjens en Annelies Verbeke met schrijvers Gustaaf Peek en Vilan van de Loo. Die laatste bracht in 2007 het verzameld werk van Lin Scholte uit, voorzien van een lange biografische inleiding. 

In de vierde aflevering van de Fixdit-podcast gaat Jannah Loontjens in gesprek met Maaike Meijer, Manon Uphoff en Maarten Doorman over de roman Eenzaam avontuur (1948) van Anna Blaman. Een duizelingwekkend gelaagde roman, waarin melodrama en sardonische humor elkaar afwisselen en samengaan. De roman was bij verschijning een sensatie, ontving laaiend enthousiaste reacties, maar ook ronduit vernietigende kritieken. Er werd door collega-auteurs zelfs een boekentribunaal georganiseerd om Blaman terecht te wijzen. In de podcast wordt dit tribunaal besproken, Blamans bekendheid tijdens haar leven, maar bovenal wat de roman Eenzaam avontuur nog altijd zo rijk en lezenswaardig maakt. Ook is het een aflevering over de geschiedenis van melodrama, over humor en ernst, over camp en kitsch. 

De derde aflevering van de Fixdit Podcast gaat over de korteverhalenschrijfster Mary Dorna en haar bundel Laten we vader eruit gooien uit 1967, met verhalen geschreven in de jaren ‘30 en ‘40. Annelies Verbeke gaat in gesprek met Alma Mathijsen, ­Sanneke van Hassel en Kees Schafrat over het even humoristische als krachtige werk van deze bijzondere schrijfster. 

De tweede aflevering van de Fixdit-podcast gaat over Carry van Bruggen en haar roman Een coquette vrouw  (1915). Annelies Verbeke gaat in gesprek met Saskia Pieterse, Sjaron Minailo en Jannah Loontjens over deze uitzonderlijke schrijver en de plaats van deze roman in haar oeuvre.

In de eerste aflevering praat Jannah Loontjens met Leen Huet, Bert Van Raemdonck en Annelies Verbeke over de roman Een revolverschot van de Belgische auteur Virginie Loveling, uit 1911. Het levendige verhaal over de zussen Santander, die in het gezapige dorpje Vroden verliefd worden op dezelfde overbuurman, is er een vol spiegels en contrasten. Een revolverschot is de laatste roman die Virginie Loveling uitbracht. Jarenlang schoof ze het boek afwisselend aan de kant en keerde ze er weer naar terug, misschien zelf wat bang van de meedogenloze tocht door de psyche van haar hoofdpersonage.Virginie Loveling genoot als auteur een hoge status tijdens haar leven. Haar werk werd zowel in België als in Nederland veel gelezen. Vooral de gedichten die ze samen met haar zus Rosalie schreef bleven nog lang leerstof op middelbare scholen. Een roman als Een revolverschot – vaak als een hoogtepunt in haar bejubelde oeuvre beschouwd – is van een kwaliteit waarop de tand des tijds geen vat heeft. Hoe komt het dan toch dat de auteur velen vandaag onbekend is? De Fixdit Podcast wil daar alvast graag iets aan doen.Salamanderpockets heeft Een revolverschot en Een coquette vrouw opnieuw uitgegeven, andere podcasttitels volgen. Bij een aantal moderne klassiekers geschreven door vrouwen ontwikkelt Fixdit een podcast en in samenwerking met Vlogboek educatief materiaal voor scholieren: vlogs en lesbrieven. De eerste vlog en lesbrief gaan over Een revolverschot van Virginie Loveling. De lesbrieven zijn gratis te vinden op https://fixdit.nu/lesmateriaal-virginie-loveling/