جغرافیای ایران

✅ مجموعهٔ ايران پایدار در بخش جغرافیای ایران، در تلاش است تا ضمن فراهم‌ نمودن اطلاعات بنیادین برای پاسخگویی به پرسش‌های کلیدی مجموعه، دانش دربارۀ جغرافیای ایران را عمومی نماید. ✅ روز یکشنبه ۲۴ ارديبهشت‌ماه، اپیزود دهم این مجموعه با حضور دکتر مسعود باقرزاده کریمی (مدیرکل سابق دفتر حفاظت و احیای تالاب‌های سازمان محیط زیست) و مهندس محمد درویش (سردبیر بخش محیط‌زیست ایران پایدار) با موضوع تالاب‌های ایران برگزار شد. نسخهٔ صوتی برنامه در این فایل در دسترس است.

از هزاره‌ها پیش تا امروز، بخشی از پایداری و زیبایی ایران از طریق مراتع آن تامین شده است. مراتع از طریق کمک به نفوذ هرچه بهتر آب به زمین و تغذیۀ سفره‌های آب زیرزمینی، تأمین علوفه برای دام‌ها، ایجاد فضایی مناسب برای رشد و تکثیر گونه‌های گیاهی و جانوری و جلوگیری از وقوع سیلاب‌های ویرانگر نقشی اساسی در تأمین امنیت زیستی ایران بازی کردند. اما متاسفانه همانند سایر بخش های طبیعت ایران، در سدۀ گذشته مراتع هم از گزند تخریب در امان نماندند، به شدت آسیب دیدند و امروز در وضعیت خطرناکی قرار گرفته‌اند؛ به شکلی که توان آنها برای انجام تمامی آن کارکردهایی که در چند هزارۀ گذشته انجام دادند به شدت مختل شده است.در سدۀ چهاردهم مراتع ایران چه روندی را طی کردند؟چرا نابودی مراتع در ایران موضوعی است که با امنیت زیستی و ملی این سرزمین ارتباط پیدا می‌کند؟شرایط امروز مراتع در ایران چگونه است؟چه عواملی در تخریب مراتع ایران در سدۀ گذشته اثرگذار بوده‌اند؟ در اپیزود نهم مجموعۀ جغرافیای ایران تلاش شده است تا به این پرسش‌ها و پرسش‌های دیگری در رابطه با مراتع ایران پاسخ داده شود.نویسندۀ متن روایت: سجاد فتاحی، جلال چقازردی │راوی: سجاد فتاحی │ناظر علمی: محمد درویش │تدوین و موسیقی بهنام محمدی و نوید شوندی │طراح پوستر: مصطفی دهقان

جنگل‌ یکی از منابع طبیعی ارزشمند کشورهاست که نقش مهمی در تصفیۀ هوا، جلوگیری از فرسایش خاک، تغذیۀ منابع آب زیرزمینی و حفاظت‌ از گونه‌های گیاهی و جانوری دارد. ایران از نظر جغرافیایی در منطقه‌ای قرار گرفته است که از نظر پوشش جنگلی چندان غنی نیست و همین کمی وسعت جنگل‌های ایران، اهمیت و ارزش آنها را دوچندان کرده است.اگر بر فراز ایران سفر تاریخی‌ای را از ابتدای قرن گذشته تا پایان آن داشته باشیم خواهیم دید که وسعت جنگل‌های ایران هر چه که از ابتدای این قرن به انتهای آن نزدیک می‌شویم کم و کمتر می‌شود؛ و در این فاصلۀ زمانی حداقل 8 میلیون هکتار از جنگل‌های ایران را از دست داده‌ایم. جنگل‌های ایران در سدۀ گذشته چه مسیری را طی کرد‌ه‌اند؟وضعیت امروز جنگل‌های ایران چگونه است؟چه عواملی بر فرسایش جنگل‌های ایران در سدۀ چهاردهم اثرگذار بوده‌اند؟ و برای احیای جنگل‌های ایران در سدۀ پانزدهم چه باید کرد؟در اپیزود هشتم مجموعۀ جغرافیای ایران تلاش شده است تا روایتی از جنگل‌های ایران در سدۀ چهاردهم ارائه نموده و به این پرسش‌ها پاسخ دهیم.نویسندۀ متن روایت و راوی: سجاد فتاحی | ناظر علمی: محمد درویش | تدوین و موسیقی: بهنام محمدی و نوید شوندی | طراح پوستر: مصطفی دهقان

ویژگی‌های خاک‌های ایران چیست؟وضعیت فرسایش خاک در ایران چگونه است؟چرا ایران یکی از بالاترین نرخ‌های فرسایش خاک در جهان را دارد؟در اپیزود هفتم مجموعۀ جغرافیای ایران تلاش شده است تا بر اساس مقالۀ «ویژگی‌های عمومی خاک‌های ایران » اثر دکتر محمد حسین رامشت که در جلد اول کتاب جغرافیای جامع ایران چاپ شده است به این پرسش‌ها پاسخ داده شود.نویسندۀ متن روایت و راوی: سجاد فتاحی | ناظر علمی: محمد درویش | تدوین و موسیقی: بهنام محمدی و نوید شوندی | طراح پوستر: مصطفی دهقان

منابع آب در ایران چه ویژگی‌هایی دارند؟ایران دارای چه حوضه‌های آبخیزی است؟رودخانه‌های ایران چه ویژگی‌ها و خصوصیات مشترکی دارند؟ وضعیت تالاب‌ها، دریاچه‌ها و رودخانه‌های ایرانِ امروز چگونه است؟چرا از بحرانِ آب یا ورشکستگی منابع آب در ایران صحبت می‌کنیم؟علت‌های اصلی ورشکستگی منابع آب در ایران چیست؟در اپیزود ششم مجموعۀ جغرافیای ایران تلاش شده است تا به این پرسش‌ها پاسخ داده شود.نویسندۀ متن روایت: سجاد فتاحی | منبع روایت این اپیزود: مقالۀ «ویژگی‌های طبیعی منابع آب» اثر عباس سعیدی و کتاب «ایران و مسئلۀ پایداری» اثر سجاد فتاحی | ناظر علمی: محمد درویش | راوی: سجّاد فتّاحی  تدوین و موسیقی: بهنام محمدی و نوید شوندی | ضبط و صدابرداری: بهنام محمدی | طراح پوستر: مصطفی دهقان

مهمترین عناصر طبیعی اثرگذار بر وضعیت آب‌وهوایی ایران چیست؟ مهمترین ویژگی آب‌وهوای ایران چیست؟ در اپیزود پنجم مجموعۀ جغرافیای ایران تلاش شده است تا بر اساس مقاله‌های «آب‌وهوای ایران» اثر زنده‌یاد دکتر «محمدحسن گنجی» از مشاهیر حوزۀ جغرافیای ایران و دکتر «بهلول علیجانی» اقلیم‌شناس برجستۀ ایرانی که در جلد اول مجموعۀ جغرافیای جامع ایران چاپ شده است به این پرسش‌ها پاسخ داده شود.

چهرۀ ایران از چه عارضه‌ها و شکل‌های طبیعی تشکیل شده است؟ این شکل‌های طبیعی چگونه در حفظ فرهنگِ ایران در طول تاریخ مؤثر بوده‌اند؟ در اپیزود چهارم مجموعۀ جغرافیای ایران تلاش شده است تا بر اساس مقاله‌های «زمین‌ریخت‌شناسی ایران» و «کویرها و بیابان‌های ایران» نوشتۀ دکتر «داریوش مهرشاهی» که در جلد اول مجموعۀ جغرافیای جامع ایران چاپ شده‌اند به این پرسش‌ها پاسخ داده شود.

ایران‌زمین از میلیون‌ها سال پیش تا کنون چه تغییراتی کرده است؟ ویژگی‌های زمین‌شناختی مهم ایران که بر تاریخ و فرهنگ ایران اثرگذار بوده است چیست؟ چه منابع معدنی مهمی در ایران وجود دارد؟در اپیزود سوّم مجموعۀ جغرافیای ایران تلاش شده است تا بر اساس مقاله‌های «ساختار زمین و ویژگی‌های زمین‌شناختی ایران» و «منابع معدنی ایران» نوشتۀ دکتر «محمد حسین آدابی» و دکتر «منصور قربانی» و «خصوصیات لرزه‌زمین‌ساخت و گسله‌های ایران» نوشتۀ دکتر «منصور قربانی» و «سعید حکیمی» که در جلد اول مجموعۀ جغرافیای جامع ایران چاپ شده‌اند به این پرسش‌ها پاسخ داده شود.

قرار گرفتن ایران در وسط کمربند خشک دنیای قدیم، کوهستانی بودن آن و قرار گرفتن این سرزمین در مسیر مهاجرت‌های بزرگ انسانی در طول تاریخ، نقشی اساسی در شکل‌دهی به فرهنگ، اقتصاد و سیاست در ایران داشته است. بدون شناختی نسبتاً دقیق از موقعیت جغرافیای ایران نه پاسخ به پرسش چیستی ایران امکان‌پذیر است و نه ارائۀ پاسخ‌هایی عمیق و دقیق به چرایی وضعیت این سرزمین. بسیاری از راهکارهایی که برای بهبود وضعیت ایران در یک سدۀ اخیر تجویز شده است بواسطۀ مبتنی نبودن بر ویژگی‌های برخاسته از موقعیت جغرافیایی ایران، نه تنها وضعیت این سرزمین را بهبود نداده بلکه در برخی موارد بر بحران‌های محیط‌زیستی، اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی آن افزوده است. در اپیزود دوّم مجموعۀ جغرافیای ایران بر اساس مقاله‌ای از دکتر عبّاس سعیدی که در جلد نخست مجموعۀ جغرافیای جامع ایران منتشر شده است به موقعیّت جغرافیایی ایران پرداخته‌ایم.

شايد بارها پرسش هایی از این دست که 《نام ایران از کجا آمده‌ است؟》، 《این نام چه پیشینه‌ای دارد؟》، 《از چه زمانی سرزمینی که در آن زندگی می‌کنیم به‌ این‌ نام خوانده شده است؟》از ذهن شما هم گذشته‌ باشد. اپیزود اول‌ جغرافیای ايران سعی کرده‌ است‌ به‌ این‌ پرسش‌ها پاسخ دهد.

در این پادکست سعی کردیم این مجموعه رو معرفی کنیم و امیدواریم که در ادامۀ مسیر از همراهی وکمک شما هم بهره‌مند باشیم.