قرار گرفتن ایران در وسط کمربند خشک دنیای قدیم، کوهستانی بودن آن و قرار گرفتن این سرزمین در مسیر مهاجرت‌های بزرگ انسانی در طول تاریخ، نقشی اساسی در شکل‌دهی به فرهنگ، اقتصاد و سیاست در ایران داشته است. 

بدون شناختی نسبتاً دقیق از موقعیت جغرافیای ایران نه پاسخ به پرسش چیستی ایران امکان‌پذیر است و نه ارائۀ پاسخ‌هایی عمیق و دقیق به چرایی وضعیت این سرزمین. 

بسیاری از راهکارهایی که برای بهبود وضعیت ایران در یک سدۀ اخیر تجویز شده است بواسطۀ مبتنی نبودن بر ویژگی‌های برخاسته از موقعیت جغرافیایی ایران، نه تنها وضعیت این سرزمین را بهبود نداده بلکه در برخی موارد بر بحران‌های محیط‌زیستی، اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی آن افزوده است. 

در اپیزود دوّم مجموعۀ جغرافیای ایران بر اساس مقاله‌ای از دکتر عبّاس سعیدی که در جلد نخست مجموعۀ جغرافیای جامع ایران منتشر شده است به موقعیّت جغرافیایی ایران پرداخته‌ایم.