فکت‌نامه | Factnameh

در ابتدای قسمت ۱۸۸ پادکست هفتگی فکت‌نامه درباره جزئیات حمله اخیر اسرائیل به ایران صحبت کردیم. در مقاله‌ای به طور مفصل به شواهد و مستندات مربوط به این عملیات اشاره کرده بودیم که در این اپیزود، درباره آن توضیح داده‌ایم. در ادامه، به چند فکت‌چکی اشاره کردیم که به طور مستقیم و غیرمستقیم به درگیری‌های اخیر جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل ارتباط دارد. یکی از آنها خبر نادرستی است که به نقل از CNN درباره آمادگی موشکی ایران برای حمله‌ای تازه منتشر شده بود. در خبری که به طور گسترده منتشر و دست به دست شد، ادعا شده بود پزشکی قانونی اسرائیل اعلام کرده یحیی سنوار در روزهای آخر عمرش دسترسی به غذا نداشت. درباره این ادعا در این قسمت توضیح داده‌ایم. ادعای ردیابی حسن نصرالله به دست اسرائیل از طریق واکسن کرونا، جدیدترین کار صداوسیمای جمهوری اسلامی در مخالفت با واکسیناسیون است. درباره این ادعا نیز صحبت کرده‌ایم. در یکی از برنامه‌های صداوسیما درباره وضعیت اقتصادی و قیمت مواد غذایی در غزه ادعاهایی شده بود که ما آن را بررسی کردیم و در این اپیزود به آن پرداخته‌ایم. رفع ممنوعیت واردات گوشی‌های آیفون در ایران و همچنین تعرفه‌ای که برای آن مطرح شده بود، به یکی از بحث‌های داغ رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی ایران تبدیل شد. توضیح داده‌ایم که درباره این موضوع چه می‌دانیم. در پایان این قسمت پادکست، به ادعای ساخت «جت جنگی بشقاب پرنده» ایلان ماسک اشاره کردیم؛ ادعایی که مطابق انتظار، شاخ‌دار بود.   00:01:33 مقدمه 00:03:08 از حمله اسرائیل به ایران چه می‌دانیم؟ 00:11:45 خبر نادرست به نقل از CNN درباره آمادگی ایران برای حمله به اسرائیل 00:13:59 گزارش پزشکی قانونی اسرائیل و غذا نخوردن سنوار در روزهای آخر 00:18:17 ادعای ردیابی نصرالله به دست اسرائیل از طریق واکسن کرونا 00:26:59 آمار ضد و نقیض از قیمت مواد غذایی در غزه 00:31:49 از رفع ممنوعیت واردات آیفون و تعرفه آن چه می‌دانیم؟ 00:39:08 ادعای شاخ‌دار در مورد جت جنگی بشقاب پرنده ایلان ماسک 00:44:08 کامنت‌ها   پادکست این هفته فکت‌نامه را رضا اجرا کرده که دبیر تحریریه سایت فکت‌نامه است. این پادکست، بازتابی از تلاش‌های تیم فکت‌نامه برای درستی‌سنجی خبرها و نقل‌قول‌های سیاسی،‌ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. هیلا نیکو، کاورهای پادکست را طراحی می‌کند، باربد بیات، موسیقی پادکست را ساخته و افشین صدری، شان جم و نادر صمدی به همراه نیوشا و آرین کار تهیه و تولید این قسمت را بر عهده داشته‌اند. پادکست فکت‌نامه را می‌توانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشن‌های پادکست دریافت کنید. فهرست فکت‌چک‌ها و پیوند‌هایی که در این قسمت به آنها اشاره می‌کنیم یا در این هفته در سایت فکت‌نامه منتشر کرده‌ایم: فهرست و تعریف نشان‌های فکت‌نامه ویدئوهای آموزشی مکتب‌خانه از حمله اسرائیل به ایران چه می‌دانیم؟ خبر نادرست به نقل از CNN درباره آمادگی ایران برای حمله به اسرائیل گزارش پزشکی قانونی اسرائیل و غذا نخوردن سنوار در روزهای آخر ادعای ردیابی نصرالله به دست اسرائیل از طریق واکسن کرونا آمار ضد و نقیض از قیمت مواد غذایی در غزه از رفع ممنوعیت واردات آیفون و تعرفه آن چه می‌دانیم؟ ادعای شاخ‌دار در مورد جت جنگی بشقاب پرنده ایلان ماسک مستند «خامنه‌ای و توطئه کرونا» لینک وبسایت globes کانال پادکست «هزارداستان بودجه» در کست‌باکس

اخیرا مسعود پزشکیان لایحه بودجه ۱۴۰۴ را تحویل مجلس داد؛ لایحه‌ای که هم از نظر فرم و هم از نظر محتوا، تفاوت زیادی با بودجه‌های سال‌های قبل دارد.  در یازدهمین قسمت پادکست هزارداستان بودجه، درباره لایحه بودجه ۱۴۰۴، نحوه مواجهه مجلس با بودجه، درآمدهای نفتی و افزایش چند برابری سهم نیروهای مسلح از نفت صحبت کرده‌ایم.  هزارداستان بودجه کار مشترکی از فکت‌نامه و رادیو فردا.  هزارداستان بودجه در کست‌باکس هزارداستان بودجه در سایت رادیو فردا سایت‌ ایران‌بودجه بخش اول لایحه بودجه ۱۴۰۴ لایحه بودجه ۱۴۰۰ قانون بودجه ۱۴۰۰

در قسمت ۱۸۷ پادکست هفتگی فکت‌نامه اغلب فکت‌چک‌ها با درگیری‌های اخیر اسرائیل، ایران، حماس و حزب‌الله ارتباط دارد. پس از دو فکت‌چک درباره یحیی سنوار یعنی وصیت‌نامه منتسب به او و ادعای حضور او در جنگ عراق علیه ایران، سراغ تصاویر نادرستی رفتیم که به حمله اخیر اسرائیل به ایران نسبت داده شده بود. چند عکس قدیمی و عکس‌ها و ویدیوهایی از بیروت، از جمله تصاویری بود که به جای تصاویر واقعی حمله اسرائیل استفاده شده بود. ویدیویی که به یکی از سربازان جان‌باخته در حمله اسرائیل نسبت داده شده بود، ادعای حضور یک خلبان زن ایرانی در ارتش اسرائیل، دو ویدیوی متفاوت از دو کودکی که گفته شده بود از آوارگان فلسطین و غزه هستند و ادعای بی‌اساسِ اهدای چشم زن لبنانی به همسرش، سوژه‌هایی هستند که در ارتباط با درگیری‌های اخیر منطقه، بررسی کرده‌ایم. چند روز قبل که موضوع جزایر سه‌گانه باز هم بر سر زبان‌ها افتاده بود، ادعایی درباره نام واقعی جزیره ابوموسی مطرح شد. در مقاله‌ای توضیح دادیم که درباره نام‌های این جزیره چه می‌دانیم. یک اسکناس نمادین در دستان پوتین، سوژه چند روز رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی را فراهم کرده بود. در این قسمت درباره این اسکناس و ادعاهای نادرستی که درباره آن مطرح شده بود، صحبت کرده‌ایم. آخرین فکت‌چک این قسمت، ادعای شاخ‌داری است که درباره غول‌های کشف‌شده در جنگل‌های آمازون بیان شده بود.   00:01:26 مقدمه 00:05:44 آنچه به عنوان وصیت‌نامه سنوار منتشر شده واقعی نیست 00:09:10 سنوار در جنگ ایران و عراق حضور نداشته است 00:14:12 تصاویر نادرست منتسب به حمله اسرائیل به ایران 00:20:02 ویدیوی نادرست منتسب به سرباز جان‌باخته در حمله اسرائیل 00:23:37 ادعای شاخ‌دار درباره یک خلبان زن ایرانی در ارتش اسرائیل 00:25:10 ویدیو نادرست منتسب به کودک غزه‌ای که زیر آوار مانده 00:29:16 کودک اهل غزه که خواهرش را روی شانه‌هایش حمل می‌کند 00:32:15 ادعای نادرست اهدای چشم زن لبنانی به همسرش 00:35:38 درباره تاریخچه نام‌های جزیره «ابوموسی» چه می‌دانیم؟ 00:43:44 از ارز واحد بریکس چه می‌دانیم؟ 00:51:28 ادعای شاخ‌دار کشف اسکلت غول در آمازون با گردن دراز 00:56:22 کامنت‌ها   پادکست فکت‌نامه را فرهاد و رضا اجرا می‌کنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکت‌نامه‌اند. گفت‌وگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاش‌های تیم فکت‌نامه برای درستی‌سنجی خبرها و نقل‌قول‌های سیاسی،‌ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. هیلا نیکو، کاورهای پادکست را طراحی می‌کند، باربد بیات، موسیقی پادکست را ساخته و افشین صدری، شان جم و نادر صمدی به همراه نیوشا و آرین کار تهیه و تولید این قسمت را بر عهده داشته‌اند. پادکست فکت‌نامه را می‌توانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشن‌های پادکست دریافت کنید. فهرست فکت‌چک‌ها و پیوند‌هایی که در این قسمت به آنها اشاره می‌کنیم یا در این هفته در سایت فکت‌نامه منتشر کرده‌ایم: فهرست و تعریف نشان‌های فکت‌نامه ویدئوهای آموزشی مکتب‌خانه آنچه به عنوان وصیت‌نامه سنوار منتشر شده واقعی نیست سنوار در جنگ ایران و عراق حضور نداشته است تصاویر نادرست منتسب به حمله اسرائیل به ایران ویدیوی نادرست منتسب به سرباز جان‌باخته در حمله اسرائیل ادعای شاخ‌دار درباره یک خلبان زن ایرانی در ارتش اسرائیل ویدیو نادرست منتسب به کودک غزه‌ای که زیر آوار مانده کودک اهل غزه که خواهرش را روی شانه‌هایش حمل می‌کند ادعای نادرست اهدای چشم زن لبنانی به همسرش درباره تاریخچه نام‌های جزیره «ابوموسی» چه می‌دانیم؟ از ارز واحد بریکس چه می‌دانیم؟ ادعای شاخ‌دار کشف اسکلت غول در آمازون با گردن دراز مستند «علی‌اکبر رائفی‌پور، روایتگر برتر اخبار جعلی» کانال پادکست «هزارداستان بودجه» در کست‌باکس

پادکست و مجموعه‌مقالات «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به کلیدواژه‌هایی می‌پردازد که در گفتمان رسمی حکومت ایران برای انتشار ادعاهای بی‌مبنای خود استفاده می‌شود. این کلیدواژه‌ها طی چندین دهه به طور سیستماتیک از سوی مقامات ارشد و رسانه‌های دولتی ایران استفاده و به تدریج به بخشی جدایی‌ناپذیر از سازوکار انتشار اطلاعات نادرست در ایران تبدیل شده‌اند. در نتیجه این کلیدواژه‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در تبلیغ باورهای نادرست و غیرمستند در جامعه ایران داشته‌اند، تا جایی که نه تنها بر حامیان حکومت ایران، بلکه به‌طور غیرمستقیم بر ادبیات منتقدان و مخالفان نیز تأثیر گذاشته است. موضوع ششمین قسمت از سری‌پادکست‌های «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی»، انتشار روایت‌های حکومتی، راجع به معجزه یا امدادهای غیبی است. در تاریخ جمهوری اسلامی، توجیه تصمیم‌گیری‌های بی‌مبنا با ادعاهای ماوراءالطبیعه، سنت رایجی بوده و نمونه‌های آن را مثلا در دوران جنگ ایران و عراق می‌توان مشاهده کرد. علی خامنه‌ای نیز ادعاها درباره امداد غیبی و پشتیبانی خدا از مسئولان جمهوری اسلامی و صحبت با امام غایب را در موارد متعددی تکرار کرده است؛ از جمله در هنگام سرکوب‌های اعتراضات مردمی. پادکست «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به همراه مقاله مرتبط با آن، هر دو هفته یک‌بار چهارشنبه‌ها در پادگیرها و سایت فکت‌نامه منتشر خواهد شد. لینک مقاله در وبسایت فکت‌نامه

در ابتدای قسمت ۱۸۶ پادکست هفتگی فکت‌نامه اشاره کرده‌ایم که به‌تازگی مجموع دانلود پادکست‌های ما در پادگیرها از مرز یک میلیون دانلود گذشت. در ادامه به چند موضوع مرتبط با سلامت پرداختیم؛ ابتدا درباره بی‌اعتبار بودن «آزمایش بکارت»، سپس ادعای درمان سرطان با «فستینگ»، سوم، ادعای اثر «میدان شعوری» در درمان سرطان کبد و البته مشکلات تامین دارو در اروپا. چند تصویر نادرست یا ساختگی، سوژه‌های بعدی این پادکست هستند؛ تصویر نادرست منتسب به کشته‌شدگان افغانستانی در مرز ایران، عکس‌های ساختگی از فرودگاه بیروت زیر آتش و عکسی که به صادق هدایت نسبت داده شده بود. پس از آن، سراغ ادعاهای مرتبط با چند کشور دیگر رفتیم؛ از تمجید نلسون ماندلا رهبر کنگره ملی آفریقا از خمینی و آمار بیماری‌های روانی در ترکیه گرفته تا ویدیوی منتسب به بازداشت یک امام جمعه در عربستان و جمعیت کارمندان دولتی در ژاپن. در پایان فکت‌چک‌های این قسمت، صحبت‌های ایرج حسابی را بررسی کردیم که مدعی شده بود صدها سال قبل ایرانی‌ها قالی پرنده می‌ساختند.   00:01:28 مقدمه 00:04:40 «آزمایش بکارت» غیرعلمی و بی‌اعتبار است 00:10:37 ادعای خطرناک درباره آثار فستینگ بر درمان سرطان 00:16:24 ادعای شاخ‌دار اثبات اثر میدان شعوری در درمان سرطان کبد 00:22:54 درباره مشکلات تامین دارو در آلمان و اروپا چه می‌دانیم؟ 00:26:20 تصویر نادرست درباره خبر تیراندازی مرزبانی ایران به افغانستانی‌ها 00:28:41 عکس‌های ساختگی برای نشان دادن انفجار نزدیک فرودگاه بیروت 00:31:24 استفاده از عکس‌های نقاش لهستانی به جای صادق هدایت 00:35:23 ماجرای تمجید ماندلا از خمینی 00:41:48 آمار بیماری‌های روانی در ترکیه در مقایسه با جهان 00:44:31 ویدیوی نادرست منتسب به بازداشت خطیب نماز جمعه مدینه 00:46:23 درباره جمعیت کارمندان دولتی در ژاپن چه می‌دانیم؟ 00:51:37 ادعای شاخ‌دار ایرج حسابی درباره قالی پرنده 01:01:03 کامنت‌ها   پادکست فکت‌نامه را فرهاد و رضا اجرا می‌کنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکت‌نامه‌اند. گفت‌وگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاش‌های تیم فکت‌نامه برای درستی‌سنجی خبرها و نقل‌قول‌های سیاسی،‌ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. هیلا نیکو، کاورهای پادکست را طراحی می‌کند، باربد بیات، موسیقی پادکست را ساخته و افشین صدری، شان جم و نادر صمدی به همراه نیوشا و آرین کار تهیه و تولید این قسمت را بر عهده داشته‌اند. پادکست فکت‌نامه را می‌توانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشن‌های پادکست دریافت کنید. فهرست فکت‌چک‌ها و پیوند‌هایی که در این قسمت به آنها اشاره می‌کنیم یا در این هفته در سایت فکت‌نامه منتشر کرده‌ایم: فهرست و تعریف نشان‌های فکت‌نامه ویدئوهای آموزشی مکتب‌خانه «آزمایش بکارت» غیرعلمی و بی‌اعتبار است ادعای خطرناک درباره آثار فستینگ بر درمان سرطان ادعای شاخ‌دار اثبات اثر میدان شعوری در درمان سرطان کبد درباره مشکلات تامین دارو در آلمان و اروپا چه می‌دانیم؟ تصویر نادرست درباره خبر تیراندازی مرزبانی ایران به افغانستانی‌ها عکس‌های ساختگی برای نشان دادن انفجار نزدیک فرودگاه بیروت استفاده از عکس‌های نقاش لهستانی به جای صادق هدایت ماجرای تمجید ماندلا از خمینی آمار بیماری‌های روانی در ترکیه در مقایسه با جهان ویدیوی نادرست منتسب به بازداشت خطیب نماز جمعه مدینه درباره جمعیت کارمندان دولتی در ژاپن چه می‌دانیم؟ ادعای شاخ‌دار ایرج حسابی درباره قالی پرنده بررسی ادعاهای محمدعلی طاهری در مصاحبه با ایران اینترنشنال درباره طب ارتعاشی، انرژی‌درمانی و انرژی شفابخش چه می‌دانیم؟ کانال پادکست «هزارداستان بودجه» در کست‌باکس

چرا #واحد_پول بودجه کشور به «میلیون ریال» است؟ چند هزار هزار میلیارد یعنی چقدر؟ میلیون، میلیارد، بیلیون، تریلیون؛ مشکل ما با اعداد بزرگ چیست؟ چرا حساسیتمان را به عددها و مقیاس آنها از دست داده‌ایم؟ «بحران عدد» و نقش #بودجه در تشدید آن، موضوع دهمین قسمت این پادکست است. هزارداستان بودجه، کار مشترک فکت‌نامه و رادیو فردا را در پادگیرها دنبال کنید. سایت‌ ایران‌بودجه قانون بودجه ۱۴۰۳  مستند «گوهرشاد، تاریخ‌سازی به نفع حجاب اجباری» مستند «بزرگ‌نمایی یا عددسازی؛ در انقلاب ۵۷ چند نفر کشته شدند؟» پروفایل حجت‌الله عبدالملکی در سایت فکت‌نامه  فکت‌چک هک حساب بانکی امام جمعه قم پادکست هفتگی فکت‌نامه در کست‌باکس

در قسمت ۱۸۵ پادکست هفتگی فکت‌نامه ابتدا به برخی نقدها و ابهام‌های چند مخاطب نسبت به درستی‌سنجی اظهارات یک اقتصاددان درباره وضعیت مصرف بنزین در ایران پاسخ دادیم. در ادامه، چند ادعای مرتبط با تنش‌های اخیر ایران و اسرائیل را مرور کردیم. یکی از آنها، ادعای بی‌اساس کشته‌شدن رئیس ستاد ارتش اسرائیل در حمله حزب‌الله لبنان و توضیح درباره خبرهای مشابه آن است. عکس ساختگی اسماعیل قاآنی با پابند الکترونیکی را نیز در بین این سوژه‌ها بررسی کردیم. یک ویدیوی ساختگی که مدعی بود وزیر دارایی اسرائیل را نشان می‌دهد، موضوع فکت‌چک بعدی ما در این قسمت پادکست است. چند روز قبل خبر بازداشت یک خبرنگار در اسرائیل، خبرساز شد و ما هم توضیح دادیم که درباره این موضوع چه می‌دانیم. زلزله اخیر در حوالی سمنان، برای چند روز سوژه گمانه‌زنی کاربرهای شبکه‌های اجتماعی بود. در گزارشی توضیح دادیم که آیا این لرزه‌ها با آزمایش‌های هسته‌ایِ احتمالی، ارتباطی دارد یا خیر. محمدرضا نقدی، معاون فرمانده کل سپاه، اخیرا ادعایی را درباره کاهش تمایل دانشجویان به اقامت دائم و اخذ تابعیت آمریکا را مطرح کرده بود. در این اپیزود، دلایل خود برای رد این ادعا را مرور کردیم. برداشت اشتباه برخی رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی از محاسبات یک کارشناس اقتصادی از نرخ بیکاری در ایران، موضوع آخرین فکت‌چک ما در این قسمت است.   00:01:32 مقدمه 00:05:15 آمارهای نادرست و بزرگ‌نمایی شده از قاچاق بنزین 00:15:01 ادعای بی‌اساس کشته‌شدن رئیس ستاد ارتش اسرائیل توسط حزب‌الله 00:20:55 عکس قدیمی و ساختگی قاآنی با این ادعا که پابند الکترونیکی دارد 00:26:33 ادعای شاخ‌دار درباره اسرائیلی‌های کشته‌شده در «وعده صادق ۲» 00:32:34 از دستگیری و آزادی یک روزنامه‌نگار در اسرائیل چه می‌دانیم؟ 00:36:46 زلزله سمنان، به‌خاطر آزمایش بمب هسته‌ای نبود 00:47:50 ادعای نادرست درباره وضعیت تابعیت دانشجویان مهاجر در آمریکا 00:53:37 برداشت اشتباه از محاسبات فرضی یک کارشناس درباره آمار بیکاری 00:58:36 کامنت‌ها   پادکست فکت‌نامه را فرهاد و رضا اجرا می‌کنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکت‌نامه‌اند. گفت‌وگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاش‌های تیم فکت‌نامه برای درستی‌سنجی خبرها و نقل‌قول‌های سیاسی،‌ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. هیلا نیکو، کاورهای پادکست را طراحی می‌کند، باربد بیات، موسیقی پادکست را ساخته و افشین صدری، شان جم و نادر صمدی به همراه نیوشا و آرین کار تهیه و تولید این قسمت را بر عهده داشته‌اند. پادکست فکت‌نامه را می‌توانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشن‌های پادکست دریافت کنید. فهرست فکت‌چک‌ها و پیوند‌هایی که در این قسمت به آنها اشاره می‌کنیم یا در این هفته در سایت فکت‌نامه منتشر کرده‌ایم: فهرست و تعریف نشان‌های فکت‌نامه ویدئوهای آموزشی مکتب‌خانه آمارهای نادرست و بزرگ‌نمایی شده از قاچاق بنزین ادعای بی‌اساس کشته‌شدن رئیس ستاد ارتش اسرائیل در حمله حزب‌الله عکس قدیمی و دستکاری‌شده قاآنی با این ادعا که پابند الکترونیکی دارد ادعای شاخ‌دار درباره اسرائیلی‌های کشته‌شده در «وعده صادق ۲» از دستگیری و آزادی یک روزنامه‌نگار در اسرائیل چه می‌دانیم؟ زلزله سمنان، به‌خاطر آزمایش بمب هسته‌ای نبود ادعای نادرست درباره وضعیت تابعیت دانشجویان مهاجر در آمریکا برداشت اشتباه از محاسبات فرضی یک کارشناس درباره آمار بیکاری کانال پادکست «هزارداستان بودجه» در کست‌باکس

پادکست و مجموعه‌مقالات «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به کلیدواژه‌هایی می‌پردازد که در گفتمان رسمی حکومت ایران برای انتشار ادعاهای بی‌مبنای خود استفاده می‌شود. این کلیدواژه‌ها طی چندین دهه به طور سیستماتیک از سوی مقامات ارشد و رسانه‌های دولتی ایران استفاده و به تدریج به بخشی جدایی‌ناپذیر از سازوکار انتشار اطلاعات نادرست در ایران تبدیل شده‌اند. در نتیجه این کلیدواژه‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در تبلیغ باورهای نادرست و غیرمستند در جامعه ایران داشته‌اند، تا جایی که نه تنها بر حامیان حکومت ایران، بلکه به‌طور غیرمستقیم بر ادبیات منتقدان و مخالفان نیز تأثیر گذاشته است. در پنجمین قسمت از سری‌پادکست‌های «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» توضیح داده‌ایم که چطور مقامات حکومتی ایران، در بسیاری از مواقع برای اثبات عقاید یا اقدامات خود، به «خواب» یا «الهام» استناد می‌کنند. اعتقاد به خواب یا الهام غیبی البته در خیلی از مردم رواج دارد؛ اما استفاده از آن به عنوان ابزار سیاسی، نوعی پروپاگاندای حکومتی محسوب می‌شود. برای مثال، ادعا شده قاسم سلیمانی حتی قبل از کشته شدن، در خواب نیروهایش ظاهر می‌شد و نقشه عملیات علیه اسرائیل را نشان می‌داد؛ یا مثلا خواب دیده‌اند که ابراهیم رئیسی در دنیای دیگری دارد «مقدمات ظهور را فراهم می‌کند.»  در این قسمت، مثال‌ها و موارد مختلفی از این قبیل خواب‌ها و الهام‌های مقامات سیاسی و مذهبی حکومت ایران را مرور کرده‌ایم.  پادکست «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به همراه مقاله مرتبط با آن، هر دو هفته یک‌بار چهارشنبه‌ها در پادگیرها و سایت فکت‌نامه منتشر خواهد شد. لینک مقاله در وبسایت فکت‌نامه

در قسمت ۱۸۴ پادکست هفتگی فکت‌نامه، چند مورد از عکس‌ها و ویدیوهایی را که به حمله موشکی ایران به اسرائیل منتسب شده بود، اما نادرست بودند، بررسی و مرور کردیم. یک عکس دستکاری‌شده با عنوان ازدواج زوج لبنانی با پس‌زمینه موشک‌های ایرانی در رسانه‌های ایران زیاد دست به دست شد، که از نمونه‌های بارز همین تصاویر نادرست محسوب می‌شود. برخی رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی، ویدیوی قدیمی انفجار یک برج در مسکو را با عنوان اصابت موشک ایرانی به قلب تل‌آویو منتشر کرده بودند، تا جایی که اکانت رسمی دفتر رهبر جمهوری اسلامی ایران در X هم از همان ویدیو استفاده کرده بود،‌ اما بعد از انتشار درستی‌سنجی فکت‌نامه، پست و ویدیوی خود را حذف و بعد از چند ساعت یک کلیپ اصلاح‌شده را منتشر کردند. دو ادعای اخیر علی خامنه‌ای، یکی درباره وضعیت ارتباط جمهوری اسلامی ایران با جهان و دیگری درباره «قانونی بودن حمله هفتم اکتبر حماس»، سوژه‌های بعدی ما در پادکست این هفته هستند. مرور دو فکت‌چک اقتصادی درباره هزینه تامین کالاهای اساسی و میزان قاچاق بنزین را نیز در این اپیزود خواهید شنید. یک ادعای نادرست درباره افغانستانی بودن پسربچه‌ای که اخیرا در آمریکا بازداشت شده، مطرح شده بود که آن را نیز فکت‌چک کردیم. این هفته یک گزارش بدون نشان را هم مرور کردیم؛ روایت‌ها از دختری که در سن یازده‌سالگی به اسارت گرفته شد و بعد از یک دهه آزاد شد. آخرین فکت‌چک این اپیزود مربوط به ادعای وجود یک تک‌شاخ افسانه‌ای در جنوب ایران است که درباره آن توضیح داده‌ایم.   00:01:34 مقدمه 00:03:19 عکس ساختگی «ازدواج زوج لبنانی با پس‌زمینه موشک‌های ایران» 00:07:45 چند تصویر نادرست منتسب به حمله موشکی ایران به اسرائیل 00:19:38 استفاده از ویدئوی انفجار در روسیه، به عنوان حمله موشکی ایران 00:23:57 ادعای نادرست خامنه‌ای درباره «قانونی‌بودن» حمله هفتم اکتبر 00:33:35 ادعای گمراه‌کننده خامنه‌ای درباره روابط ایران با کشورهای دنیا 00:42:03 هزینه واقعی تامین سبد اقلام اساسی خانوار چقدر است؟ 00:48:41 آمارهای نادرست و بزرگ‌نمایی شده از قاچاق بنزین 00:54:25 ادعای افغانستانی‌بودن کودکی که در فلوریدا دستگیر شد 00:58:29 انتساب ویدیوی دختری در ترکیه به کودکان سیستان و بلوچستان 01:00:06 «فوزیه»، دختری که در عراق ربوده شد و در غزه پیدا شد 01:08:11 ادعای نادرست دیده‌شدن آهوی تک‌شاخ اصیل ایرانی 01:12:24 کامنت‌ها   پادکست فکت‌نامه را فرهاد و رضا اجرا می‌کنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکت‌نامه‌اند. گفت‌وگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاش‌های تیم فکت‌نامه برای درستی‌سنجی خبرها و نقل‌قول‌های سیاسی،‌ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. هیلا نیکو، کاورهای پادکست را طراحی می‌کند، باربد بیات، موسیقی پادکست را ساخته و افشین صدری، شان جم و نادر صمدی به همراه نیوشا و آرین کار تهیه و تولید این قسمت را بر عهده داشته‌اند. پادکست فکت‌نامه را می‌توانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشن‌های پادکست دریافت کنید. فهرست فکت‌چک‌ها و پیوند‌هایی که در این قسمت به آنها اشاره می‌کنیم یا در این هفته در سایت فکت‌نامه منتشر کرده‌ایم: فهرست و تعریف نشان‌های فکت‌نامه ویدئوهای آموزشی مکتب‌خانه ویدیوی فرار نتانیاهو بعد از حمله ایران به اسرائیل، قدیمی است عکس دستکاری‌شده «ازدواج زوج لبنانی با پس‌زمینه موشک‌های ایران» استفاده از ویدئوی قدیمی و دستکاری‌شده به عنوان حمله موشکی ایران ویدیوی منتسب به آسمان اسرائیل در زمان حمله موشکی ایران تصاویر قطعات باقی‌مانده موشک، ارتباطی با حمله اخیر ندارد ویدیوی سوختن اتوبوس‌ها در تل‌آویو پس از حمله انصارالله ویدئوی ساختگی با عنوان آتش‌سوزی بر اثر بمباران در بیروت ادعای «صوت لو رفته نتانیاهو» بی‌اساس است استفاده از ویدئوی انفجار در روسیه، به عنوان حمله موشکی ایران ادعای نادرست خامنه‌ای درباره «قانونی‌بودن» حمله هفتم اکتبر حماس ادعای گمراه‌کننده خامنه‌ای درباره روابط ایران با کشورهای دنیا هزینه واقعی تامین سبد اقلام اساسی خانوار چقدر است؟ آمارهای نادرست و بزرگ‌نمایی شده از قاچاق بنزین ادعای نادرست درباره افغانستانی‌بودن کودکی که در فلوریدا دستگیر شد ویدیویی از ترکیه منسوب به کودکان سیستان و بلوچستان، نادرست است «فوزیه امین سیدو» دختری که در عراق ربوده شد و در غزه پیدا شد ادعای نادرست دیده‌شدن آهوی تک‌شاخ اصیل ایرانی بعد از دو قرن همه چیز درباره «هما» کانال پادکست «هزارداستان بودجه» در کست‌باکس

کلمه «دانش‌بنیان» یکی از کلیدواژه‌های پراستفاده رهبران جمهوری اسلامی، به خصوص علی خامنه‌ای در دهه ۱۳۹۰ است. در نهمین قسمت هزارداستان بودجه سراغ این موضوع رفته‌ایم که چگونه این عبارت تخصصی تبدیل به یک پروژه سیاسی پرهزینه شد. در این قسمت درباره رشد بسیار سریع و مشکوک شرکت‌های دانش‌بنیان و بار مالی آن برای بودجه و اقتصاد ایران صحبت می‌کنیم.    هزارداستان بودجه در کست‌باکس هزارداستان بودجه در سایت رادیو فردا سایت‌ ایران‌بودجه قانون بودجه ۱۴۰۳  گزارش رادیو فردا درباره شرکت‌های دانش‌بنیان

در قسمت ۱۸۳ پادکست هفتگی فکت‌نامه ابتدا چند خبر و تصویر ادعایی درباره حملات اخیر ایران علیه اسرائیل را مرور کوتاهی کردیم. در ادامه، درستی‌سنجی ویدیویی قدیمی را که ادعا می‌شد مربوط به شادی مردم لبنان بعد از کشته شدن سیدحسن نصرالله است، مرور کردیم. اخیرا نتایج یک نظرسنجی درباره درگیری‌های اسرائیل و فلسطین بعد از حمله ۷ اکتبر حماس در برخی رسانه‌های داخلی منتشر شد که یک نکته مهم و گمراه‌کننده داشت. چندی قبل در گزارشی مفصل به موضوع طب ارتعاشی، انرژی‌درمانی و انرژی شفابخش پرداختیم و در این قسمت پادکست درباره بخش‌هایی از آن صحبت کردیم. صحبت‌های اخیر ترامپ به شکل نادرستی در خبرگزاری فارس ترجمه شده بود که آن را فکت‌چک کردیم و در این اپیزود به آن اشاره کرده‌ایم. آمار و ادعاهای بی‌اساس درباره دانش‌آموزان افغانستانی در ایران و برخی ادعاهای یک مناظره درباره همین موضوع، یکی از دیگر از سوژه‌های این اپیزود است. در پایان، درباره ویدیویی ساختگی توضیح دادیم که مدعی بود ایلان ماسک گفته تبار ایرانی دارد و ایرانیان باهوش‌ترین مردم دنیا هستند.   00:01:34 مقدمه 00:05:40 انتشار ویدئویی قدیمی به عنوان شادی لبنانی‌ها از کشته‌شدن نصرالله 00:08:54 استفاده گمراه‌کننده از یک نظرسنجی قدیمی درباره جنگ غزه 00:17:23 درباره طب ارتعاشی، انرژی‌درمانی و انرژی شفابخش چه می‌دانیم 00:33:09 ترجمه نادرست خبرگزاری فارس از صحبت‌های ترامپ درباره ایران 00:36:57 آمار و ادعاهای بی‌اساس درباره دانش‌آموزان افغانستانی در ایران 00:48:29 ویدیوی اعتراف ایلان ماسک به تبار ایرانی‌اش 00:50:29 کامنت‌ها   پادکست این هفته فکت‌نامه را رضا و رزا اجرا می‌کنند که به ترتیب دبیر تحریریه و عضو تحریریه سایت فکت‌نامه‌اند. گفت‌وگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاش‌های تیم فکت‌نامه برای درستی‌سنجی خبرها و نقل‌قول‌های سیاسی،‌ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. هیلا نیکو، کاورهای پادکست را طراحی می‌کند، باربد بیات، موسیقی پادکست را ساخته و افشین صدری، شان جم و نادر صمدی به همراه نیوشا و آرین کار تهیه و تولید این قسمت را بر عهده داشته‌اند. پادکست فکت‌نامه را می‌توانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشن‌های پادکست دریافت کنید. فهرست فکت‌چک‌ها و پیوند‌هایی که در این قسمت به آنها اشاره می‌کنیم یا در این هفته در سایت فکت‌نامه منتشر کرده‌ایم: فهرست و تعریف نشان‌های فکت‌نامه ویدئوهای آموزشی مکتب‌خانه انتشار ویدئویی قدیمی به عنوان شادی لبنانی‌ها از کشته‌شدن نصرالله استفاده گمراه‌کننده از یک نظرسنجی قدیمی درباره جنگ غزه درباره طب ارتعاشی، انرژی‌درمانی و انرژی شفابخش چه می‌دانیم ترجمه نادرست خبرگزاری فارس از صحبت‌های ترامپ درباره ایران آمار و ادعاهای بی‌اساس درباره دانش‌آموزان افغانستانی در ایران ویدیوی اعتراف ایلان ماسک به تبار ایرانی‌اش آیا گفته‌های محمدعلی طاهری مبنای علمی دارد؟ بررسی برخی ادعاها درباره هوش ایرانیان کانال پادکست «هزارداستان بودجه» در کست‌باکس

پادکست و مجموعه‌مقالات «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به کلیدواژه‌هایی می‌پردازد که در گفتمان رسمی حکومت ایران برای انتشار ادعاهای بی‌مبنای خود استفاده می‌شود. این کلیدواژه‌ها طی چندین دهه به طور سیستماتیک از سوی مقامات ارشد و رسانه‌های دولتی ایران استفاده و به تدریج به بخشی جدایی‌ناپذیر از سازوکار انتشار اطلاعات نادرست در ایران تبدیل شده‌اند. در نتیجه این کلیدواژه‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در تبلیغ باورهای نادرست و غیرمستند در جامعه ایران داشته‌اند، تا جایی که نه تنها بر حامیان حکومت ایران، بلکه به‌طور غیرمستقیم بر ادبیات منتقدان و مخالفان نیز تأثیر گذاشته است. در قسمت چهارم از سری‌پادکست‌های «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» توضیح داده‌ایم که بخشی از ادعاهای ساختگی مقام‌های حکومتی ایران، به شکل «پیش‌بینی»هایی هستند که مبنای علمی ندارند. در اینجا صحبت از پیش‌بینی‌هایی است که عمدتاً، فراتر از آرزوهای سیاسی مقامات نیستند و حتی در مواردی، زاییده تصور اطلاع آن‌ها از «غیب» به نظر می‌آیند. اهمیت این رویه از آن جهت است که رهبران سابق و فعلی جمهوری اسلامی، آشکارا بخشی از پرهزینه‌ترین تصمیم‌های خود را، با ادعای اطلاع از آینده توجیه کرده‌اند. در این قسمت، مثال‌ها و موارد مختلفی از این قبیل «پیش‌بینی»های مقامات سیاسی و مذهبی حکومت ایران را مرور کرده‌ایم. پادکست «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به همراه مقاله مرتبط با آن، هر دو هفته یک‌بار چهارشنبه‌ها در پادگیرها و سایت فکت‌نامه منتشر خواهد شد. برای شنیدن این پادکست‌ها اسم «فکت‌نامه» را در اپلیکشین‌های پادکست جستجو کنید.  نسخه متنی قسمت چهارم پادکست واژه‌نامه دروغ‌پراکنی در سایت فکت‌نامه

در قسمت ۱۸۲ پادکست هفتگی فکت‌نامه، طبق معمول ابتدا چند موضوع مهم روز را اندکی مرور کردیم و سپس به عنوان نخستین فکت‌چک، توضیح دادیم که درباره انفجار پیجرها و بیسیم‌های حزب‌الله لبنان چه می‌دانیم. در ادامه، به ویدیویی اشاره کردیم که برخی رسانه‌های ایران به عنوان حمله پهپادی حزب‌الله منتشر کرده بودند، اما ماجرای دیگری داشت. چندی قبل ادعایی نادرست درباره تاریخچه شکل‌گیری واژه «آزار جنسی» مطرح شده بود که در این قسمت پادکست به طور مفصل به آن پرداخته‌ایم. مسعود پزشکیان در نشست خبری خود جمله‌ای را درباره هزینه واردات بنزین و پرداخت مطالبات برخی اقشار جامعه گفته بود که ما در گزارشی به ابعاد مختلف این ادعا اشاره کردیم. مرور دو فکت‌چک با موضوع مهاجران افغانستانی؛ یکی ادعای احتکار نان از سوی آنها و دیگری، ادعای بی‌اساس یک نماینده مجلس درباره جمعیت افغانستانی‌ها در ایران، دیگر سوژه‌های این قسمت از پادکست فکت‌نامه هستند.   00:01:37 مقدمه 00:03:57 از انفجار دستگاه‌های ارتباطی پیجر و بیسیم حزب‌الله لبنان چه می‌دانیم؟ 00:21:10 انتشار ویدئوی قدیمی مربوط به اوکراین به عنوان حمله پهپادی حزب‌الله 00:23:56 اطلاعات نادرست درباره تاریخچه شکل‌گیری واژه «آزار جنسی» 00:52:07 ارتباط پول واردات بنزین با مطالبات قانونی شهروندان چیست؟ 01:00:04 شخصی که ۵۰۰۰ نان را احتکار کرده، شهروند افغانستانی نیست 01:02:15 آمار جمعیت ۱۷ میلیون نفری افغانستانی‌ها در ایران، نادرست است 01:08:14 کامنت‌ها   پادکست این هفته فکت‌نامه را فرهاد، رضا و رزا اجرا می‌کنند که به ترتیب سردبیر، دبیر تحریریه و عضو تحریریه سایت فکت‌نامه‌اند. گفت‌وگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاش‌های تیم فکت‌نامه برای درستی‌سنجی خبرها و نقل‌قول‌های سیاسی،‌ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. هیلا نیکو، کاورهای پادکست را طراحی می‌کند، باربد بیات، موسیقی پادکست را ساخته و افشین صدری، شان جم و نادر صمدی به همراه نیوشا و آرین کار تهیه و تولید این قسمت را بر عهده داشته‌اند. پادکست فکت‌نامه را می‌توانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشن‌های پادکست دریافت کنید. فهرست فکت‌چک‌ها و پیوند‌هایی که در این قسمت به آنها اشاره می‌کنیم یا در این هفته در سایت فکت‌نامه منتشر کرده‌ایم: فهرست و تعریف نشان‌های فکت‌نامه ویدئوهای آموزشی مکتب‌خانه از انفجار دستگاه‌های ارتباطی پیجر و بیسیم حزب‌الله لبنان چه می‌دانیم؟ انتشار ویدئوی قدیمی مربوط به اوکراین به عنوان حمله پهپادی حزب‌الله اطلاعات نادرست درباره تاریخچه شکل‌گیری واژه «آزار جنسی» ارتباط پول واردات بنزین با مطالبات قانونی شهروندان چیست؟ شخصی که ۵۰۰۰ نان را احتکار کرده، شهروند افغانستانی نیست آمار جمعیت ۱۷ میلیون نفری افغانستانی‌ها در ایران، نادرست است ادعای شاخ‌دار درباره تدریس نابودی اقتصاد ایران در مدارس ژاپن کانال پادکست «هزارداستان بودجه» در کست‌باکس

در گیر و دار بررسی بودجه سال ۹۸ ناگهان خبر رسید که علی خامنه‌ای دستور داده که فرایند بررسی متوقف شود و بودجه برای «اصلاح ساختاری» به دولت بازگردانده شود. از آن زمان نزدیک ۶ سال می‌گذرد و عبارت «رهنمودهای رهبری برای اصلاح ساختار بودجه» در رسانه‌ها و مراجع رسمی بارها دست به‌دست و تکرار شده است.  در هشتمین قسمت هزارداستان بودجه سراغ این سوال رفتیم که منظور رهبر جمهوری اسلامی از «اصلاح ساختار بودجه» چیست؟    هزارداستان بودجه در کست‌باکس هزارداستان بودجه در سایت رادیو فردا سایت‌ ایران‌بودجه قانون بودجه ۱۴۰۳  قانون بودجه ۱۴۰۲  لایحه بودجه ۱۳۹۸ اپیزود ۱۴۸ پادکست هفتگی فکت‌نامه درستی‌سنجی اظهارات یک روحانی درباره نفت و انفال

در قسمت ۱۸۱ پادکست فکت‌نامه ابتدا به مقاله‌ای اشاره کردیم که به درخواست مجله «تایم» از فکت‌نامه، تهیه و در وبسایت این مجله منتشر شد. سپس برخی خبرهای اولیه درباره انفجار چند هزار پیجر در لبنان را مرور کردیم. در ابتدای فکت‌چک‌های پرتعداد این هفته، به ویدیویی اشاره کردیم که ادعا شده مربوط به وداع کادر درمان با پیکر مهسا امینی است. ادعای نادرست مسعود پزشکیان در نشست خبری خود درباره موشک‌های هایپرسونیک ایران، فکت‌چک دیگری است که در این قسمت درباره آن توضیح دادیم. ویدیویی که برخی با استناد به آن گفته بودند بنزین برای بازنشستگان امارتی رایگان شده است، سوژه دیگر این هفته بود. در این قسمت همچنین روایت‌های مختلف و متفاوتی را که از تلاش احتمالی صادق خلخالی برای تخریب تخت جمشید وجود دارد، مرور کردیم. چهار ادعا که ارتباط مستقیم و غیرمستقیم با موضوع مهاجران افغانستانی در ایران دارند نیز سوژه فکت‌چک‌های دیگر این هفته بودند. شایعه عقد یک مداح معروف با چند زن جوان تایلندی و ادعای تکراری درمان خانگی آب مروارید نیز از موضوعاتی بودند که این هفته به نشان‌هایی بهتر از شاخ‌دار و نادرست نرسیدند. ادعای وجود یک علامت پرحاشیه بر روی لباس رسمی کماندوهای اسرائیلی، سوژه دیگری بود که فکت‌چک آن را در این پادکست مرور کردیم.   00:01:29 مقدمه 00:11:17 ویدیوی نادرست منسوب به وداع با پیکر بی‌جان مهسا امينی‌‌ 00:14:28 ادعای نادرست پزشکیان درباره ایرانی‌نبودن موشک فلسطین-۲ 00:18:42 بنزین رایگان برای بازنشستگان اماراتی 00:25:54 درباره خلخالی و تلاش برای تخریب تخت‌جمشید 00:39:16 ادعا درباره تعداد افغانستانی‌هایی که روزانه وارد ایران می‌شوند 00:51:45 شایعه نادرست درباره اخراج پسر خداداد عزیزی از ایران 00:53:41 ادعای نادرست نماینده مجلس درباره اتباع غیرایرانی و یارانه‌ها 01:01:49 ویدیوی نادرست منتسب به قمه‌کشی دختران افغانستانی 01:05:11 ادعای بی‌اساسِ عقد مداح خامنه‌ای، با سه زن تایلندی در بانکوک 01:12:29 بج «نیل تا فرات» روی بازوی کماندوهای اسرائیلی؟ 01:17:51 چکاندن آب پیاز و لیموترش در چشم آب‌مروارید را درمان نمی‌کند 01:22:40 کامنت   پادکست فکت‌نامه را فرهاد و رضا اجرا می‌کنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکت‌نامه‌اند. گفت‌وگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاش‌های تیم فکت‌نامه برای درستی‌سنجی خبرها و نقل‌قول‌های سیاسی،‌ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. هیلا نیکو، کاورهای پادکست را طراحی می‌کند، باربد بیات، موسیقی پادکست را ساخته و افشین صدری، شان جم و نادر صمدی به همراه نیوشا و آرین کار تهیه و تولید این قسمت را بر عهده داشته‌اند. پادکست فکت‌نامه را می‌توانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشن‌های پادکست دریافت کنید. فهرست فکت‌چک‌ها و پیوند‌هایی که در این قسمت به آنها اشاره می‌کنیم یا در این هفته در سایت فکت‌نامه منتشر کرده‌ایم: فهرست و تعریف نشان‌های فکت‌نامه ویدئوهای آموزشی مکتب‌خانه ویدیوی نادرست منسوب به وداع با پیکر بی‌جان مهسا امينی‌‌ ادعای نادرست پزشکیان درباره ایرانی‌نبودن موشک فلسطین-۲ بنزین رایگان برای بازنشستگان اماراتی درباره خلخالی و تلاش برای تخریب تخت‌جمشید ادعا درباره تعداد افغانستانی‌هایی که روزانه وارد ایران می‌شوند شایعه نادرست درباره اخراج پسر خداداد عزیزی از ایران ادعای نادرست نماینده مجلس درباره اتباع غیرایرانی و یارانه‌ها ویدیوی نادرست منتسب به قمه‌کشی دختران افغانستانی ادعای بی‌اساسِ عقد مداح خامنه‌ای، با سه زن تایلندی در بانکوک بج «نیل تا فرات» روی بازوی کماندوهای اسرائیلی؟ چکاندن آب پیاز و لیموترش در چشم آب مروارید را درمان نمی‌کند لینک مقاله فکت‌نامه در وبسایت مجله تایم کانال پادکست «هزارداستان بودجه» در کست‌باکس

پادکست و مجموعه‌مقالات «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به کلیدواژه‌هایی می‌پردازد که در گفتمان رسمی حکومت ایران برای انتشار ادعاهای بی‌مبنای خود استفاده می‌شود. این کلیدواژه‌ها طی چندین دهه به طور سیستماتیک از سوی مقامات ارشد و رسانه‌های دولتی ایران استفاده و به تدریج به بخشی جدایی‌ناپذیر از سازوکار انتشار اطلاعات نادرست در ایران تبدیل شده‌اند. در نتیجه این کلیدواژه‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در تبلیغ باورهای نادرست و غیرمستند در جامعه ایران داشته‌اند، تا جایی که نه تنها بر حامیان حکومت ایران، بلکه به‌طور غیرمستقیم بر ادبیات منتقدان و مخالفان نیز تأثیر گذاشته است. در قسمت سوم از سری‌پادکست‌های «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به عبارتی پرداخته ایم که بارها از زبان مقامات حکومت ایران شنیده‌ایم: «تحلیلگران می‌گویند». یک سنت بسیار رایج در تبلیغات حکومتی ایران، انتساب ادعاهای بی‌مبنا به منابع مبهم است. این منابع اغلب، تحلیلگران یا دانشمندان غربی هستند و معمولا آدرس دقیقی هم ندارند.  ارجاع به «مستنداتی» از این نوع، در ادبیات رهبر جمهوری اسلامی ایران نیز نمود واضحی دارد. درحقیقت به نظر می‌رسد که او، با وجود مواضع ضد غربی خود، همواره به نوعی آرزوی تایید شدن از طرف غربی‌ها را داشته است. نسبت دادن روایت‌های عجیب به شخصیت‌های خارجی، گذشته از تبلیغات سیاسی، در تبلیغات مذهبی هم کاربرد گسترده‌ای دارد. در این پادکست، مثال‌ها و موارد مختلفی از نحوه استفاده حکومت ایران از این عبارت را مرور کرده‌ایم و گفته‌ایم که چرا و چطور برای بسیاری از ادعاهای خود از عناوینی مثل «یک تحلیلگر گفت» یا «تحلیلگران می‌گویند» بهره می‌گیرند. پادکست «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به همراه مقاله مرتبط با آن، هر دو هفته یک‌بار چهارشنبه‌ها در پادگیرها و سایت فکت‌نامه منتشر خواهد شد. برای شنیدن این پادکست‌ها اسم «فکت‌نامه» را در اپلیکشین‌های پادکست جستجو کنید. نسخه متنی قسمت سوم پادکست واژه‌نامه دروغ‌پراکنی در سایت فکت‌نامه

در قسمت ۱۸۰ پادکست فکت‌نامه ابتدا به خبرها درباره هک گسترده سیستم بانکی ایران، سالگرد کشته شدن مهسا امینی و یک فکت‌چک بنزینی اشاره کردیم. در ادامه، به بهانه اظهارنظری از صادق بیت سیاح، ورزشکار ایرانی، درباره متن و حواشی حذف او از پارالمپیک پاریس که در روزهای اخیر پربحث شده بود، صحبت کرده‌ایم. سهم شرکت‌ها و اشخاص وابسته به بانک آینده از تسهیلات این بانک، موضوع دیگری است که به درستی‌سنجی ادعایی درباره آن پرداختیم. یک بازداشت امنیتی در ترکیه طی هفته قبل در رسانه‌های ایران بازتاب داشت، اما خبر برخی از این رسانه‌ها با یک اشتباه در تیترهایشان همراه بود. یکی از ادعاهای نادرست پرتکرار درباره جنبش سبز و اعتراضات سال ۸۸، اخیرا در یک مناظره باز هم مطرح شد که ما آن را درستی‌سنجی کردیم و در این قسمت درباره آن توضیح داده‌ایم. ادعای نادرستی درباره جدا کردن یک نوزاد از مادرش و همچنین یک خبر درست درباره تعداد روزهای تعطیل در سال تحصیلی جدید، از موضوعات دیگر پادکست این هفته هستند. ماجرای اشتباه پرحاشیه یک فرمانده ارتش آمریکا و برکناری او نیز در سوژه دیگری است که در قسمت ۱۸۰ به آن پرداخته‌ایم. در بخش مرور کامنت‌ها به دغدغه چند مخاطب درباره موضوع مهاجران افغانستانی در ایران نیز اشاره کردیم و توضیحاتی درباره آن دادیم.   00:01:41 مقدمه 00:07:55 بیت سیاح در پارالمپیک توکیو «پرچم» ام‌البنین نشان نداد 00:18:28 سهم شرکت‌های زیرمجموعه بانک آینده از تسهیلات 00:23:50 بازداشت تسهیل‌کننده مالی موساد در ترکیه 00:28:26 ادعای نادرست کتاب سایه عقاب‌ها درباره سناتور مک‌کین و جنبش سبز 00:39:16 خبر نادرست درباره جدا کردن کودک متولد خارج از ازدواج از مادرش 00:45:21 سال تحصیلی ۰۴-۱۴۰۳ چند روز تعطیلی دارد؟ 00:48:24 تغییر فرمانده آمریکایی به‌خاطر نصب برعکس دوربین اسلحه 00:55:14 کامنت‌ها   پادکست فکت‌نامه را فرهاد و رضا اجرا می‌کنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکت‌نامه‌اند. گفت‌وگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاش‌های تیم فکت‌نامه برای درستی‌سنجی خبرها و نقل‌قول‌های سیاسی،‌ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. هیلا نیکو، کاورهای پادکست را طراحی می‌کند، باربد بیات، موسیقی پادکست را ساخته و افشین صدری، شان جم و نادر صمدی به همراه نیوشا و آرین کار تهیه و تولید این قسمت را بر عهده داشته‌اند. پادکست فکت‌نامه را می‌توانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشن‌های پادکست دریافت کنید. فهرست فکت‌چک‌ها و پیوند‌هایی که در این قسمت به آنها اشاره می‌کنیم یا در این هفته در سایت فکت‌نامه منتشر کرده‌ایم: فهرست و تعریف نشان‌های فکت‌نامه ویدئوهای آموزشی مکتب‌خانه بیت سیاح در پارالمپیک توکیو «پرچم» ام‌البنین نشان نداد سهم شرکت‌های زیرمجموعه بانک آینده از تسهیلات بازداشت تسهیل‌کننده مالی موساد در ترکیه ادعای نادرست کتاب سایه عقاب‌ها درباره سناتور مک‌کین و جنبش سبز خبر نادرست درباره جدا کردن کودک متولد خارج از ازدواج از مادرش سال تحصیلی ۰۴-۱۴۰۳ چند روز تعطیلی دارد؟ تغییر فرمانده آمریکایی به‌خاطر نصب برعکس دوربین اسلحه خاطره‌ای که در کتاب کلینتون نیست! ادعای شاخ‌دار ارتباط داعش با دموکرات‌های آمریکا بررسی و تحلیل کارزار دیس‌اینفورمیشین جمهوری اسلامی در اعتراضات ۱۴۰۱ مستند «روایت‌های موازی» مستند «دروغ‌پراکنی برای حفظ حجاب» مستند «دروغ‌های حکومتی در اعتراضات ۱۴۰۱» ابهام‌های «گزارش» دادسرا درباره نحوه کشته شدن مهسا امینی ادعای شاخ‌دار فرمانده انتظامی تهران بزرگ درباره تغییر لباس مهسا امینی تحلیل کارزار #مهسا_امینی در توییتر کانال پادکست «هزارداستان بودجه» در کست‌باکس

شرایط صندوق‌های بازنشستگی در ایران بحرانی است؛ بحران ناترازی صندوق‌ها روز به روز تشدید و هزینه تامین مالی صندوق‌ها برای بودجه روز به روز تشدید می‌شود. امسال بودجه صندوق‌های بازنشستگی یک و نیم برابر کل کسری بودجه‌ای است مهم‌ترین عامل وجود تورم مزمن در ایران است.  در هفتمین قسمت پادکست هزارداستان بودجه، سراغ «صندوق‌های بازنشستگی» رفته‌ایم. درباره عمق بحران، دلایل آن، فساد و بی‌انضباطی‌های مالی و مسائل دیگری صحبت کرده‌ایم که مشکل ناترازی صندوق‌های بازنشستگی در ایران را تبدیل به یک ابربحران اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کرده است.  هزارداستان بودجه، کار مشترک فکت‌نامه و رادیو فردا؛ پادکستی برای بازخوانی ماجراهای شنیدنی در لابلای تبصره‌ها، بندها و ردیف‌های بودجه. هزارداستان بودجه در کست‌باکس هزارداستان بودجه در سایت رادیو فردا سایت‌ ایران‌بودجه قانون بودجه ۱۴۰۳  گزارش پایگاه داده‌های باز ایران درباره بحران صندوق‌های بازنشستگی

در ابتدای قسمت ۱۷۹ پادکست هفتگی فکت‌نامه، بعد از مقدمه، به سه ادعای نادرستی که در حاشیه بازداشت پاول دورف، مدیر و مالک پیام‌رسان تلگرام منتشر شده بود اشاره کردیم. در ادامه ضمن مرور فکت‌چک مربوط به یک تجاوز انتقام‌جویانه در پاکستان، سابقه این مساله در پاکستان را هم بیان کردیم. در روزهای گذشته، از ویدیوی کوتاه یک کارناوال در اسپانیا برداشت نادرستی شده بود که گزارش درستی‌سنجی مربوط به آن را در این اپیزود مرور کرده‌ایم. یکی از ادعاهای پرحاشیه روزهای اخیر، آمار زایمان اتباع افغانستانی در کرج بود. در این قسمت از پادکست توضیح دادیم که صحبت‌های یک مقام بیمه سلامت در این باره چگونه به یک خبر تحریف‌شده تبدیل شد. پس از آن، ادعای بی‌اساس ماهیگیری چینی‌ها در دریای خزر را مرور کردیم و سپس سراغ کامنت‌های مخاطبان رفتیم. در بخش مرور کامنت‌ها، به یک توضیح ضروری درباره برخی نگرانی‌ها از حضور مهاجران افغانستانی در ایران اشاره کرده‌ایم.   00:00:58 مقدمه 00:04:52 اطلاعات نادرست حاشیه بازداشت موسس پیام‌رسان تلگرام 00:15:29 درباره تجاوز انتقام‌جویانه در پاکستان چه می‌دانیم؟ 00:21:59 توصیف نادرست از ویدیوی یک کارناوال سالانه با حضور کودکان 00:27:04 خبر تحریف‌شده درباره آمار زایمان اتباع غیرایرانی در کرج 00:31:54 ادعای بی‌اساس ماهیگیری چینی‌ها در دریای خزر 00:37:20 کامنت‌ها   پادکست فکت‌نامه را فرهاد و رضا اجرا می‌کنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکت‌نامه‌اند. گفت‌وگوهای هفتگی آنان بازتابی از تلاش‌های تیم فکت‌نامه برای درستی‌سنجی خبرها و نقل‌قول‌های سیاسی،‌ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. هیلا نیکو، کاورهای پادکست را طراحی می‌کند، باربد بیات، موسیقی پادکست را ساخته و افشین صدری، شان جم و نادر صمدی به همراه نیوشا و آرین کار تهیه و تولید این قسمت را بر عهده داشته‌اند. پادکست فکت‌نامه را می‌توانید صبح جمعه هر هفته ساعت هشت صبح به وقت ایران در همه اپلیکیشن‌های پادکست دریافت کنید. فهرست فکت‌چک‌ها و پیوند‌هایی که در این قسمت به آنها اشاره می‌کنیم یا در این هفته در سایت فکت‌نامه منتشر کرده‌ایم: فهرست و تعریف نشان‌های فکت‌نامه ویدئوهای آموزشی مکتب‌خانه اطلاعات نادرست حاشیه بازداشت موسس پیام‌رسان تلگرام درباره تجاوز انتقام‌جویانه در پاکستان چه می‌دانیم؟ توصیف نادرست از ویدیوی یک کارناوال سالانه با حضور کودکان خبر تحریف‌شده درباره آمار زایمان اتباع غیرایرانی در کرج ادعای بی‌اساس ماهیگیری چینی‌ها در دریای خزر کانال پادکست «هزارداستان بودجه» در کست‌باکس

پادکست و مجموعه‌مقالات «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به کلیدواژه‌هایی می‌پردازد که در گفتمان رسمی حکومت ایران برای انتشار ادعاهای بی‌مبنای خود استفاده می‌شود. این کلیدواژه‌ها طی چندین دهه به طور سیستماتیک از سوی مقامات ارشد و رسانه‌های دولتی ایران استفاده و به تدریج به بخشی جدایی‌ناپذیر از سازوکار انتشار اطلاعات نادرست در ایران تبدیل شده‌اند. در نتیجه این کلیدواژه‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در تبلیغ باورهای نادرست و غیرمستند در جامعه ایران داشته‌اند، تا جایی که نه تنها بر حامیان حکومت ایران، بلکه به‌طور غیرمستقیم بر ادبیات منتقدان و مخالفان نیز تأثیر گذاشته است. دومین قسمت از سری‌پادکست‌های «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به «مردم جهان» و نحوه استفاده جمهوری اسلامی از این عبارت پرداخته‌ایم. بسیاری از ادعاهای مسئولان ایرانی در مورد جهان، کلیدواژه «مردم جهان» را یدک می‌کشند؛ آمار و اخباری ساختگی که همواره بخش بسیار مهمی از تبلیغات رسمی حکومت جمهوری اسلامی را تشکیل داده‌اند. هدف از تولید این خبرها، ایجاد این تصور در داخل بوده که وضعیت‌ مملکت، از مرفه‌ترین کشورهای جهان هم بهتر است، یا اینکه رهبران نظام، از همه رهبران دنیا تواناترند. کارکرد مشخص این تصویرسازی، ایجاد نوعی رضایت کاذب بین اقشاری است که امکان دارد چنان خبرهایی را کم‌وبیش باور ‌کنند. در این پادکست، مثال‌ها و موارد مختلفی از نحوه استفاده حکومت ایران از «مردم جهان» را مرور کرده‌ایم؛ مواردی که در اظهارات و ادعاهای طیف گسترده‌ای از مسئولان، از روح‌الله خمینی گرفته تا علی خامنه‌ای به چشم می‌خورد. پادکست «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به همراه مقاله مرتبط با آن، هر دو هفته یک‌بار چهارشنبه‌ها در پادگیرها و سایت فکت‌نامه منتشر خواهد شد. نسخه متنی قسمت دوم پادکست واژه‌نامه دروغ‌پراکنی در سایت فکت‌نامه