Leaders in food

Joyce Winnubst groeide op in een ondernemende familie met een supermarkt en parfumerie. Na een juridische carriere bij onder meer Allen & Overy en trustbedrijf TMF stapte ze over naar de foodsector. Sinds enkele jaren voelt ze zich helemaal thuis bij cateraar Vermaat, waar ze als Director / General Counsel ook verantwoordelijk is voor het duurzame beleid.Winnubst vertelt hoe Vermaat werkt aan grote uitdagingen, zoals het terugdringen van voedselverspilling (nu nog zo’n 60 gram per gast, met als doel 20 gram per gast) en het versnellen van de eiwittransitie. Dat doet Vermaat niet door regels op te leggen, maar door gasten te verleiden met slimme nudges en een aanbod waarbij plantaardige gerechten zo aantrekkelijk zijn dat je er vanzelf voor kiest – bewust of onbewust. En makkelijk is dat niet.

Quirine de Weerd, hoofd Corporate Affairs bij Lidl Nederland vertelt, hoe zij onverwacht in de wereld van duurzaamheid belandde. Vanuit een competitieve drive begon zij aan deze rol zonder precies te weten wat haar te wachten stond. De Weerd zocht bewust het gesprek op met NGO’s en maatschappelijke organisaties. Samen verkende zij vragen als: Hoe zou het voedselsysteem eruit moeten zien? Wat is er nodig om gezond en duurzaam eten de norm te maken?Die open houding werd de basis voor haar zoektocht naar kansen: van het tegengaan van voedselverspilling tot het stimuleren van de eiwittransitie en het betaalbaar maken van biologisch en gezond eten. Waar haar drijfveer aanvankelijk vooral lag in de uitdaging en competitie, is die inmiddels verschoven naar een diepere motivatie: de overtuiging dat Lidl als grootste retailer van Europa een sleutelrol kan spelen in het veranderen van het voedselsysteem – niet alleen voor een selecte groep, maar voor iedereen.

Na bijna dertig jaar in de voedingsindustrie maakte Rutger van Rooijen een opvallende carrière switch. Hij stapte over naar Greencovery, een innovatieve startup opgericht door wetenschapper en ondernemer Carlos Cabrera. Hun missie: reststromen uit de voedingsindustrie omzetten in hoogwaardige ingrediënten.Cabrera ontwikkelde een slimme technologie waarmee bijproducten zoals sojavliezen, cacaoschillen en korsten van Parmezaanse kaas worden opgesplitst in waardevolle componenten zoals eiwitten en vezels. De methode is verrassend simpel: in een waterige oplossing zakken de vezels naar de bodem, waardoor de eiwitten efficiënt kunnen worden geïsoleerd. Het doel? Deze bijproducten opnieuw introduceren in de voedselketen – als volwaardige, bruikbare ingrediënten.Maar zo’n omslag in de industrie is niet vanzelfsprekend. Hoe krijg je bedrijven zover hun processen aan te passen? Van Rooijen ziet kansen, juist omdat Greencovery niet alleen een duurzame oplossing biedt, maar ook kan aantonen dat het economisch werkt.Een gesprek over innovatie, doorzettingsvermogen en het creëren van waarde uit wat ooit als afval werd gezien.

Tjeerd Jongsma is sinds 2010 directeur van ISPT, een instituut dat zich richt op het versnellen van de verduurzaming in de procesindustrie, waaronder de voedingsmiddelenindustrie. Zijn passie voor gezond en duurzaam voedsel komt niet alleen voort uit zijn professionele achtergrond – die gaat veel dieper.Jongsma's persoonlijke drijfveer om voeding en gezondheid centraal te stellen, ontstond toen iemand in zijn directe omgeving ernstig ziek werd. Door het aanpassen van het voedingspatroon en het gericht aanvullen van voedingstekorten volgde onverwachts herstel. Deze ervaring liet hem niet meer los. Sindsdien is hij vastberaden bij te dragen aan een voedselsysteem dat gezond is voor mens en milieu.Binnen het landbouwprogramma Fascinating werkt Jongsma in Groningen samen met Agrifirm, Cosun, Avebe, LTO Noord en het UMCG aan de landbouw van de toekomst: een systeem dat inzet op gezondere gewassen, betere bodemkwaliteit en eerlijke verdienmodellen voor boeren. Het doel? Meer gezondheid per hectare.In deze aflevering praten we over zijn visie op de voedseltransitie, zijn ervaringen in Japan, waarom hij in Groningen is begonnen, en hoe hij via het Fascinating-programma werkt aan een gezondere, duurzamere toekomst.

Maarten van Dam zette eerder in zijn loopbaan grote boerderijen op in Oost-Europa. Wat begon als een droom van groots en efficiënt boeren, veranderde langzaam in een confronterend inzicht: "Over een periode van tien jaar spendeerden we 50% meer aan inputs, voor misschien dezelfde output – en hielden we onder aan de streep maar weinig over." Die realisatie bracht Van Dam ertoe het roer radicaal om te gooien en zich in te zetten voor een duurzamer landbouwsysteem. Dat doet hij op twee manieren: via boerderij Schevichoven in Leersum, waar hij samen met zijn vrouw een regeneratieve boerderij runt. En via Pymwymic , een impact-investeringsfonds dat investeert in technologieën die de transitie naar duurzame landbouw versnelt en ondersteunt.Lukt het Van Dam om geld te verdienen met duurzame landbouw? Zijn antwoord: "Ja, wij denken €7.000 per hectare – en ik neem mensen graag mee in onze getallen." En kunnen de investeerders van Pymwymic dat ook? Luister naar een inspirerend gesprek met Van Dam over niet kunnen stilzitten en bouwen aan een landbouwmodel dat werkt voor iedereen én de bodem.

In deze aflevering is te gast Thijs Wullems, oprichter van start-up Monkeys By The Sea. Wullems werkte jarenlang in de vissector en zag van dichtbij de schaduwkanten van deze wereld. De echte omslag kwam echter tijdens een duikvakantie, toen hij oog in oog stond met een walvishaai. Dat moment werd een keerpunt: hij besloot zijn passie voor eten en zijn kennis van de sector in te zetten om alternatieven te maken voor vis – smakelijke, plantaardige producten van lokale ingrediënten uit land én zee.Wullems gelooft dat smaak de sleutel is tot verandering. Waar vleesvervangers consumenten soms teleurstellen, is hij overtuigd van de kracht van zijn visalternatieven. We spreken over zijn reis van de traditionele visindustrie naar ondernemerschap en over hoe je consumenten en chefs overtuigt zonder met het vingertje te wijzen, en natuurlijk over de toekomst van visvervangers. Na afloop van het gesprek volgde een kleine proeverij van verschillende Monkeys By The Sea-producten – en die smaakten, eerlijk is eerlijk, verbazingwekkend goed.

Hendrik Wijnen, CEO van DO IT Organic, werkte tijdens zijn studie in een restaurant. Gedreven door zijn verlangen om met mooie, pure producten te werken, verdiepte hij zich in biologisch voedsel. Na een waardevolle ervaring bij Cargill en een eerste ondernemersavontuur leidt hij nu DO IT Organic, leverancier van meer dan duizend biologische producten en de merken La Bio Idea en Amaizin. "Onze missie is om biologisch voedsel mainstream te maken, dat is waarom wij naar kantoor komen." Waarom is biologisch voedsel beter? En hoe wil Wijnen biologisch voedsel tot de norm maken?

Marco Snikkers richtte in 2019 OneThird op, nadat hij ontdekte hoe lichttechnologie de kwaliteit van voedsel kan vaststellen. Zijn missie? Voedselverspilling voorkomen en daarmee de naam van het bedrijf veranderen want op dit moment wordt een derde van het geproduceerde voedsel niet gegeten. Snikkers kan met deze technologie en AI de houdbaarheid van versproducten zoals aardbeien en avocado’s voorspellen. Die informatie helpt supermarkten, telers en distributeurs om betere keuzes te maken. Het kan niet alleen een enorme milieubesparing opleveren maar volgens één van zijn klanten, een grote Engelse supermarkt, ook nog "miljoenen ponden per jaar."Het succes van de technologie hangt af van voedselbedrijven die durven te experimenteren binnen hun bestaande processen. En dat is vaak spannend, want in de voedselketen draait alles om snelheid: versproducten moeten snel op hun bestemming zijn. Snikkers deelt zijn persoonlijke reis, de kracht van technologie en de uitdagingen van duurzame innovatie in een traditionele sector.

In deze aflevering is te gast Michiel Schoenmaeckers, CEO van Van der Hoeven — een wereldspeler in het ontwerpen en bouwen van innovatieve kassenprojecten. Van der Hoeven realiseert hightech kassen over de hele wereld voor de productie van bijvoorbeeld sla, tomaten en ook bloemen. Daarbij draait het niet alleen om bouwen, maar vooral om het vinden van de optimale oplossing in vaak moeilijke (weers)omstandigheden. Elk project is maatwerk, waarbij technologie, duurzaamheid en klantbehoefte samenkomen om tot het beste resultaat te komen.Hoe zorgt Schoenmaeckers ervoor dat voedselproductie wereldwijd slimmer, duurzamer en efficiënter wordt? En hoe gaat hij om met klanten die minder verstand hebben van voedselproductie?

Pieter Wolleswinkel is sinds april 2023 CEO bij ForFarmers. Dit beursgenoteerde bedrijf werd opgericht in 1896 door een groep boeren uit Twente en groeide uit naar een bedrijf met bijna drie miljard euro omzet. Na een moeilijke periode -door een krimpende veestapel en een aantal bestuurswissels- is ForFarmers onder leiding van Wolleswinkel een nieuwe weg ingeslagen. Wolleswinkel vertelt in deze podcast hoe ForFarmers verder wil groeien terwijl de thuismarkt krimpt. Uit de onlangs gepubliceerde cijfers blijkt dat in 2024 meer veevoer is verkocht. Tegelijkertijd wil Wolleswinkel dieren een duurzamer menu voorschotelen. Wat wil hij bereiken? En hoe ziet het nieuwe menu van Europese koeien, kippen en varkens eruit?

Frank Giezen ontdekte in 2009 samen met Jeroen Willemsen en Wouter Jansen hoe ze met een nieuwe techniek plantaardige kip konden maken. Samen richten zij het bedrijf Ojah op en pionieren met High Moisture Extrusion techniek. Al snel wil ook De Vegetarische Slager de producten van Ojah afnemen. Giezen vertelt over de spannende periode die volgde, waarin zij met regelmaat dag en nacht werkten om de bestellingen bij hun klanten te krijgen. Inmiddels is de markt voor plantaardige producten gegroeid. Maar niet alle beloftes worden waar gemaakt. Consumenten vinden de producten vaak te duur en geen goede vervanging van vlees. Hoe kijkt Giezen naar de ontwikkelingen van de plantaardige markt en de rol van Ojah daarin? Waarom worden de producten van Ojah nu niet meer in Nederland verkocht?

In deze aflevering is te gast Wouter Zwagemakers, oud- bestuurder bij start up The Seaweed Company. Na een carrière bij AholdDelhaize koos hij voor een radicale switch: zeewier als een sleutel tot een duurzamer voedselsysteem. Hoe draagt zeewier bij aan een circulaire voedselketen? En waarom gelooft Zwagemakers zo sterk in deze oplossing? Want hij zegt ook: "De klant zit niet op zeewier te wachten." Dus geen zeewier op ons bord maar wat dan wel? En hoe kijkt Wouter naar andere duurzame producten die nog niet in de supermarkten liggen?

Marjolein Brasz is een specialist op het gebied van transformatie. Sinds 2020 is zij directeur bij Foodvalley, een organisatie die een ecosysteem wil ontwikkelen dat een duurzamer voedselsysteem mogelijk maakt. Foodvalley heeft meer dan 300 partners van grote voedselproducenten zoals Cosun, DSM en FrieslandCampina tot aan kleine bedrijven zoals Groentjessoep. Brasz is een transformatiespecialist maar wat is dat eigenlijk? En welke eisen stelt Foodvalley aan een nieuw voedselsysteem en aan haar partners? 'Het is heel erg mensenwerk. Systemen veranderen niet, mensen veranderen.' Brasz vertelt ook over haar ervaringen. Wat zij bereikt heeft en hoe het vliegwiel verder moet draaien.

In deze speciale eerste aflevering van het tweede seizoen is te gast Alex Datema, directeur Food & Agri Rabobank Nederland. Samen met Leaders in Finance collega Jeroen Broekema, vroegen we Datema naar zijn overwegingen om het voorzitterschap bij de groene landbouworganisatie BoerenNatuur neer te leggen voor een bestuurdersrol bij Rabobank. Kan deze geboren agrariër en ondernemer wel werken in loondienst? En is Datema tevreden met de snelheid waarmee Rabobank afstand neemt van zijn rol als financier van de intensieve landbouw?Datema vertelt over wat hij het afgelopen anderhalf jaar bij Rabobank heeft bereikt, zoals het stimuleren van duurzame investeringen door boeren via rentekortingen en aangepaste leningsvoorwaarden. Daarnaast neemt Datema het voortouw om de voedselsector te verenigen rondom de duurzame voedseltransitie. Hij vertelt over zijn gesprekken met onder andere supermarkten en andere voedselbedrijven. Waarom wil Rabobank daarin het voortouw nemen? En hebben deze gesprekken nu wel een kans van slagen?

Deze aflevering is te gast Dirk Lodewijk. Lodewijk zocht naar een oplossing toen Royal Koopmans meer dan tien jaar geleden in een bulk bedrijf dreigde te veranderen en daardoor een onzekere toekomst kreeg. Lodewijk transformeerde Koopmans naar een bedrijf dat ook waarde oplevert voor zijn telers, klanten en de natuur. Hij vertelt over de spannende reis die het bedrijf uit Leeuwarden heeft afgelegd om onder andere een nieuw product genaamd Nedertarwe in de markt te zetten. Achteraf is de transformatie een no-brainer maar destijds moest Lodewijk een hoop mensen overtuigen om samen het risico te nemen.

In deze aflevering is te gast Debora van der Zee - Denekamp. Naast directeur van de voedseldivisie Noord-Europa is zij binnen Unilever ook verantwoordelijk voor de plantaardige transitie. Unilever stelde recent zijn ambitieuze duurzame ambities bij maar de doelen zijn nog steeds hetzelfde. 'Duurzaamheid is nog steeds het hart van onze business', zegt Van der Zee. Hoe heeft Van der Zee deze ambities de afgelopen jaren vorm gegeven? Zij vertelt over de inmiddels populaire waste warrior-functie binnen het bedrijf en de verschillende projecten zoals Het Wortel Collectief. Een initiatief van Unilever, Agrifirm en Jumbo om regeneratieve landbouw op Nederlandse bodem verder te ontwikkelen. Daarnaast wil Unilever de keuze van de consument voor plantaardige producten makkelijker maken.

In deze aflevering is te gast Rieks Smook, CEO van startup Grassa. Smook werkte meer dan twintig jaar bij een bank, waar hij leningen verstrekte aan boeren en bedrijven in de voedselsector. In 2021 geleden vertrok hij en besloot zich alleen te richten op het persen van eiwitten uit gras. Waarom zouden we eiwitten uit gras halen? Smook vertelt dat grasraffinage de sleutel is tot het oplossen van veel problemen in de voedselsector. Graseiwitten kunnen dierlijke producten zoals zuivel en vlees deels vervangen en daardoor meer opleveren voor de boer en het milieu. Dat lijkt bijna te mooi om waar te zijn. Smook vertelt ook over de verschillende uitdagingen die het bedrijf heeft om te kunnen groeien.

In deze aflevering is te gast Michel Driessen, CEO van kruiden- en specerijenbedrijf Verstegen. Drie jaar nadat Driessen het bedrijf van zijn vader overnam, gooide hij het roer om. Hij wil van Verstegen het meest duurzame kruiden- en specerijenbedrijf ter wereld maken. Wat is een duurzaam kruiden- en specerijenbedrijf? Verstegen haalt de grondstoffen overal vandaan. Hoe overtuigt Driessen mensen in zijn directe omgeving en boeren in andere delen van de wereld? Driessen vertelt over zijn persoonlijke missie, die zo helder is dat hij niet anders kan dan deze uitvoeren. Hoe ingewikkeld dat vaak ook is.

In deze aflevering is te gast Peter van den Berg, CEO van Pandriks. Pandriks is een jong, snelgroeiend bakkersbedrijf met het hoofdkantoor in Meppel. Uit de fabriek komen meer dan 12 miljoen ambachtelijke afbakbroden per week, die worden verkocht aan Nederlandse en Duitse supermarkten. Ambachtelijk gebakken brood uit een fabriek, kan dat? Van den Berg vertelt over hoe Pandriks op efficiënte wijze een hoge kwaliteit bereikt, en over zijn ambitie om niet alleen de beste maar ook de meest duurzame bakkerij ter wereld te willen worden.

In deze aflevering is te gast Nicole Freid, CEO van Neerlands Glorie Groente & Fruit, beter bekend onder de naam HAK. HAK werd in 1952 opgericht door de gelijknamige familie en is, zegt Freid, 'niet zozeer een groot bedrijf maar wel een groot merk.' Freid wil voorop lopen in de duurzame voedseltransitie door groente, fruit en peulvruchten aantrekkelijker te maken voor consumenten. 'Met name peulvruchten zijn de oplossing voor veel problemen dus ze verdienen meer aandacht.' Daarvoor is een goede samenwerking met supermarkten en leveranciers heel belangrijk maar dat is niet altijd makkelijk.