De Postkoloniale Podcast

Zelden heeft iemand zich zo zeer verdiept in de islam als Christiaan Snouck Hurgronje (1857-1936). Snouck studeerde in Leiden en promoveerde in 1880 op zijn dissertatie over Het Mekkaansche feest. Daarmee was zijn onderzoek naar de islam niet ten einde. Voor zijn onderzoek bekeerde hij zich zelfs tot de islam en liet hij zich besnijden. Wat is de betekenis van Snouck Hurgronje voor het onderzoek naar de islam in Nederlands-Indië? Hoe keek hij naar die voor Nederland vreemde en vijandige religie in ‘de Oost’? En wat kunnen Snoucks inzichten betekenen voor het huidige postkoloniale Nederland? In de postkoloniale podcast gaan Rick Honings, Scaliger-hoogleraar, en Coen van ’t Veer, docent-onderzoeker, van de Universiteit Leiden met gasten in gesprek over hun werk in relatie tot het koloniale verleden. In aflevering 19 van De postkoloniale podcast spreken zij met Wim van de Doel over Christiaan Snouck Hurgronje en de islam.

Van bloemen, planten en gesteenten tot vulkanen, vogels, vissen, insecten en andere dieren. In de negentiende eeuw kreeg het natuuronderzoek in Indië een nieuwe impuls. In 1815 vertrok Caspar Georg Carl Reinwardt in opdracht van koning Willem I naar Java om onderzoek te doen naar de natuurlijke gesteldheid van het land, zowel op Java als in de zogenaamde ‘buitengewesten’. Reinwardts grootste verdienste is dat hij in 1817 in Buitenzorg (nu Bogor) een wetenschappelijke tuin stichtte: ’s Lands Plantentuin, die nog altijd bestaat: Kebun Raya Bogor. Die vormde vanaf toen het centrum van het botanische onderzoek in de kolonie. Met het oog op Reinwardts vertrek naar Nederland werd in 1820 bij Koninklijk Besluit de Natuurkundige Commissie voor Nederlandsch-Indië opgericht, een door de staat gefinancierde instelling ter bevordering van de kennis van de ‘natuurlijke gesteldheid en van de voortbrengsels in de Oost-Indiën’. De Commissie kreeg de opdracht informatie te verzamelen door de Nederlandse bezittingen te bereizen, zowel Java en in de buitengewesten. Van meet af aan kampte de Natuurkundige Commissie met tegenslagen. Meerdere geleerden overleefden de barre tropische omstandigheden niet. Desondanks werden er in de periode tot 1850 – toen de commissie ophield te bestaan – tal van expedities ondernomen: naar Sumatra, Nieuw-Guinea en Borneo. In de postkoloniale podcast gaan Rick Honings, Scaliger-hoogleraar, en Coen van ’t Veer, docent-onderzoeker, van de Universiteit Leiden met gasten in gesprek over hun werk in relatie tot het koloniale verleden. In aflevering 18 van De postkoloniale podcast spreken zij met Pieter van Wingerden over negentiende-eeuwse natuuronderzoekers in Nederlands-Indië.

In 1969 verklaarde Indië-veteraan Joop Hueting in een spraakmakend televisie-interview dat hij en andere Nederlandse militairen in Indonesië oorlogsmisdaden hadden gepleegd. De regering liet vervolgens door Cees Fasseur een onderzoek uitvoeren en kwam op grond daarvan tot de slotsom dat zich tijdens de oorlog in de jaren 1945-1949 ‘excessen’ hadden voorgedaan, maar ‘dat de krijgsmacht als geheel zich in Indonesië correct heeft gedragen’. De laatste jaren kwamen er evenwel steeds sterkere aanwijzingen, onder meer op basis van rechtszaken, mediaberichten en historisch onderzoek, dat Nederlandse militairen zich op grotere schaal en structureel van extreem geweld bedienden. Dat was ook de conclusie van de in 2016 door Rémy Limpach gepubliceerde studie De brandende kampongs van Generaal Spoor. Begin 2017 besloot de regering meer dan vier miljoen euro ter beschikking te stellen voor het onderzoeksprogramma Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië, 1945-1950, dat gezamenlijk zou worden uitgevoerd door het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV, het Nederlands Instituut voor Militaire Historie en het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies In de twaalf delen die sinds 2022 zijn verschenen, trekken de onderzoekers de conclusie dat extreem geweld van de kant van de Nederlandse krijgsmacht wijdverbreid was en vaak ook bewust werd ingezet. Daarbij werden nadrukkelijk ook toen geldende ethische grenzen overschreden. In de postkoloniale podcast gaan Rick Honings, Scaliger-hoogleraar, en Coen van ’t Veer, docent-onderzoeker, van de Universiteit Leiden met gasten in gesprek over hun werk in relatie tot het koloniale verleden. In aflevering 17 van De postkoloniale podcast spreken zij met de historici Esther Captain en Gert Oostindie over de onderzochte bronnen en over hoe we in het huidige Nederland om kunnen of moeten gaan met het koloniale verleden – in het bijzonder met het einde en de verwerking daarvan.

Hoewel er grote vrouwelijke auteurs te vinden zijn in de canon van de Indische Letteren – denk aan Maria Dermoût en Hella S. Haasse – is er in het verleden niet altijd met waardering over hen geschreven. Hoe keken Indische schrijfsters naar de koloniale samenleving en hun positie daarin? Het Europese leven in de kolonie werd lange tijd door mannen gedomineerd en vanuit een mannelijk perspectief beschouwd. Maar geleidelijk aan, en zeker na de opening van het Suezkanaal in 1869, kwamen er steeds meer Europese vrouwen naar ‘de Oost’, die ook begonnen te schrijven; reisteksten, romans en verhalen. In de postkoloniale podcast gaan Rick Honings, Scaliger-hoogleraar, en Coen van ’t Veer, docent-onderzoeker, van de Universiteit Leiden met gasten in gesprek over hun werk in relatie tot het koloniale verleden. In aflevering 16 van De postkoloniale podcast spreken zij met Vilan van de Loo over Indische literatuur, vrouwelijke auteurs, KNIL-militairen en haar onderzoek daarnaar.

Wanneer realiseer je je dat we anders moeten kijken naar Indische foto’s? En in hoeverre vullen fotografische en literaire bronnen elkaar aan over hoe je naar Indië en de Indische literatuur kijkt? In deze aflevering van De postkoloniale podcast is acteur en fotograaf Thom Hoffman te gast. Indië speelt een belangrijke rol in Hoffmans leven. In de postkoloniale podcast gaan Rick Honings, Scaliger-hoogleraar, en Coen van ’t Veer, docent-onderzoeker, van de Universiteit Leiden met gasten in gesprek over hun werk in relatie tot het koloniale verleden. In aflevering 15 van De postkoloniale podcast spreken zij met Thom Hoffman.

Nederlandstalige bronnen die een Indonesisch perspectief bevatten op het koloniale verleden zijn schaars. Dit houdt vooral verband met de taalpolitiek die de Nederlanders in Indië voerden. Anders dan de Britten in hun koloniën gaven de Nederlanders de inheemse bevolking in de negentiende eeuw vrijwel geen toegang tot westers onderwijs. In De postkoloniale podcast gaan Rick Honings, Scaliger-hoogleraar, en Coen van ’t Veer, docent-onderzoeker, van de Universiteit Leiden in gesprek met prominente onderzoekers en schrijvers over hun werk in relatie tot het koloniale verleden. In de veertiende aflevering zijn Judith E. Bosnak en Willem van der Molen te gast en staat het belang van Indonesische stemmen centraal.

Het kolonialisme was niet uniek voor Nederland. Ook andere Europese landen koloniseerden gebieden buiten Europa. Dat leverde Franse, Duitse, Spaanse, Portugese, Italiaanse en Deense, maar vooral veel Engelstalige, koloniale literatuur op. In De postkoloniale podcast gaan Rick Honings, Scaliger-hoogleraar, en Coen van ’t Veer, docent-onderzoeker, van de Universiteit Leiden in gesprek met prominente onderzoekers en schrijvers over hun werk in relatie tot het koloniale verleden. In de dertiende aflevering staan de internationale perspectieven op (post)koloniale literatuur centraal. Veel van de theoretische inzichten over koloniale en postkoloniale literatuur stammen uit de Angelsaksische wereld.

In Nederland is nooit veel ruimte geweest voor de verhalen en emoties van mensen uit het voormalig Nederlands-Indië. De soms traumatische ervaringen van leden van de Indische Nederlandse, Indo-Europese, Chinese, Molukse en andere groeperingen uit de kolonie werden veelal opgekropt en doodgezwegen. In De postkoloniale podcast gaan Rick Honings, Scaliger-hoogleraar, en Coen van ’t Veer, docent-onderzoeker, van de Universiteit Leiden in gesprek met prominente onderzoekers en schrijvers over hun werk in relatie tot het koloniale verleden. In de twaalfde aflevering staat de herinneringscultuur en het Indische zwijgen centraal. Gerlov van Engelenhoven vertelt over de verhalen en emoties van mensen uit het voormalig Nederlands-Indië.

In De postkoloniale podcast gaan Rick Honings, Scaliger-hoogleraar, en Coen van ’t Veer, docent-onderzoeker, van de Universiteit Leiden in gesprek met prominente onderzoekers en schrijvers over hun werk in relatie tot het koloniale verleden. In deze aflevering staat de toekomst van het postkolonialisme centraal. Jacqueline Bel en Frans-Willem Korsten, kenners van het postkolonialisme en van (post)koloniale literatuur, vertellen over de toekomst van het postkolonialisme en van de studie van de (post)koloniale literatuur.

In De postkoloniale podcast gaan Rick Honings, Scaliger-hoogleraar, en Coen van ’t Veer, docent-onderzoeker, van de Universiteit Leiden in gesprek met prominente onderzoekers en schrijvers over hun werk in relatie tot het koloniale verleden. Centraal staat de vraag in hoeverre het onderzoek naar (post)koloniale literatuur kan bijdragen aan de verwerking van het koloniale verleden.In deze aflevering over Indische identiteit in postkoloniale poëzie zijn Sandra Beerends en Dido Michielsen te gast.

In De postkoloniale podcast komen prominente onderzoekers en schrijvers aan het woord en praten we over hun onderzoek/werk in relatie tot het koloniale verleden. Centraal staat de vraag in hoeverre het onderzoek naar (post)koloniale literatuur kan bijdragen aan de verwerking van het koloniale verleden. In deze aflevering over Indische identiteit in postkoloniale poëzie zijn Ellen Deckwitz en Robin Block te gast.

In de Postkoloniale podcast komen prominente onderzoekers en schrijvers aan het woord en praten we over hun onderzoek/werk in relatie tot het koloniale verleden. Centraal staat de vraag in hoeverre het onderzoek naar (post)koloniale literatuur kan bijdragen aan de verwerking van het koloniale verleden. In de achtste aflevering is Peter van Dongen te gast, een van de belangrijkste Indische striptekenaars van Nederland.

Na de Tweede Wereldoorlog verhuisden veel Indo-Europeanen naar Nederland. Daar werden zij niet altijd even welkom geheten. Iconisch is de foto van een muur in Den Haag waarop met grote witte letters: ‘Indo’s ga weg!’ staat te lezen.

De postkoloniale podcast #6 - Lara Nuberg en Feba Sukmana by De Postkoloniale Podcast

In 'De postkoloniale podcast' gaan Rick Honings, Scaliger-hoogleraar, en Coen van ’t Veer, docent-onderzoeker, van de Universiteit Leiden in gesprek met prominente onderzoekers en schrijvers over hun werk in relatie tot het koloniale verleden. In de vijfde aflevering is Adriaan van Dis te gast. De laatste jaren mengt de schrijver zich actief in het kolonialismedebat.

De postkoloniale podcast #4 – Nick Tomberge by De Postkoloniale Podcast

De postkoloniale podcast #3 - Arnoud Arps by De Postkoloniale Podcast

In De postkoloniale podcast gaan Rick Honings, Scaliger-hoogleraar, en Coen van ’t Veer, docent-onderzoeker, van de Universiteit Leiden in gesprek met prominente onderzoekers en schrijvers over hun werk in relatie tot het koloniale verleden. Centraal staat de vraag in hoeverre het onderzoek naar (post)koloniale literatuur kan bijdragen aan de verwerking van het koloniale verleden.

In De postkoloniale podcast gaan Rick Honings, Scaliger-hoogleraar, en Coen van ’t Veer, docent-onderzoeker, van de Universiteit Leiden in gesprek met prominente onderzoekers en schrijvers over hun werk in relatie tot het koloniale verleden. Centraal staat de vraag in hoeverre het onderzoek naar (post)koloniale literatuur kan bijdragen aan de verwerking van het koloniale verleden.