Goizeko Izarretan

OPA Osasun Plataformeak Osasun Ituna marketing hutsa dala salatu eta neurri eraginkorragoak aldarrikatu ditu. Mireia Saiz bozeroaleak Goizeko Izarretan irratsaioan azaldu deuskunez, Itunaren mahaian parte hartze soziala falta izan da. Itunak gabezia ugari daukala adierazi deusku, eta itxurakeria izan dala. Proposamen alternatiboa prestatu dabe, eta lehengo astean Eusko Legebiltzarrean aurkeztu eben. Egiteko moduko proposamena dala dinoe, eta orain sozislizatzen dabilz. Hemendik aurrera batzarrak egingo ditue leku ezbardinetan, herri eta auzoetan.

'Egurraren Herria. Bosque Country' kanpaina ibiltaria Bizkaira heldu da. Gasteizen joan dan urriaren 1ean martxan jarri zan unidade mugikorra orain Bilbon dago, Bizkaian barrena ibilbidea jarraitzeko, azaroaren 7ra arte. Helburua baso eta egur sektorea herritarrei hurreratzea da. Oskar Azkarate Baskegurreko zuzendaria pozik agertu da orain arte jasotako erantzunagaz. Ganera, sektoreak bizi dauan gorakadaren ganean egin deusku berba: "Egurra materialik interesgarriena izan daiteke etorkizunean". Izan be, basoak garrantzia handia dauka gurean, Euskadiren %55 basoa da-eta. Dana dala, baso pribaduak dira kasurik gehienetan, eta horreetan kudeaketa egokia egitea oso garrantzitsua da. Ganera, orain dala urte batzuk pinuaren banda marroia euki genduan. Horrek aldaketak eragin ebazan geure landaketan. Alkarlanaren emaitza 'Egurraren Herria. Bosque Country' ekimena PEFC Euskadik, hiru Foru Aldundiek eta Eusko Jaurlaritzak bultzatzen dabe, Hazi Fundazinoaren eta Baskegurren laguntzagaz. Unidade mugikorra Europar Batasuneko Next Generation funtsen bidez finantzatu da, Trantsizino Ekologikoaren eta Erronka Demografikoaren Ministerioaren Suspertze, Eraldaketa eta Erresilientzia Planaren barruan.

'Maternidades a debate en la producción cultural' ikerketak Emakunderen beka jaso dau. Ikerketak amatasunaren tratamendua aztertu dau gaur egungo euskal kultur ekoizpenean, Elixabete Imaz ikerketak zuzendu dauan EHUko irakasleak argitu deuskunez. Ikerketa osotzeko, egileekaz alkarrizketa pertsonalak egin dabez, amatasunaren edo amatasun ezaren esperientzia inspirazino zelan bihurtu ahal diran ikusteko. Amatasun eredu normatiboak kritikatzen dabezan eta esperientziak partekatu eta eztabaidatzea bilatzen daben bizipen pertsonaletan dauke jatorria aztertu dabezan materialek. Ganera, hainbat diziplinatan murgildu dira: idazketan, ilustrazinoan, ikus-entzunezkoetan, arte eszenikoetan, musikaletan...

Mugarik Gabe alkarteak generoagatiko indarkeria politikoaren inguruan hausnartuko dau urriaren 27an Bilbon. Mugarik Gabe alkarteak proiektu barri bati ekin deutso, emakume eta sexu-genero disidenteen aurkako indarkeria politikoan sakontzeko asmoz. Hori dala eta, astelehenean solasaldi bat egingo dabe komunikabide eta kazetari ezbardinekaz Bilboko La Bolsan goizeko 10:00etan, Maite Agirrezabal Mugarik Gabeko kideak azaldu deuskunez. Generoagatiko indarkeria politikoa jasan daben Mugarik Gaberen aliatu batzuk egongo dira solasaldian. Solasaldian gai bi jorratuko dabez. Batetik, kazetariek euren praktika profesionalean jasoten daben indarkeria politikoa, genero ikuspegitik: izandako esperientziak, hartutako formak, etab. Bestetik, gaiaren aurrean sortzen diran diskurtsoak eta narratibak, baita komunikabideen rola be.

Pello Rubioren figura nabarmendu dabe Asier Ibaibarriagak eta Edurne San Martinek Txillarreko sukaldaria. Pello Rubiori elkarrizketa kaleratu barri daben liburuan. Txillarre Pello Rubioren baserria zan eta berak alkartu ebazan bertan Jesus Egiguren eta Arnaldo Otegi 1999an, garai oso latzean. Baserria topagune, foro eta egoera batzuen hasierea izan zan. Asier Ibaibarriagak esan deuskunez egindako lana autortu behar jako Pello Rubiori: "Oso gauza handia egin eban Pello Rubiok". Dana dala, askok ez dabe ezaguna izango, gauza asko isilpean eroan ditualako. Orain, Ibaibarriagak eta San Martinek egindako lanari esker xehetasun gehiago deskubridu doguz. Ikus-entzunezko pieza bat be kaleratu dabe Jatordu ugari egin eben Txillarre baserrian, Pello Rubiok berak mimoz prestatutako menuak eta topaketak. Jose Luis Rodriguez Zapatero Espainiako Gobernuko presidente ohia be egon zan bertan. Liburuaz gain, ikus-entzunezko pieza bat be prestau dabe. Momentu honetan, Euskal Herriko toki desbardinetan dabilz euren lana aurkezten.  

'Gurie erabili zeinke' kanpainea ipini dabe martxan Markina-Xemeinen gaurtik aurrera. Ekimenaren helburua umeak mugikorrik gabe mobidutea da, ikerketek baieztatzen dabenez ez dalako ona telefono adimendua erabiltea 16 urte bete aurretik, burmuina ez dalako guztiz garatu. Ondorioz, 8 eta 16 urte bitarteko umeei zuzendutako kanpaina da. Amaia Aurrekoetxea Altxa Burua taldeko kideak ekimenaren nondik norakoak azaldu deuskuz. Taldeak Markina-Xemeingo Udalagaz eta Hemen Be Bai merkatarien alkarteagaz batera antolatu dau kanpainea. Izan be, Markina-Xemeingo establezimenduen parte-hartzea ezinbestekoa da. Kanpainan parte hartzen dabenek 'Gurie erabili zeinke' pegatina identifikatzailea eukiko dabe. Beraz, umeek bertako telefonoa erabili ahal izango dabe, beharrezkoa izatekotan. Urtebeteko iraupena Kanpainak urtebeteko iraupena izango dau. Ostean, horren ganeko balorazinoa egingo dabe, etorkizunean zelan jarraitu erabagi aurretik. Dana dala, gizartea konzienzietan segidutea ezinbestekoa izango dalakoan dagoz. Azken datuen arabera, telefono adimenduen erabilerea jaitsi egin da umetan, baina oindino lan handia egin behar da dinamikeari bueltea emoteko.

Markina Xemeinen egingo da II. Hika topaketea, zemendiaren 8an, eta egun izena-emoteko epea zabalik dago. Plaza mugatuak dagoz, 80 danetara. Hitanoari hauspoa emoteko asmoz antolatu dabe ekitaldia, igaz lehenengoa Oñatin egin eta gero. Erantzun ona izan eban eta aurton Bizkaian egingo da, Markina-Xemeinein. Goizean hasiko dira ekitaldiak, berbaldi ezbardinekin, esperientzia ezbardinen barri zabalduz. Ondoren, mahainguruak egongo dira eta eguerdian bazkaria. Izatez lan topaketea izango da eta hitanoa bultzatzen dabilzan eragileek hartuko dabe parte. Arratsaldeko lan saio eta dinamiken ondoren, bertsolarien txandea izango da. Garbiñe Idoetagaz egin dogu berba Goizeko Izarretan irratsaioan.

'Euskal Herria Lau Haizetara' ekimena abian jarri dau Gure Eskuk. Ekimena urriaren 7an hasi zan Gernikan. Helburua da, bilera irekien bitartez, gaur egungo testuinguru politikoa eta Gure Eskuk 2025/2026 ikasturtean martxan izango dituan dinamikak herritarrekin partekatzea. Ander Usabiaga Gure Eskuko kideak egitasmoaren nondik norakoak azaldu deuskuz Goizeko Izarretan irratsaioan. Behin baino gehiagotan aitatzen dabe alderdi batzuk burujabetzea ez dagoala jentearen interes eta kezken artean. Dana dala, Usabiaga ez dator bat. Gure Eskuko kidea pozik agertu da orain arte jasotako erantzunagaz. Dagoeneko Gernikan, Tolosan edo Altsasun izan dira, esaterako. Ganera, makina bat hitzordu daukie ipinita. Urtea amaitu arte luzatuko da 'Euskal Herria Lau Haizetara' ekimena urtea amaitu arte luzatu gura dau Gure Eskuk. Beraz, hitzorduak izango dira Bizkaian eta Euskal Herrian hurrengo asteetan. Esaterako, Etxebarrian izango dira urriaren 17an. Gure Eskuren intentzinoa Euskal Herriko txoko guztietara heltzea da.

Euskaltzaindiak sarean jarri dau Jokin Zaitegiren dokumentu-bilduma. Zaitegiren artxiboa hirutan banatzen da: gutuneria, Euzko Gogoa eta Zaitegiren beraren lanen jatorrizko bertsinoak. Lan guztietan elementu bi hauteman leikez: euskaltzaletasun sutsua eta fede kristau sakona. Zaitegik euskal kulturaren esparruan egin eban lana txalotu dau Adolfo Arejita euskaltzain osoak. Dinogunez artxiboa hiru ataletan banatzen da. Batetik, gutuneriaren atala dago. Garai horretako bildumarik aberatsenetakoa, orduko euskal idazle ia guztien gutunak aurki leikez. Bestetik, Euzko Gogoa. Kasu honetan, aldizkarian argitaratutako artikuluen jatorrizko bertsinoak eta bestelako materialak dagoz atal honetan. Azkenik, Zaitegiren beraren lanen jatorrizko bertsinoak dagoz hirugarren atalean. Ez dago digitalizatuta, baina Azkue Biblioteka eta Artxiboaren irakurgelan kontsultatu ahal da.

Laura Garrido Alderdi Popularreko legebiltzarkideagaz egin dogu berba gaurkoan Goizeko Izarretan irratsaioan. Pil-pilean dagozan gaien artean, domekan Hispanidadearen Egunean Gasteizen egondako istiluak nabarmendu behar doguz. Istiluen harira, Eusko Jaurlaritzak prestatutako Ertzaintzaren dispositiboa kritikatu dau Alderdi Popularrak, ertzainak arriskuan ipini ebazalakoan: "Gure babesa emoten deutsagu Ertzaintzari, Segurtasun Sailak prestatutako dispositiboak huts egin eban". Bestalde, abortuaren gaia zeresana emoten dabil egunotan. Espainiako Gobernuak eskubide hori bermatzeko erreforma konstituzionala hasi dau, baina horrek babesa zabala behar dau eta, besteak beste, PPren aldekotasuna. Garridok uste dau Alderdi Sozialistak mahai ganera ekarritako gaia dala bere ustelkeria estaltzeko asmoz. Hain zuzen be, Jose Luis Abalos ministro ohiak epailearen aurrean deklaratuko dau gaur bertan. Euskerea funtzino publikoan Eusko Legebiltzarrean euskereak funtzino publikoan euki behar dauen lekuaren gaineko proposamen bi be aurkeztuta dagoz: Euzko Alderdi Jeltzalearena eta Euskal Herria Bildurena. Garrido askatasuna bermatu behar dalakoan dago: "Euskerea ezin da proiektu sektario baten menpe ipini".

Sumarrek hainbat sindikatuk deitutako lanuzteekaz bat egingo dau bihar, Lander Martinez Espainiako Kongresuko diputaduak aurreratu deuskunez. Yolanda Diazek zuzendutako alderdiak lanuztea egingo dau Israelek Gazan aurrera eroan dauan genozidioa salatzeko. Berretsitako su-etenak ondorio positiboak euki arren, oindino lana dago egiteke: "Su-etenak ez deutso behin betiko konponbiderik emoten arazoari". Gatazka armatuen harira, Donald Trumpek gastu militarretarako Barne Produktu Gordinaren %5az itaundu eutsan Pedro Sanchez Espainiako presidenteari atzoko agerraldian. Edozelan be, Martinezek esan deusku Espainiako Gobernuak bere erabagiari eutsiko deutsola. Bestalde, Euskal Herrian albiste izan dira azken egunetan Hispanidadearen Egunean Gasteizen egondako istiluak. Martinezek ez dau ulertzen Falangeri Gasteiz erdian alkarretaratze bat egiteko baimena emon izana, alkarretaratze horren kontra protestak egongo zirala hain argi egoanean. Gogoratuko dogu, 19 atxilotu eta hainbat zauritu zenbatu zirala domeka honetako istiluetan Euskal Autonomia Erkidegoko uriburuan. Heriotzeagaitiko lan-baimena luzatzeko proposamena Gertuko senide baten heriotzagaitik jasoten dan baimena hamar egunera luzatu gura dau Sumarrek. Dana dala, Diaz lan ministreak heriotzagaitiko lan-baimena hamar egunera zabaltzeko egindako iragarpenak hautsak astindu ditu. Emoten dau nahiko ezustean harrapau dituala guztiak, inork ez eukala horren barririk eta hori aurpegiratu deutsie. Martinezek neurriaren beharra azpimarratu dau: "Denpora behar da psikologikoki berreskuratzeko". Aurrekontuei jagokenez, emoten dau datorren urtean be Espainiako Gobernuak ez dauala eukiko aurrekontu eguneraturik eta aurrekoak luzatuta jarraitu beharko dauela beste urte batez. Martinezek uste dau aurrekontuak aurkeztu beharko litzatekezala onartzeko aukerarik euki ez arren. Edozelan be, Espainiako Gobernuaren sendotasuna nabarmendu dau Sumarreko diputaduak, sarritan makal eta hauskor dagoala entzun arren.

Urtero lez, Jatorki Abesbatzak Agiña Memoriala antolatu dau zapatu honetarako, urriaren 18rako, Andoni Arregiren oroimenez. Aurtengoa XXVIII. edizinoa izango da eta kontzertua Bilboko Atxuriko Gizakunde Eleizan eroango dabe aurrera arratsaldeko 19:30ean. Horren harira, Jabi Zorroza Jatorki Abesbatzako kideagaz egin dogu berba gaurkoan. Jatorki Abesbatza ez da bakarrik egongo aurtengo edizinoan. Abesbatza bilbotarragaz batera, Hamaika Flauta Taldea eta Mario Lerena pianista izango dira protagonista. Agiña Memoriala 'Herri, Errai, Erro' zikloaren hitzordurik garrantzitsuena da eta erantzun ona jaso dau publikoari jagokonez azken urteetan. Aurtengo edizinoan giro polita espero dabe barriro. Ganera, sarrera doakoa izango da.

Eusko Ikaskuntzak EzBerdin Berdinak egitasmoa aurkeztu dau. EzBerdin Berdinak euskal identitate garaikidea birpentsatzeko esperientzia artistiko eta parte-hartzailea da. Kukai Dantza Taldeagaz eta hainbat diziplinatako euskal sortzaileekaz batera, Euskal Herri osoan izango da biran, urriaren 24an Bilbon hasita, abendura bitartean, zazpi saio esklusiboetan. Leire Gaceo Eusko Ikaskuntzako komunikazino arduradunak esan deusku esperientzia honek igaz egindako Kongresuan daukala jatorria. EzBerdin Berdinak egitasmoa ez da ikuskizun soila, esperientzia artistiko eta parte-hartzailea baizik. Dinogunez, urriaren 24an eta 25ean Bilbon izango dira. Ostean, Iruñea, Donibane Garazi, Gasteiz eta Donostia bisitatuko dabez. Ganera, Gipuzkoako uriburuan saio bi egingo dabez, Bilbon lez. Sarrerak Sarrerak dagoeneko salgai dagoz. Sei urte baino gitxiago daben umeak ordaindu barik sartuko dira. Zazpi saio esklusibo izango dira soilik eta prezio orokorra 18 eurokoa da, baina tarifa murriztua 15 eurokoa izango da urriaren 17a baino lehen egindako erosketetarako. Eusko Ikaskuntzako bazkideek bederatzi euroko prezio berezia izango dabe, bost eurokoa izango dana urriaren 17ra arte.

Gaur amaituko da Lilaguneko 2025eko ikastaroetan izena emoteko epea. Uribe Kostako Zerbitzuen Mankomunidadeko Bardintasun Sailak Lilaguneko 2025eko tailerrak abiarazoko ditu laster. Tailerrak doakoak dira, baina aldez aurretik izena emon behar da. Horretarako epea gaur bertan amaitzen da Ainhoa Rodriguez egitasmoaren planifikazinoan dabilen beharginak esan deuskunez. Aurten hiru tailer eskainiko dira Barrikan, Gorlizen eta Urdulizen. 2026an zehar beste lau tailer egingo dira, eskualdeko udalerri guztietan zazpi tailerren eskaintza osotzeko: Berangon, Lemoizen, Sopelan eta Plentzian. Aurtengo tailerren izenburuak honako honeek dira: 'Gure bizitzak lideratzen', 'Eskalatzea tresna gisa' eta 'Zainduz ahaldundu: Eraldaketarako tresnak eta trebetasunak'. Izena emoteko moduak Interesa dabenek izena emon ahal dabe urriaren 13ra arte lilagune@uribekosta.eus helbidera mezu elektroniko bat bidaliz, 946 762 674 telefonora deituz edo 616 470 653 telefonora whatsapp bat bidaliz. Plaza kopurua mugatua da eta gaindituz gero, zozketa egingo da ikastaro bakotxan izena emon daben emakume guztien artean. Uribe Kostako Mankomunidadeko udalerrietan erroldatutako emakumeek izango dabe lehentasuna.

Gizarte gaien tertulian Gazarako su-etenari begiratu deutsagu gaur Angel Toña eta Begoña Erraztiren eskutik. Gazako su-etenagaz itxaropen izpia zabaldu dala emoten dau, baina arazoa ez da konpondu Toñak eta Erraztik gogoratu deuskuenez. Askok uste dabe estadu bien eredua dala konponbide posiblea, baina momentu honetan ez dabe bideragarri ikusten. Bernedoko udalekuei jagokenez, udalekuak badabilz zeresana emoten. Une honetan 18 salaketa dagoz aurkeztuta, gehienak exhibizionismo eta derrigortze delituekin lotutakoak, baina sexu-erasoekin zerikusia izan leiken salaketaren bat be badago antza. Gauza asko zabaldu da udaleku honeen artean, informazinoa eta desinformazinoa. Talde argi bi: udalekuak eta begiraleak gogor txarresten dituenak eta udaleku eta begiraleen defentsan tinko dabilzanak.

Leioako Animaliekiko Tratu Txarrik Ez taldeak Euskadiko Herri Kiroletako federazinoari eskatu deutso animaliakaz egindako harri-arrastatzeko probak kentzeko, animalien ongizateari buruzko gaur egungo araudien aurkako tratu txar fisiko eta psikologikoa dakarrelakoan. Horretarako, abuztuan Leioan egindako asto probetako 54 bideo aztertu dabez Ruben Belandia alkarteko bozeroaleak aurrekoan esan euskunez. Oraingoan, Ander Urra asto probalariak esan deusku Leioako Animaliekiko Tratu Txarrik Ez alkarteak erabilitako bideoak manipulatuta dagozala. Ganera, asto proben defentsa sutsua egin dau Urrak, asto probak euskal-kultura ondarearen parte dirala esanez. Izan be, aspalditik praktikatzen dan kirola da Euskal Herriko txoko desbardinetan. Asto probalariak dino kirol honek euskal gizartearen babesa daukala plazetan ikusten dauanez.

Unai Fernandez de Betoño Euskal Herriko Unibersidadeko irakasleak 30 neurri proposatu ditu etxebizitzaren auzia konpontzeko. EH Bilduko politikari ohiak proposamen batzuk batu ditu Etxearen korapiloa nola askatu liburuan. Fernandez de Betoñok esan deuskunez arazoa larritu da "alokairu sozialaren faltagaitik". Bere aburuz, Europako Austria lako herrialde eredugarrietan aurrera eroaten diran etxebizitza politikak kopiatu behar dira. Proposatutako neurriak hiru arlotan banatu ditu Fernandez de Betoñok: politikan, ekonomian eta gizartean. Gaur egun egiten dana berak proposatzen dauanaren kontrakoa izan arren, Espainiako etxebizitza legeak aspektu interesgarriak dituala uste dau irakasleak. Dana dala, Euskal Autonomia Erkidegoan tenkatutako guneak izendatzeko mekanismoa modu zuzenean erabili ez dalakoan dago. Horren adibide da, esaterako, Bilbo tenkatutako gune izatea eta Getxo ez.

NEIKERek hiru ikertzaile ditu barriro Stanfordeko rankingean, bikaintasun zientifikoagaz daukan konpromiso sendo eta jarraituaren adierazgarri. Stanfordeko rankinga nazinoarteko erreferentzia zientifikoko dokumenturik entzutetsuena da, eta honako honeek dira bertan sartu diran euskal ikerlariak: Carlos Garbisu, ingurumen mikrobiologian aditua eta NEIKEReko zuzendari zientifikoa; Inma Estevez, etologia aplikatuaren eta animalia-ongizatearen arloko zientzialari ezaguna; eta Ramon Juste, animalien osasunean aditua. Lorpenaren ganean egin dogu berba Olatz Unamunzaga NEIKEReko zuzendari nagusiagaz. Garbisu, Estevez eta Juste euren jakintza arloko munduko onenen artean dagoz. Dana dala, autortzak NEIKER osoaren bikaintasun zientifikoa erakusten dau. Horren harira, bereziki merezidutako lorpena da. Batetik, ikertzaile kopuru txikia daukalako NEIKERek rankingean dagozan beste zentro askoren aldean. Bestetik, balio erantsia emoten deutselako euren ikerketei euskal ikuspuntutik.

Pello Salaburuk idatzitako Panfleto bat atzenduraren kontra liburua izan da protagonista gaurko Goizeko Izarretan irratsaioan. Lan honetan ahanzturaren ganean hausnartu dau Salaburuk. Sarritan, historian gertatutakoa ahaztu egiten da, geroa eregiteko asmoz. Esan deuskunez, Salaburu ez dator bat adierazpen horregaz, uste daualako lehenagokoa ez dala ahaztu behar, barriro errepikatu ez daiten. Panfleto bat atzenduraren kontra obran bertoko gertaerak eta gatazkea presente dago, baina munduko beste leku batzuetako historiaz be dihardu Salaburuk: Irlanda, Italia, nazismo osteko Alemania, Jugoslavia ohitik sortutako estaduak, etab. Beraz, hausnartzeko liburua da Salaburuk idatzitakoa, uste daualako ahanzturaren kontra hartu izan diran neurriak ez dirala nahikoak. Ibilbide oparoko autorea Pello Salaburu bera baztandarra dogu, hizkuntzalaria ikasketaz, eta aurretik hamabi liburu inguru idatzi izan ditu euskal gramatikaren edo hizkuntzalaritzearen inguruan, batzuk berak bakarrik eta beste batzuk alkarlanean. Saiakera bi be baditu idatzita, XX. mendearen argi-itzalak eta Euskararen etxea. Ganera, ezaguna da, besteak beste, Euskal Herriko Unibersidadeko errektorea izan zalako 1996-2000 urteen artean.

Eusko Legebiltzarrak polioak eta postpolioak jotako pertsonak frankismoaren biktimatzat hartzearen eztabaideari ekin deutso. Polioak milaka pertsonari eragin eutsen Espainian, eta 1945-1965 urteetan bereziki hedatu zan, erregimen frankistak Europako beste herrialde batzuetan egiten ari ziran txertaketa-kanpainen aplikazinoa arrazoirik gabe atzeratu ebalako. Horrek ondorio suntsitzaileak izan ditu Karmele Antxustegi kaltetuak azaldu deuskunez. Eusko Legebiltzarreko eztabaidea aurrerapausu bat da aintzatespen historikoan. Izan be, erakundeen babesa faltan bota izan dabe azken hamarkadetan, Estatuko Memoria Demokratikoari buruzko urriaren 19ko 20/2022 Legean eta Euskal Autonomia Erkidegoko Memoria Historiko Demokratikoari buruzko irailaren 28ko 9/2023 Legean biktimatzat autortuta egon arren. Eginaren Eginez alkartea Eginaren Eginez desgaitasun fisikoa daben pertsonen Arabako alkartea da. Alkarteak Eusko Legebiltzarrean emondako urratsa txalotu dau, polioa eta polio ondokoa daben pertsonen errealidadea agenda publiko eta politikoan ipinteko aukerea dalako. Ondorioz, Eginaren Eginezek bat egin dau polioa eta postpolioa daben Euskadiko pertsonak mantentzen ari diran errebindikazinoekaz eta burrukagaz.