Het scheelde niet veel, of er was helemaal geen schrijver die Hendrik Conscience heette. Hij is een ziekelijk kind dat altijd binnen moet blijven, en een raaf houdt hem gezelschap. Maar gelukkig keert het tij en na de verovering van Antwerpen in 1830 gaat Hendrik zelfs in het leger. Tijdens een verlof brengt hij een paar dagen door in het gezelschap van zijn vriend Jan De Laet. En die opent zijn ogen voor een heel nieuwe wereld, die van het kunstenaarsbestaan. Hij wil dichter worden!
Na zijn legerdienst moet Hendrik van zijn vader werk zoeken. Een studie om voor een ingenieursexamen te slagen mislukt, en hij is verplicht te rusten. Gelukkig want daardoor vindt een van de belangrijkste gebeurtenissen uit de geschiedenis van de Vlaamse literatuur plaats: Conscience schrijft de eerste Vlaamse roman, ‘In ’t Wonderjaer’. Hij wordt ontboden op het Koninklijk Paleis. Leopold I geeft hem de opdracht om een geschiedenis van België te schrijven. Dat wordt 'De Leeuw van Vlaanderen.
De reputatie van Conscience als schrijver groeit met de dag. Met de publicatie van ‘Wat eene moeder lijden kan’ bewijst hij ook dat hij erg begaan is met de nijpende sociale kwestie, maar het moet gezegd dat Conscience in die jaren toch het meest van al wakker ligt van de Vlaamse zaak. En belangrijke stap voorwaarts wordt genomen in 1840 met een initiatief dat uitgaat van Gent. Daar wordt een petitionnement opgesteld, waarin voor het eerst klaar en duidelijk Vlaamse eisen worden gesteld.
1849 is een vervloekt jaar voor Hendrik Conscience. Hij verliest zijn vriend Door en zijn vader. Op de koop toe wordt zijn dochtertje Machteld erg ziek. En er woedt ook nog eens cholera in Antwerpen. Het gezin trekt voor drie maanden naar de Kempense natuur. De lange heidewandelingen leveren Conscience inspiratie op voor De Loteling en Baas Gansendonck. Het zijn deze ‘Kempenromans’ die de Vlaamse literatuur voor goed op de kaart zetten en voor leeshonger zorgen.
In Antwerpen organiseren de vrienden een groot afscheidsfeest. Want Conscience wordt arrondissementscommissaris in Kortrijk. Hij moet zich onder andere met de organisatie van de lotingen bezig houden. Enkele dagen na zijn verhuis slaat het noodlot weer toe. Dochtertje Clara sterft. Conscience gaat door de hel. Gelukkig weet hij in ‘Café Belge’ op de Grote Markt een nieuwe vriendenkring op te bouwen.
Conscience wordt benoemd tot ‘Conservator van het Koninklijk Museum van Schilder- en Beeldhouwkunst van België’ en verhuist naar Brussel, naar de ambtswoning van het Wiertzmuseum te Elsene. Maar al meteen slaat het noodlot toe. Zijn twee zonen sterven aan ziekte. Conscience belandt in een diepe depressie. Zijn leed wordt verzacht door nieuwe jonge Brusselse vrienden. Op literair vlak gaat het ook weer vlotten, want wanneer hij op 10 september 1883 overlijdt in Elsene, is het hele land in rouw.