Matematyka jest niewątpliwie jedną z najważniejszych dziedzin ludzkiej aktywności intelektualnej i myślę, że każdy zdaje sobie sprawę, jak niezbędna jest jej rola w fizyce. Pojawia się jednak pytanie: dlaczego w ogóle możemy używać matematyki w fizyce i jakie są związki między tymi dwiema dziedzinami nauki? W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z dr. Tomaszem Millerem właśnie o matematyce, jej relacjach z fizyką, a także o samej strukturze matematyki, emergencji, automatach komórkowych oraz o roli technologii w pracy współczesnego matematyka. --------- Tomasz Miller jest doktorem i fizykiem matematycznym pracującym w Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Naukowo zajmuje się strukturami geometrycznymi leżącymi na pograniczu ogólnej teorii względności i mechaniki kwantowej. Jest także nagradzanym popularyzatorem wiedzy. Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Tomasz_Miller CKBI: https://ckbi.uj.edu.pl/ludzie-centrum/tomasz-miller -------- Rozdziały: 00:00:00 Wstęp 00:01:06 Czy matematyka jest wymyślana? 00:03:52 Struktura matematyki 00:11:37 Matematyka a fizyka 00:24:15 Emergencja 00:32:53 Automaty komórkowe i boidy 00:38:18 Emergencja w matematyce 00:42:06 Czy możliwa jest teoria wszystkiego? 00:47:54 Rola technologii 01:03:39 Czy AI jest inteligentna?
Mindfulness i medytacja, choć coraz popularniejsze w dzisiejszym świecie, często kojarzą się z kimś siedzącym i właściwie nicnierobiącym. To jednak bardzo mylne wyobrażenie, bo taka praktyka wcale nie jest bezczynnością, potrafi realnie wpływać na nasz mózg, a także ujawnić coś co może nie być oczywiste na temat samej natury naszego świadomego doświadczenia. Tutaj jednak pojawiają się pytania: jak dokładnie wpływa na mózg? Co może w nas zmienić? I co właściwie ujawnia o naszym doświadczeniu? W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Zuzanną Setkowicz-Janeczko właśnie o medytacji, jej wpływie na mózg, świadomości oraz o tym, dlaczego taka praktyka może pozytywnie oddziaływać nie tylko na nas samych, ale też na ludzi wokół. ---------- Zuzanna Setkowicz-Janeczko jest profesorem neurobiologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Ponadto jest także certyfikowaną nauczycielką mindfulness oraz przewodniczącą rady i wykładowczynią w Polskim Instytucie Mindfulness. Prowadzi również kursy uważności i angażuje się w popularyzację nauki oraz medytacji. Studio Uważnego Rozwoju: https://studiouwaznegorozwoju.pl/ Profil UJ: https://pnd-izibb.wb.uj.edu.pl/zespol/zuzanna-setkowicz-janeczko ---------- Rozdziały: 00:00 Wstęp 01:18 Czym jest medytacja i mindfulness 08:50 Jak medytacja wpływa na mózg 17:23 Medytacja a depresja 20:21 Medytacja współczucia 22:08 Wpływ medytacji na społeczeństwo 24:20 Rola akceptacji 26:13 Poczucie „ja” 31:20 Medytacja a ADHD 32:04 Potencjalne negatywne skutki medytacji 35:26 Mechanizmy uwagi 39:02 Medytacja a świadomość 42:44 Badania naukowe nad medytacją 47:10 Trudne i nieprzyjemne doświadczenia 50:22 Argumenty za medytacją
Otaczająca nas rzeczywistość jest skomplikowana, jednak dzięki nauce udało nam się przynajmniej częściowo poznać mechanizmy działania naszego Wszechświata. Okazuje się, że są one dużo dziwniejsze, niż ktokolwiek mógłby się spodziewać, ale ujawniają pewną strukturę rządzoną prawami fizyki. Powstaje więc naturalne pytanie: co możemy powiedzieć o tej strukturze i jej ewolucji w czasie? W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Markiem Kusiem właśnie o różnych aspektach naszego rozumienia świata. Rozmawiamy o związkach matematyki z fizyką, emergencji, chaosie, zarówno klasycznym, jak i kwantowym, o informacji, mechanice kwantowej, determinizmie, a nawet zahaczamy o temat wolnej woli. -------- Marek Kuś jest profesorem fizyki teoretycznej i wieloletnim pracownikiem Centrum Fizyki Teoretycznej PAN, gdzie w latach 2003-2006 pełnił funkcję dyrektora. Jest także współtwórcą Krajowego Centrum Informatyki Kwantowej w Gdańsku. Jego zainteresowania naukowe obejmują podstawy mechaniki i informatyki kwantowej, chaos klasyczny i chaos kwantowy, a także filozofię nauki. Udziela się także jako popularyzator wiedzy. ---------- Rozdziały: 00:00:00 Wstęp 00:01:28 Związek fizyki i matematyki 00:15:13 Emergencja 00:23:31 Chaos 00:31:31 Chaos kwantowy 00:38:32 Mechanika kwantowa i informacja 00:46:06 Problem pomiaru 00:56:07 Granice determinizmu 01:00:34 Wolna wola 01:07:11 Poznanie praw natury --------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/
Niewątpliwie nasze zachowania są jednymi z najbardziej skomplikowanych, jakie możemy zaobserwować w naturze. Myślę tutaj zarówno o tych indywidualnych, jak i grupowych, które pozwoliły nam sięgnąć znacznie dalej niż mogłaby pojedyncza jednostka. Naturalnie nasuwa się pytanie, jakie procesy sprawiły, że nasz gatunek osiągnął ten niespotykany wcześniej poziom rozwoju i złożoności zachowań. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Bogusławem Pawłowskim właśnie o tych mechanizmach, o selekcji ewolucyjnej, roli genów oraz o tym, jak badania nad historią naszego i innych gatunków mogą pomóc w lepszym zrozumieniu naszej natury. -------- Bogusław Pawłowski jest antropologiem i profesorem nauk biologicznych, a także kierownikiem Zakładu Biologii Człowieka na Uniwersytecie Wrocławskim. Specjalizuje się w badaniach nad ewolucją człowieka i biologicznym podłożem zachowań, w tym nad doborem płciowym i biologią atrakcyjności, a jego prace były publikowane w prestiżowych czasopismach, takich jak np. Nature. Jest również aktywnym popularyzatorem nauki. Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Bogus%C5%82aw_Paw%C5%82owski -------- Rozdziały: 00:00:00 Wstęp 00:01:16 Co podlega ewolucji w zachowaniach? 00:02:59 Rola genetyki 00:03:59 Rodzaje selekcji 00:09:22 Jak powstała współpraca? 00:17:34 Stabilizacja współpracy 00:27:03 Wpływ inteligencji 00:30:51 Podział na „my i oni” 00:38:03 Tworzenie narracji przez umysł 00:39:27 Wpływ kultury 00:48:00 Wpływ genetyki 00:53:04 Geny i przypadek? 00:59:35 Przyszłość badań 01:03:05 Złożoność procesów ewolucyjnych --------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/
Myślę, że wszyscy dobrze, a czasami może nawet za dobrze, znamy uczucie strachu i lęku. Zaburzenia lękowe nie tylko stanowią bardzo duży problem społeczny, ale zwiększają także ryzyko depresji, która jest obecnie jedną z najpowszechniejszych i najpoważniejszych chorób. Dlatego pojawiają się tutaj dwa duże pytania. Po pierwsze: jakie mechanizmy neurobiologiczne odpowiadają za pojawianie się strachu czy stanów lękowych. Po drugie: jak ta wiedza może pomóc nam w leczeniu zaburzeń związanych właśnie z lękiem. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Eweliną Knapską zarówno o neurobiologii strachu i lęku, jak i o możliwych sposobach leczenia. --------- prof. Ewelina Knapska jest kierowniczką Pracowni Neurobiologii Emocji w Instytucie Nenckiego. Wraz ze swoim zespołem zajmuje się badaniem mózgowych mechanizmów związanych z emocjami, w tym także badaniami nad strachem i lękiem. Jest również aktywną popularyzatorką wiedzy. W internecie można znaleźć zarówno podcasty, jak i wykłady, w których opowiada o neurobiologii emocji. Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Ewelina_Knapska Strona: https://nencki.edu.pl/pl/people/knapska-ewelina/ -------- Rozdziały: 00:00 Wstęp 01:20 Czym różni się strach od lęku? 03:20 Ciało migdałowate a strach 06:29 Inne struktury mózgowe a strach 09:59 Struktury związane z lękiem 14:25 Subiektywne doświadczenie 16:35 Źródła różnorodności odczuwania lęku 17:48 Epigenetyka 20:34 Kluczowe momenty neuroplastyczności 24:17 Co wpływa bardziej: myśli czy ciało? 28:10 Wpływ mikrobioty na lęk 30:48 Możliwe terapie 37:02 Jakie leki na lęk? 38:25 Psychodeliki 41:40 Gdzie występuje neuroplastyczność? -------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/
Inteligencja to z jednej strony pojęcie bardzo trudne do zdefiniowania, ale z drugiej, większość z nas ma pewną intuicję, czym ona jest. Obecnie to temat szczególnie ważny ze względu na rozwój systemów, którym coraz trudniej odmówić właśnie inteligencji. Dlatego w dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z neurobiologiem dr. Pawłem Boguszewskim, nie tylko o samej inteligencji i sztucznej inteligencji, ale także o tym, jak neurobiologia może pomóc w zrozumieniu takich zjawisk jak świadomość czy koncepcja wolnej woli. -------- Dr Paweł Boguszewski jest neurobiologiem i kierownikiem Pracowni Metod Behawioralnych w Instytucie Nenckiego. Zajmuje się badaniem zachowań zwierząt w kontekście zarówno badań podstawowych, jak i aplikacyjnych. Jest również aktywnym popularyzatorem wiedzy. W internecie można znaleźć jego wykłady oraz rozmowy popularyzujące naukę. Strona: https://nencki.edu.pl/pl/people/boguszewski-pawel/ -------- Rozdziały: 00:00:00 Wstęp 00:01:14 Czym jest inteligencja? 00:07:16 Układ nerwowy i jego ewolucja 00:14:37 Inteligencja człowieka 00:26:10 Mierzenie inteligencji (IQ i współczynnik G) 00:35:44 Sztuczna inteligencja a ludzka 00:45:06 Problem alignmentu 00:54:23 Świadomość 00:59:12 Wolna wola ---------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/
Myślę, że efekt placebo to zjawisko niesamowicie fascynujące, bo pokazuje, jaką siłę oddziaływania może mieć nasza psychika. W końcu jak to możliwe, że samo przekonanie o tym, że np. bierzemy jakiś lek, może nam pomóc i wywołać realne zmiany w organizmie, pomimo że tak naprawdę nie przyjęliśmy żadnej aktywnej substancji. Pojawia się tu mnóstwo pytań, zarówno o to, jakie mechanizmy sprawiają, że efekt placebo w ogóle działa, ale także o jego zakres i to, czy możemy wykorzystać go w leczeniu. I tak np. jednym z ciekawszych zastosowań tego efektu może być pomoc w leczeniu bólu. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Przemysławem Bąblem o efekcie placebo i nocebo ale także o psychologii bólu. --------- Przemysław Bąbel jest profesorem i prodziekanem ds. naukowych Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 2020–2024 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Psychologii UJ. Jest także prezesem Polskiego Towarzystwa Psychologii Behawioralnej oraz członkiem wielu komitetów. Kieruje także Zespołem Badania Bólu. Specjalizuje się w badaniach nad mechanizmami placebo, pamięcią bólu i psychologicznymi czynnikami wpływającymi na jego percepcję. Jest także nagradzanym popularyzatorem nauki. Strona UJ: https://psychologia.uj.edu.pl/przemyslaw-babel --------- Rozdziały: 0:00 Wstęp 01:34 Czym jest placebo? 05:32 Informacja i kontekst 08:14 Oczekiwania i mechanizmy mózgowe 11:39 Zakres działania placebo 14:24 Badania nad placebo 16:24 Placebo w leczeniu 21:41 Czy wiedza o placebo wpływa na jego skuteczność? 24:25 Czym jest nocebo? 28:27 Powszechność placebo i nocebo 29:30 Czym jest ból? 30:51 Złożoność doświadczenia bólu 32:29 Który mechanizm jest dominujący? 33:46 Modulacja bólu 35:29 Pamięć bólu 39:41 Leczenie bólu 43:46 Spersonalizowanie leczenia bólu -------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/
Temat świadomości wydaje się być jednym z najdziwniejszych zagadnień. Z jednej strony odnosi się do najważniejszej cechy naszego istnienia. W końcu wszystko, czego możemy w ogóle w życiu doświadczyć, możemy przeżyć tylko będąc świadomi. Z drugiej strony — nie mamy obecnie dobrego wytłumaczenia, czym jest świadomość ani jak powstaje, a to sprawia, że naukowcy i filozofowie opracowali dziesiątki, jeśli nie setki różnych teorii. W dzisiejszym odcinku chciałbym pokazać, dlaczego problem świadomości jest tak trudny z naukowego punktu widzenia, a także jak ta trudność prowadzi do teorii, które mogą wydawać się wręcz całkowicie szalone. Myślę, że to także temat, który świetnie pokazuje, jak nasze intuicje potrafią kierować naszym myśleniem — ale też to, jak postawa, którą przyjmujemy wobec jeszcze niepoznanego, może zmieniać nasze rozumienie świata. ---------- Kilka linków do różnych materiałów: - Podcast z prof. Michałem Wierzchoniem: https://youtu.be/ffxJVw93rKA - Dokument o fundamentalnym podejściu do świadomości: https://www.amazon.com/Lights-Understanding-Consciousness-Understand-Universe/dp/B0DL6P87MH - Książka o inteligencji roślin : https://www.amazon.com/Light-Eaters-Unseen-Intelligence-Understanding/dp/0063073854 - Notatki prof. Ducha o świadomości które pokazują złożoność zagadnienia: https://is.umk.pl/~duch/Wyklady/Kog/25-swiadomosc.htm ----------- Rozdziały: 00:00 Wstęp 00:59 Czy warto myśleć o świadomości? 05:20 Definicja i trudny problem świadomości 07:14 Świadomość a przetwarzanie informacji 10:56 Czy można sprawdzić, że dany system ma świadomość? 14:37 Pochodzenie intuicji 15:25 Świadomość jako coś fundamentalnego? 18:50 Różne postawy wobec niepoznanego ---------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/
Myślę, że każdy z nas chciałby wiedzieć, czy nasz wszechświat da się wytłumaczyć jedną spójną teorią. Fizykom już niejednokrotnie udało się dokonać tak zwanej unifikacji i połączyć pewne niezależne od siebie teorie w jedną. Jednak wciąż nieosiągalnym wyzwaniem pozostaje połączenie grawitacji z fizyką kwantową. I tutaj pojawia się teoria strun, która przez długi czas była jedną z najpoważniejszych kandydatek do osiągnięcia tego celu — jednak mierzy się ona również z kontrowersjami i własnymi problemami. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Piotrem Sułkowskim właśnie o teorii strun, a także o związkach matematyki z fizyką. --------- Piotr Sułkowski jest profesorem fizyki teoretycznej na Uniwersytecie Warszawskim, kierownikiem Katedry Kwantowej Fizyki Matematycznej, a także pracownikiem California Institute of Technology. Jego zainteresowania obejmują fizykę matematyczną, kwantową teorię pola oraz teorię strun. Jest także nagradzanym popularyzatorem nauki i twórcą portalu „Zapytaj Fizyka”. Strona: https://psulkows.fuw.edu.pl/ Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Piotr_Su%C5%82kowski "Zapytaj Fizyka": https://zapytajfizyka.fuw.edu.pl/ -------- Rozdziały: 00:00 Wstęp 01:44 Czym jest teoria strun? 07:41 Wymiary w teorii strun 12:55 Teoria M 15:59 Zasada holograficzna i kompaktyfikacja 18:30 Supersymetria 19:47 Testowalność 22:48 Związek fizyki z matematyką 25:23 Piękno matematyczne jako drogowskaz 28:04 Teoria węzłów 31:31 Wszechobecność matematyki 33:36 Czy teoria strun może być teorią wszystkiego? 37:24 Dane doświadczalne -------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/
Świadomość stanowi jeden z największych otwartych problemów naukowych. Każdy z nas wie, jak to jest być świadomym, jako że to jedyny stan, w którym w ogóle mogą pojawiać się jakiekolwiek wewnętrzne doświadczenia. A jednak — z naukowego punktu widzenia — wciąż bardzo trudno odpowiedzieć na pytanie, jakie mechanizmy stoją za pojawieniem się świadomości i dlaczego w ogóle taki stan wsytępuje. Nie oznacza to jednak, że nie da się go badać — i właśnie o tym, co i jak możemy badać, a także na czym polega trudność prowadzenia badań nad świadomością, miałem przyjemność porozmawiać z prof. Michałem Wierzchoniem. --------- Michał Wierzchoń jest profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, psychologiem, badaczem świadomości a także kierownikiem Centrum Badań Świadomości (C- Lab). Jest również dyrektorem Centrum Badań Mózgu UJ – interdyscyplinarnej jednostki, której celem jest lepsze zrozumienie działania mózgu, badanie procesów poznawczych, emocjonalnych, świadomościowych, ale też rozwój nowych metod diagnostyki i terapii. Jest także popularyzatorem nauki. https://pl.wikipedia.org/wiki/Micha%C5%82_Wierzcho%C5%84 C-lab: https://c-lab.pl/ Centrum Badań Mózgu: https://cbm.uj.edu.pl/ -------- Rozdziały: 00:00:00 Wstęp 00:01:15 Czym jest świadomość? 00:05:22 Trudny i łatwy problem świadomości 00:12:09 Medtody weryfikacji świadomego doświadczenia 00:19:19 Eksperyment z rozdzieleniem półkul 00:25:59 Badania i substytucja sensoryczna 00:37:30 Świadmość a przewaga ewolucyjna 00:44:05 Granice świadomości 00:52:28 Sztuczna inteligencja a świadomość 01:01:18 Kierunki rozwoju badań (hierarchiczna teoria świadomości) ---------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/
Myślę, że większość z nas spotkała się z określeniem „drugi mózg”, odnoszącym się do ogromnej liczby komórek nerwowych znajdujących się w jelitach. Okazuje się jednak, że komunikacja między jelitami a mózgiem jest znacznie bardziej złożona – angażuje nie tylko neurony, ale również m.in układ odpornościowy i mikrobiotę jelitową, a wszystko to ma realny wpływ na nasze samopoczucie, zdrowie psychiczne i funkcje poznawcze. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Anetą Brzezicką właśnie o mechanizmach działania osi jelito–mózg, roli mikrobioty, a także o badaniach dotyczących wpływu jelit na funkcje poznawcze i psychikę. ---------- Aneta Brzezicka pracuje na stanowisku profesora Uniwersytetu SWPS, gdzie jako psycholog bada mechanizmy neuroplastyczności oraz wpływ czynników środowiskowych na pamięć roboczą i funkcje poznawcze. Kieruje również Centrum Badań Neuropoznawczych, w którym prowadzi m.in. badania nad związkiem między mózgiem, mikrobiotą jelitową a procesami poznawczymi. Jest także autorką licznych publikacji naukowych w prestiżowych czasopismach oraz popularyzatorką wiedzy. Linki: SWPS: https://swps.pl/aneta-brzezicka Zdjęcia neuronów: https://www.gregadunn.com/microetchings/brainbow-hippocampus/ https://neuromorpho.org/ --------- Rozdziały: 00:00:00 Wstęp 00:01:22 Mechanizmy osi jelito–mózg (wyjaśnienie badań) 00:07:06 Rodzaje wpływu i badania na zwierzętach 00:14:48 Rodzaje komunikacji (układ nerwowy jelitowy) 00:21:22 Czym jest mikrobiota 00:28:16 Wpływ diety na mikrobiotę 00:33:05 Komunikacja mikrobioty z mózgiem 00:36:43 Jelita a funkcje poznawcze 00:47:04 Czy któryś mechanizm jest ważniejszy? 00:53:12 Wpływ mikrobioty na zachowanie 00:56:54 Dalsze kierunki badań 00:59:10 Choroba Alzheimera a mikrobiota 01:00:59 Interwencje dietetyczne -------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/
Światło od zawsze fascynowało ludzi — myślę, że wszyscy zdajemy sobie sprawę z tego, jak niezbędne jest do życia. Jednak odkrycia naukowe i badania nad światłem pokazały nam, że jego natura jest nie tylko dziwna — mam tu oczywiście na myśli kwantowe zachowania fotonów — ale także, że może ono mieć szerokie zastosowanie w technice, czy to w przesyle informacji, czy np. w obliczeniach kwantowych. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Maciejem Lewensteinem właśnie o świetle, komputerach kwantowych, attofizyce, a także o obecnym stanie fizyki jako takiej. ---------- Maciej Lewenstein jest profesorem fizyki, zajmującym się między innymi optyką kwantową, komputerami kwantowymi, ultrazimnymi gazami oraz attofizyką (czyli fizyką bardzo krótkich i szybkich impulsów). To szeroko cytowany badacz, którego prace publikowane były w najlepszych światowych czasopismach. Jest także laureatem wielu nagród i jednym z najczęściej cytowanych naukowców. Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Maciej_Lewenstein ---------- Rozdziały: 00:00 Wstęp 01:11 Czym jest światło? 03:47 Splątanie kwantowe 08:35 Komputery kwantowe 15:55 Architektury komputerów kwantowych 23:43 Fizyka attosekund 33:54 Ogólny stan fizyki --------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/
Zrozumienie działania ludzkiego mózgu wydaje się być jednym z najważniejszych, ale także najtrudniejszych wyzwań naukowych, przed jakimi stoimy. Trudność tego zadania wynika oczywiście z ogromnego skomplikowania tego narządu, ale łatwo zauważyć, że tylko dogłębne poznanie jego funkcjonowania może pozwolić nam leczyć ogromną liczbę problemów wynikających z jego nieprawidłowego działania — problemów, które ostatecznie wpływają nie tylko na jednostki, ale i całe społeczeństwa. Wydaje się, że jedną z najistotniejszych cech naszego mózgu jest jego zdolność do uczenia się i zapamiętywania, wynikająca z tzw. neuroplastyczności. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Leszkiem Kaczmarkiem właśnie o neuroplastyczności, molekularnych mechanizmach działania mózgu, a także o tym, jak wyglądają takie badania i w jaki sposób mogą one wpłynąć na nasze życie. --------- Leszek Kaczmarek jest profesorem i kierownikiem Pracowni Neurobiologii w Instytucie Biologii Doświadczalnej im. Nenckiego. Zajmuje się badaniem roli genów w procesach uczenia się, pamięci oraz plastyczności synaptycznej. Jego prace koncentrują się także na zaburzeniach neurologicznych, takich jak padaczka, autyzm, schizofrenia czy uzależnienia. Jest także autorem ponad 200 szeroko cytowanych publikacji naukowych. Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Leszek_Kaczmarek ---------- Rozdziały: 00:00 Wstęp 01:26 Umysł, Pamięć i biologia molekularna 16:16 Synapsy i geny biorące udział w procesie uczenia 24:41 Mechanizm uczenia w całym mózgu 25:44 Uczenie a pamięć 27:44 Jak prowadzi się badania 35:14 Zastosowanie badań 42:53 Neuroplastyczność a choroby umysłowe 53:47 Emergencja i złożoność mózgu ------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/
Trzeba przyznać, że żyjemy w ciekawych czasach. Z jednej strony jesteśmy świadkami niesamowitego rozwoju nowych technologii, w szczególności sztucznej inteligencji, a z drugiej — wydaje się, że te innowacje nieuchronnie tworzą nowe problemy społeczne. Do tego dochodzi rosnąca wiedza o naszym mózgu oraz intensywny rozwój interfejsów mózg–komputer — wszystko to sprawia, że coraz częściej pojawiają się pytania i spekulacje rodem z filmów czy książek science fiction. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać właśnie o tych spekulacjach: o sztucznej inteligencji, ludzkim mózgu, interfejsach mózg–komputer, a także o wpływie nowych technologii na społeczeństwo — z prof. Piotrem Durką. ---------- Piotr Durka jest profesorem na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie jego praca przyczyniła się do powstania pierwszych polskich interfejsów mózg–komputer. Jest również współtwórcą pierwszych na świecie pełnych studiów z zakresu neuroinformatyki oraz prowadzi badania nad zaburzeniami świadomości (m.in. we współpracy z Kliniką „Budzik”). To także aktywny popularyzator wiedzy — w internecie można znaleźć jego wykłady, rozmowy w podcastach i debaty. Strona: https://www.fuw.edu.pl/~durka/ Omawiany artykuł: https://www.ptf.net.pl/index.php/PF76... ---------- W dzisiejszym odcinku rozmawiamy m.in. o: sztucznej inteligencji, podobieństwach między SI a ludzkim mózgiem, interfejsach mózg–komputer, zagrożeniach związanych z rozwojem SI, tym, czy w dobie zalewu informacji da się jeszcze wyodrębnić prawdę, kryzysie reprodukcji w nauce, i wielu innych tematach. ---------- Rozdziały: 00:00:00 Wstęp i zapowiedź gościa 00:01:42 Sztuczna inteligencja 00:09:34 Ograniczenia AI 00:13:32 Różnice między AI a mózgiem 00:19:11 Obecne badania nad mózgiem 00:24:06 Interfejsy mózg-komputer 00:35:51 Obustronna komunikacja 00:39:21 Czytanie myśli? 00:52:47 Zagrożenia AI 00:59:39 Problem weryfikacji prawdy 01:12:22 Problem reprodukcji w nauce
Termin sztuczna inteligencja nie ma jeszcze nawet 70 lat za to ma już za sobą dość burzliwą historię. Jest to historia nadziei i zawodów, udanych i nieudanych prób, ale także ciągłego rozwoju, który ostatecznie doprowadził do stworzenia algorytmów i systemów, którym coraz trudniej odmówić określenia inteligentne. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać właśnie o historii sztucznej inteligencji z prof. Ryszardem Tadeusiewiczem. ---------- Ryszard Tadeusiewicz jest naukowcem od lat związanym z AGH w Krakowie, której był trzykrotnym rektorem. Specjalizuje się w sieciach neuronowych a także od lat popularyzuje naukę. Jest autorem licznych książek i artykułów na temat sztucznej inteligencji, laureatem nagród i odznaczeń oraz członkiem wielu organizacji naukowych. Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Ryszard_Tadeusiewicz ---------- W dzisiejszym odcinku rozmawiamy o początkach współcześnie rozumianej sztucznej inteligencji, Teście Turinga, pierwszych systemach, perceptronie, tzw. zimie sztucznej inteligencji, algorytmie propagacji wstecznej, różnych architekturach sieci neuronowych, a także o współczesnym stanie i przyszłości tej dziedziny nauki. ---------- Rozdziały: 00:00:00 Wstęp 00:01:21 Początek AI i Test Turinga 00:04:33 Pierwsze systemy AI 00:07:49 General Problem Solver i Zima AI 00:09:36 Perceptron 00:25:13 Krytyka Perceptronu i Algorytm Wstecznej Propagacji 00:32:02 Problemy z Algorytmem Wstecznej Propagacji Błędów 00:36:25 Emergencja 00:40:25 Uczenie nienadzorowane (sieci Hopfielda) 00:47:16 Łączenie różnych architektur 00:48:38 Dalszy rozwój 00:53:30 Droga do AGI? 00:57:24 Wyzwania ---------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/
Temat sztucznej inteligencji jest obecnie jednym z najgorętszych zagadnień. Myślę, że każdy, kto śledzi rozwój tej technologii, zna uczucie jednoczesnej ekscytacji tym, co udało się dotychczas osiągnąć, połączonej z nutką strachu przed konsekwencjami i potencjalnymi zagrożeniami. Z jednej strony możemy upatrywać w tej technologii rozwiązania wielu ludzkich problemów, ale z drugiej strony coraz bardziej realne stają się zagrożenia wynikające z jej szerokiego zastosowania. Dodatkowo pojawiają się pytania natury filozoficznej – czy te systemy są faktycznie inteligentne, a także czy mogą posiadać świadomość. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać zarówno o zagrożeniach, jak i o bardziej filozoficznych aspektach współczesnych algorytmów uczenia maszynowego z prof. Tomaszem Trzcińskim. ---------- Tomasz Trzciński jest specjalistą w dziedzinie uczenia maszynowego oraz profesorem na Politechnice Warszawskiej, gdzie kieruje zespołem zajmującym się widzeniem maszynowym CVLab. Oprócz działalności akademickiej posiada także bogate doświadczenie badawcze i przemysłowe, zdobyte podczas wielu staży, m.in. na Uniwersytecie Stanforda, a także pracy w Google, Qualcomm i Telefónice. Obecnie pełni również funkcję głównego naukowca (Chief Scientist) i jest współwłaścicielem firmy Tooploox, zajmującej się wdrażaniem sztucznej inteligencji w biznesie. Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Tomasz_Trzci%C5%84ski Strona: https://cvlab.ii.pw.edu.pl/ttrzcins/index-pl.html ---------- W dzisiejszym odcinku rozmawiamy o zagrożeniach i ograniczeniach obecnych systemów sztucznej inteligencji, problemie danych, a także perspektywach oraz wyścigu do stworzenia ogólnej sztucznej inteligencji. Poruszamy również kwestię alignmentu, zmian społecznych związanych z rozwojem algorytmów uczenia maszynowego, a także temat tego, czy te systemy mogą być świadome i jak może wyglądać ich dalszy rozwój. ---------- Rozdziały: 00:00:00 Wstęp 00:01:48 Spektrum zagrożeń 00:03:55 Kontrola przy braku zrozumienia 00:06:30 Ograniczenia modeli AI 00:09:50 Problem danych 00:11:51 Rozumienie świata przez modele 00:15:53 Możliwość osiągnięcia AGI 00:22:42 Modele reasoningowe (rozumujące) 00:23:44 Problem alignmentu (dopasowania wartości) 00:29:19 Kontrola superinteligencji i AGI 00:31:29 Udział AI w codziennym życiu 00:34:11 Edukacja w dobie AI 00:39:51 Dlaczego modele nie mówią "nie wiem"? 00:48:09 Świadomość modeli AI 00:59:20 Przetwarzanie informacji a społeczeństwo 01:02:45 Obiecujące kierunki rozwoju ---------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/
Czy demokracja lub ogólnie wybór społeczny może być bardziej sprawiedliwy? Myślę, że wielu z nas nie zastanawia się nad tym i wychodzi z założenia, że po prostu idziemy głosować, głosy są liczone, a na tej podstawie dokonywany jest wybór. Jednak pojawia się pytanie – jak dokładnie liczone są te głosy? Okazuje się, że można opracować metody uznawane za lepsze lub bardziej sprawiedliwe niż te, które są obecnie stosowane. Ale na czym polegają te metody i co to oznacza, że są lepsze i bardziej sprawiedliwe? O tym miałem przyjemność porozmawiać w tym odcinku podcastu z Piotrem Skowronem. Piotr Skowron to profesor Uniwersytetu Warszawskiego, specjalista w dziedzinie obliczeniowej teorii wyboru społecznego, szczególnie w zakresie wyborów komitetów i budżetów partycypacyjnych. Jest współautorem metody równych udziałów – proporcjonalnej metody wyborczej, która znalazła zastosowanie m.in. w Wieliczce, Świeciu, Aarau i Assen. Jest laureatem wielu nagród, w tym prestiżowej Social Choice and Welfare Prize oraz Nagrody Naukowej "Polityki". Jego badania łączą teorię gier, sprawiedliwy podział zasobów oraz algorytmy aproksymacyjne. Linki: Strona Piotra: https://duch.mimuw.edu.pl/~ps219737/ Metoda równych udziałów: https://equalshares.net/pl/ W tym odcinku podcastu rozmawiamy o obliczeniowej teorii wyboru społecznego, sprawiedliwości, metodzie równych udziałów, praktycznych zastosowaniach w wyborach, bezpieczeństwie alternatywnych metod wyboru i liczenia głosów, oporze społecznym przed zmianami i wielu innych zagadnieniach. Rozdziały: 00:00 Wstęp 01:34 Obliczeniowa teoria wyboru społecznego 04:31 Alternatywne metody wyborcze 05:52 Problemy obecnego systemu 07:39 Cele teorii wyboru społecznego 09:11 Zastosowanie innych systemów wyborczych 12:46 Dlaczego są lepsze i bardziej sprawiedliwe? 15:40 Problemy z metodą używaną w Polsce 17:07 Metoda równych udziałów i jej zastosowania 31:32 Jak działa metoda równych udziałów 34:15 Kwestia finansowania dużych inwestycji 35:29 Wiedza wyborcy 37:28 Satysfakcja wyborców 38:34 Krytyka metody 41:39 Opór przed innowacjami 44:30 Koszty wprowadzenia i odpowiedzialność 47:04 Świadomość społeczna alternatywnych metod 48:39 Technologia demokracji 51:37 Błędne decyzje wyborców 53:23 Podsumowanie
Myślę, że do wartości i siły matematyki nikogo nie trzeba przekonywać. Każdy zdaje sobie sprawę, że ta dziedzina stanowi fundament współczesnej technologii, odkryć naukowych i jest nieodłączną częścią naszego zrozumienia świata. Jednak sądzę, że nie każdy może zdawać sobie sprawę, że mówiąc o matematyce, często mamy na myśli modele matematyczne – czyli to, jak za pomocą matematyki możemy opisywać różne zjawiska, czy to fizyczne, biologiczne, czy inżynieryjne. I właśnie o tym, co można powiedzieć o takich modelach matematycznych oraz jaki jest ich związek z naszym światem, miałem przyjemność porozmawiać z prof. Jackiem Banasiakiem. ---------- Jacek Banasiak jest profesorem matematyki w Instytucie Matematyki Politechniki Łódzkiej, a także kierownikiem katedry badawczej zajmującej się modelami matematycznymi na University of Pretoria. Jest autorem wielu monografii, wykładów i kursów, a także laureatem nagród, w tym nagrody za najlepszą pracę z matematyki stosowanej oraz za znaczące osiągnięcia naukowe. Jego badania koncentrują się na matematyce stosowanej, w szczególności na teorii półgrup, analizie asymptotycznej, biologii matematycznej oraz równaniach różniczkowych i różnicowych. O gościu odcinka: https://en.wikipedia.org/wiki/Jacek_Banasiak https://p.lodz.pl/nauka/najwybitniejsi-naukowcy-w-pl/prof-dr-hab-inz-jacek-banasiak ---------- W dzisiejszym odcinku rozmawiamy o tym, czym są modele matematyczne, jakie wyzwania wiążą się z modelowaniem, matematyce jako języku nauki, teorii chaosu, emergencji, o tym, czy możemy ufać modelom matematycznym, np. w kontekście epidemiologicznym, oraz wielu innych zagadnieniach. --------- Rozdziały: 00:00 Wstęp 01:45 Czym się różni system od modelu? 02:38 Tworzenie modeli 03:48 Matematyka jako język 05:40 Złożoność modeli - przykłady i kluczowe aspekty 13:28 Granice modeli 16:18 Modele nieliniowe 20:22 Determinizm w fizyce 21:56 Chaos w modelach 26:18 Epidemiologia a chaos 33:19 Emergencja w modelach 40:44 Wiarygodność modeli matematycznych 45:27 Czy matematyka jest odkrywana czy wymyślana? --------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/
Temat zmian klimatu jest w naszych czasach dosyć kontrowersyjny, przede wszystkim dlatego, że mamy tu do czynienia nie tylko z kwestiami samej wiedzy naukowej o klimacie, ale także w ogromnej mierze z polityką i różnymi poglądami na to, co powinniśmy z tą wiedzą zrobić. Najczęściej to właśnie polityka wokół tego tematu — z wielu, w dużej mierze zrozumiałych względów — dzieli ludzi i sprawia, że trudno jest przyjąć jakąś w miarę racjonalną postawę. Dlatego w dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Anitą Bokwą zarówno o naukowej wiedzy, jaką posiadamy na temat zmian klimatu, jak i o kwestiach społecznych związanych z tym zagadnieniem. ---------- Anita Bokwa od lat zajmuje się badaniami klimatu i pracuje na stanowisku profesora w Instytucie Geografii i Gospodarki Przestrzennej na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, gdzie pełni również funkcję dyrektora tego instytutu. https://pl.wikipedia.org/wiki/Anita_Bokwa ---------- W dzisiejszym odcinku rozmawiamy o obecnej wiedzy naukowej na temat klimatu, wiarygodności modeli klimatycznych, wpływie człowieka, ale także o polityce klimatycznej, gospodarczych aspektach oraz podejściu ludzi do tego zagadnienia i potencjalnych rozwiązaniach niektórych problemów społecznych. Rozdziały: 00:00:00 Wstęp 00:01:25 Wiarygodność modeli klimatycznych 00:13:44 Globalny wzrost temperatury 00:15:51 Konsekwencje pogodowe zmiany klimatu 00:23:47 Wpływ człowieka 00:34:22 Stan wiedzy i możliwości badania klimatu 00:38:44 Możliwość wystąpienia punktu krytycznego 00:39:43 Zmiana klimatu a polityka 00:43:07 Gdzie jesteśmy ze zmianami klimatu? 00:47:06 Czy widzimy wpływ polityki klimatycznej? 00:51:29 Wpływ zanieczyszczeń 00:54:57 Energia, emisje i atom 01:00:15 Współczesna ekonomia i potrzeby ludzkie 01:12:39 Możliwość przewartościowania w społeczeństwie 01:26:30 Gdzie poszukiwać wartości? 01:32:44 Przyszłość i na co się przygotować? Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/
Wiele osób martwi się, że porzucając koncepcję wolnej woli, tracimy istotny aspekt naszego człowieczeństwa, co może prowadzić do negatywnych zmian społecznych, nihilizmu, amoralnych zachowań, a także problemów w postrzeganiu nie tylko innych ludzi, ale i nas samych. Czy można nadać sens naszemu życiu, jeśli naprawdę zaakceptujemy, że nie mamy wolnej woli? W dzisiejszym odcinku, odpowiadając na komentarze, które pojawiły się pod moimi podcastami na temat wolnej woli, postaram się pokazać, dlaczego porzucenie tej idei jest w rzeczywistości bardzo korzystne zarówno z indywidualnego, jak i społecznego punktu widzenia a obawy, o których wspomniałem, nie są tak naprawdę zasadne, jeśli bliżej przyjrzymy się problemowi. Co więcej, odrzucenie tej koncepcji może pomóc w zmianie perspektywy oraz w wywołaniu bardziej racjonalnego i trzeźwego spojrzenia na to, kim jesteśmy i jaka może być nasza rola w tym skomplikowanym świecie. Odpowiadając na komentarze, postaram się pokazać w praktyce argumenty, które przytaczam w pierwszych dwóch odcinkach podcastu, i które, w moim mniemaniu, jednoznacznie dowodzą, że koncepcja wolnej woli nie tylko nie jest potrzebna, ale sama w sobie jest całkowicie sprzeczna z nauką i tak naprawdę nie ma żadnego sensu. ---------- Rozdziały: 00:00 Wstęp 01:09 Podziękowania i informacje o podcaście 02:46 Ostrzenie i problem z definicją 03:59 Naukowa perspektywa 06:39 Perspektywa wewnętrznego doświadczenia 10:10 Kilka ważnych wniosków 12:10 Komentarz 1: Idealna koncepcja dla nierobów, cwaniaków i oszustów? 17:34 Komentarz 2: Wolna wola a wybór 21:58 Komentarz 3: Alkoholizm a wolna wola 27:39 Komentarz 4: Problem z determinizmem i mechaniką kwantową 30:57 Komentarz 5: Przestępcy a wolna wola 33:36 Komentarz 6: Przekonywanie argumentami 36:40 Komentarz 7: Dlaczego całkowicie odrzucam wolną wolę? ---------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/