Mechanika kwantowa i oparte na niej teorie, takie jak Model Standardowy, to obecnie najlepszy opis rzeczywistości, jaki mamy. Jednak okazuje się, że aby ten model dawał prawidłowe przewidywania, pojawiają się w nim tak zwane stałe fundamentalne. Czyli liczby, których nie da się w żaden sposób wyprowadzić z teorii, a trzeba je po prostu zmierzyć. Rodzi to oczywiście całą gamę pytań. Od takich, czy da się znaleźć inny model, z którego wynikałyby te wartości, czy te stałe zmieniają się w czasie, a także jak dokładnie potrafimy je zmierzyć. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Piotrem Wcisło właśnie o stałych fundamentalnych, pomiarach w fizyce i eksperymentach, które mogą przetrzeć szlak do “nowej fizyki”. --------- Piotr Wcisło jest profesorem na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz badaczem w Krajowym Laboratorium Fizyki Atomowej, Molekularnej i Optycznej. Na co dzień zajmuje się ultraprecyzyjnymi pomiarami, które pozwalają testować fundamenty naszej wiedzy o wszechświecie. Jest laureatem wielu nagród za rozwój fizyki eksperymentalnej i kieruje prestiżowymi projektami badawczymi, w tym grantem Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERC). Aktywnie działa także na rzecz popularyzacji fizyki. Link: https://piotrwcislogroup.umk.pl/ ------- Rozdziały: 00:00 Wstęp i zapowiedź gościa 01:30 Problem pomiaru w mechanice kwantowej 14:03 Czym są stałe fundamentalne? 19:36 Stałe wymiarowe vs bezwymiarowe 21:39 Czy stałe fundamentalne da się wyprowadzić? 25:45 Czy stałe zmieniają się w czasie? 31:32 Nowe eksperymenty 47:31 Czy fizyka jest w kryzysie?
Wszyscy śpimy. Jednak okazuje się, że sen wciąż pozostaje dużą zagadką naukową. Pojawia się tutaj mnóstwo pytań: dlaczego w ogóle potrzebujemy snu? Czy marzenia senne mają jakąś funkcję? Co zmienia się w pracy mózgu, kiedy śpimy, i jak to wszystko łączy się z pamięcią, uczeniem się, zdrowiem, czy nawet świadomością? W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z dr Małgorzatą Hołdą właśnie na temat wielu aspektów śnienia. Tego, jak wyglądają badania, jakie wnioski możemy z nich wyciągnąć oraz gdzie nie znamy jeszcze odpowiedzi i jakie są możliwe hipotezy. ---------- Dr Małgorzata Hołda jest opiekunką Pracowni Psychologii Snu oraz adiunktem w Instytucie Psychologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jej zainteresowania naukowe obejmują psychologię snu i śnienia, a także wpływ snu na procesy poznawcze. Jest również popularyzatorką nauki. Profil UJ: https://psychologia.uj.edu.pl/malgorzata-holda ---------- Rozdziały: 00:00:00 Wstęp 00:01:11 Czym jest sen? 00:04:13 Fazy snu 00:09:32 Krótkie przebudzenia 00:10:22 Praca mózgu podczas snu 00:17:32 Marzenia senne 00:26:13 Po co śnimy? 00:36:26 Świadome sny 00:41:18 Ewolucja snu 00:46:52 Wpływ na pamięć i uczenie 00:50:33 Wpływ na zdrowie 00:58:58 Przyszłość badań i wpływ społeczny
Mechanika kwantowa jest naprawdę dziwna. Sam Richard Feynman miał powiedzieć, że „jeśli myślisz, że rozumiesz mechanikę kwantową, to znaczy, że jej nie rozumiesz”. Jednym z najbardziej nieintuicyjnych zjawisk w tej teorii jest tzw. splątanie kwantowe, to właśnie je Einstein nazwał „upiornym oddziaływaniem na odległość”. Okazuje się jednak, że problemów jest znacznie więcej i żeby w pełni docenić, jak bardzo nieintuicyjne może być myślenie o rzeczywistości, potrzebujemy takich pojęć jak realizm, nielokalność czy niezależność pomiarowa. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność rozmawiać z prof. Janem Chwedeńczukiem właśnie o splątaniu kwantowym, nierówności Bella,, problemie pomiaru, a także o wielu innych aspektach mechaniki kwantowej. ---------- prof. Jan Chwedeńczuk jest fizykiem pracującym na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się podstawami mechaniki kwantowej, splątaniem, nierównościami Bella, nielokalnością oraz metrologią kwantową i zjawiskami w gazach kwantowych. Jest także wykładowcą akademickim i popularyzatorem nauki. --------- Rozdziały: 00:00 Wstęp 01:23 Czym jest splątanie kwantowe? 09:46 Rys historyczny i nierówność Bella 17:35 Zmienne ukryte 22:35 Nielokalność 29:21 Niezależność pomiarowa 32:17 Superdeterminism 34:51 Problem falsyfikowalności 38:13 Podstawy mechaniki kwantowej 45:14 Problem pomiaru i interpretacje mechaniki kwantowej 49:22 Determinizm i indeterminizm 52:29 Ciekawe kierunki badań -------- Jeżeli chcesz wesprzeć podcast można to zrobić na platformie Patronite. Zostań Patronem: https://patronite.pl/tobardziejskomplikowane ---------
Myślę, że ludzi od zawsze fascynowało, z czego jesteśmy zbudowani. Dziś większość z nas wie, że podstawowym budulcem naszego organizmu są komórki. Okazuje się jednak, że komórki są niesamowicie złożone, a zrozumienie procesu, w którym z jednej komórki powstaje cały ludzki organizm, wciąż stanowi ogromne wyzwanie naukowe. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Martą Miączyńską, właśnie o biologii komórki, o tym, jak zmienia się nasze rozumienie procesów w niej zachodzących, a także o rozwoju organizmów, nowotworach i o tym, czy komórki możemy nazywać „inteligentnymi”. -------- Prof. Marta Miączyńska jest dyrektorką Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie, gdzie od 2005 roku kieruje Laboratorium Biologii Komórki. Jej zainteresowania naukowe obejmują endocytozę i „logistykę” wewnątrzkomórkową, czyli to, jak transport wewnątrz komórki integruje się z innymi procesami, m.in. sygnalizacją i regulacją ekspresji genów. Jest laureatką wielu nagród za osiągnięcia naukowe. Pełni też funkcje międzynarodowe: jest wiceprzewodniczącą Rady EMBO oraz współprzewodniczy europejskiej sieci instytutów badawczych EU-LIFE. Udziela się także jako popularyzatorka nauki. Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Marta_Mi%C4%85czy%C5%84ska IIMCB: https://www.iimcb.gov.pl/pl/instytut/dyrekcja/30-marta-miaczynska -------- Rozdziały: 00:00 Wstęp 01:25 Komórka jako system 02:46 Przetwarzanie informacji w komórce 04:17 Jak komórka podejmuje decyzje? 09:51 Mechanizmy komunikacji komórek 13:25 Centralny dogmat biologii 17:37 Mechanizmy naprawy w komórce 21:35 Jak badamy złożoność komórki? 27:33 Jak z komórki powstaje organizm? 36:37 Nowotwory 44:58 Czy komórki są „inteligentne”? --------
Czarne dziury to niewątpliwie jedne z najbardziej tajemniczych i fascynujących obiektów w naszym Wszechświecie. Okazuje się, że nie tylko istnieją, w co początkowo wątpił nawet Einstein, ale odgrywają kluczową rolę w formowaniu się galaktyk i wpływają na ich losy. Dziś wiemy już z dużą pewnością, że czarne dziury istnieją, a w 2019 roku udało się uzyskać pierwszy obraz jednej z nich. Jednak mimo rosnącej wiedzy wciąż pozostają jedną z największych zagadek kosmosu. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z dr. Maciejem Wielgusem zarówno o teoretycznych próbach zrozumienia czarnych dziur, jak i o eksperymentach, które pomagają weryfikować różne hipotezy. -------- dr Maciej Wielgus jest astronomem zajmującym się fizyką czarnych dziur, zwłaszcza obserwacjami w paśmie radiowym, akrecją i emisją dżetów. Pracował zarówno w Polsce jak i w czołowych ośrodkach na świecie, m.in. na Harvardzie oraz w Instytucie Maxa Plancka a obecnie w Instytucie Astrofizyki w Andaluzji. Jest także członkiem zespołu Event Horizon Telescope, gdzie odegrał istotną rolę w projekcie, który doprowadził do uzyskania pierwszego obrazu czarnej dziury. Poza tym aktywnie popularyzuje naukę. Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Maciej_Wielgus --------- Rozdziały: 0:00:00 Wstęp 00:01:23 Czym są czarne dziury? 00:04:54 Horyzont zdarzeń 00:10:53 Przesunięcie ku czerwieni 00:12:34 Osobliwość 00:14:14 Paradoks informacyjny i promieniowanie Hawkinga 00:26:12 Wpływ czarnych dziur na galaktyki (akrecja i dżety) 00:43:18 Pierwotne czarne dziury 00:47:56 Przyszłość badań 00:56:48 Jak przetwarzane są dane 01:05:30 Uzyskanie obrazu czarnej dziury --------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/
Sztuczna inteligencja to obecnie bardzo gorący temat i to z wielu różnych perspektyw. Jedną z nich jest psychologia obcowania z tymi systemami, bo okazuje się, że obserwujemy rosnącą liczbę ludzi, którzy nie tylko używają ich do pomocy w wykonywaniu zadań, ale angażują się w głębsze i bardziej intymne konwersacje. Pojawia się tutaj oczywiście pytanie: jaki to może mieć wpływ na naszą psychikę? W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z dr Konradem Majem zarówno o relacjach z systemami sztucznej inteligencji, ale także o tym, jak może to wpłynąć na społeczeństwo, edukację czy problem „alignmentu”. --------- Dr Konrad Maj jest psychologiem społecznym i kierownikiem Centrum HumanTech na Uniwersytecie SWPS, a także adiunktem w Zakładzie Sztucznej Inteligencji na Wydziale Projektowania w Warszawie. Zajmuje się społecznymi i psychologicznymi aspektami nowych technologii, zwłaszcza sztucznej inteligencji oraz robotyki humanoidalnej. Jest autorem licznych publikacji naukowych, a także angażuje się w popularyzację wiedzy. SWPS: https://swps.pl/konrad-maj -------- Rozdziały: 00:00:00 Wstęp 00:01:16 Psychologia relacji z AI 00:12:23 Bańki informacyjne i personalizacja kontaktu z AI 00:20:10 Wpływ AI na funkcje poznawcze 00:24:47 Asymetria relacji z AI 00:31:34 Wpływ AI na społeczeństwo 00:41:00 Wpływ AI na edukację 00:48:26 Czy inteligencja ludzka będzie potrzebna? 00:52:07 Problem alignmentu
Matematyka jest niewątpliwie jedną z najważniejszych dziedzin ludzkiej aktywności intelektualnej i myślę, że każdy zdaje sobie sprawę, jak niezbędna jest jej rola w fizyce. Pojawia się jednak pytanie: dlaczego w ogóle możemy używać matematyki w fizyce i jakie są związki między tymi dwiema dziedzinami nauki? W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z dr. Tomaszem Millerem właśnie o matematyce, jej relacjach z fizyką, a także o samej strukturze matematyki, emergencji, automatach komórkowych oraz o roli technologii w pracy współczesnego matematyka. --------- Tomasz Miller jest doktorem i fizykiem matematycznym pracującym w Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Naukowo zajmuje się strukturami geometrycznymi leżącymi na pograniczu ogólnej teorii względności i mechaniki kwantowej. Jest także nagradzanym popularyzatorem wiedzy. Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Tomasz_Miller CKBI: https://ckbi.uj.edu.pl/ludzie-centrum/tomasz-miller -------- Rozdziały: 00:00:00 Wstęp 00:01:06 Czy matematyka jest wymyślana? 00:03:52 Struktura matematyki 00:11:37 Matematyka a fizyka 00:24:15 Emergencja 00:32:53 Automaty komórkowe i boidy 00:38:18 Emergencja w matematyce 00:42:06 Czy możliwa jest teoria wszystkiego? 00:47:54 Rola technologii 01:03:39 Czy AI jest inteligentna?
Mindfulness i medytacja, choć coraz popularniejsze w dzisiejszym świecie, często kojarzą się z kimś siedzącym i właściwie nicnierobiącym. To jednak bardzo mylne wyobrażenie, bo taka praktyka wcale nie jest bezczynnością, potrafi realnie wpływać na nasz mózg, a także ujawnić coś co może nie być oczywiste na temat samej natury naszego świadomego doświadczenia. Tutaj jednak pojawiają się pytania: jak dokładnie wpływa na mózg? Co może w nas zmienić? I co właściwie ujawnia o naszym doświadczeniu? W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Zuzanną Setkowicz-Janeczko właśnie o medytacji, jej wpływie na mózg, świadomości oraz o tym, dlaczego taka praktyka może pozytywnie oddziaływać nie tylko na nas samych, ale też na ludzi wokół. ---------- Zuzanna Setkowicz-Janeczko jest profesorem neurobiologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Ponadto jest także certyfikowaną nauczycielką mindfulness oraz przewodniczącą rady i wykładowczynią w Polskim Instytucie Mindfulness. Prowadzi również kursy uważności i angażuje się w popularyzację nauki oraz medytacji. Studio Uważnego Rozwoju: https://studiouwaznegorozwoju.pl/ Profil UJ: https://pnd-izibb.wb.uj.edu.pl/zespol/zuzanna-setkowicz-janeczko ---------- Rozdziały: 00:00 Wstęp 01:18 Czym jest medytacja i mindfulness 08:50 Jak medytacja wpływa na mózg 17:23 Medytacja a depresja 20:21 Medytacja współczucia 22:08 Wpływ medytacji na społeczeństwo 24:20 Rola akceptacji 26:13 Poczucie „ja” 31:20 Medytacja a ADHD 32:04 Potencjalne negatywne skutki medytacji 35:26 Mechanizmy uwagi 39:02 Medytacja a świadomość 42:44 Badania naukowe nad medytacją 47:10 Trudne i nieprzyjemne doświadczenia 50:22 Argumenty za medytacją
Otaczająca nas rzeczywistość jest skomplikowana, jednak dzięki nauce udało nam się przynajmniej częściowo poznać mechanizmy działania naszego Wszechświata. Okazuje się, że są one dużo dziwniejsze, niż ktokolwiek mógłby się spodziewać, ale ujawniają pewną strukturę rządzoną prawami fizyki. Powstaje więc naturalne pytanie: co możemy powiedzieć o tej strukturze i jej ewolucji w czasie? W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Markiem Kusiem właśnie o różnych aspektach naszego rozumienia świata. Rozmawiamy o związkach matematyki z fizyką, emergencji, chaosie, zarówno klasycznym, jak i kwantowym, o informacji, mechanice kwantowej, determinizmie, a nawet zahaczamy o temat wolnej woli. -------- Marek Kuś jest profesorem fizyki teoretycznej i wieloletnim pracownikiem Centrum Fizyki Teoretycznej PAN, gdzie w latach 2003-2006 pełnił funkcję dyrektora. Jest także współtwórcą Krajowego Centrum Informatyki Kwantowej w Gdańsku. Jego zainteresowania naukowe obejmują podstawy mechaniki i informatyki kwantowej, chaos klasyczny i chaos kwantowy, a także filozofię nauki. Udziela się także jako popularyzator wiedzy. ---------- Rozdziały: 00:00:00 Wstęp 00:01:28 Związek fizyki i matematyki 00:15:13 Emergencja 00:23:31 Chaos 00:31:31 Chaos kwantowy 00:38:32 Mechanika kwantowa i informacja 00:46:06 Problem pomiaru 00:56:07 Granice determinizmu 01:00:34 Wolna wola 01:07:11 Poznanie praw natury --------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/
Niewątpliwie nasze zachowania są jednymi z najbardziej skomplikowanych, jakie możemy zaobserwować w naturze. Myślę tutaj zarówno o tych indywidualnych, jak i grupowych, które pozwoliły nam sięgnąć znacznie dalej niż mogłaby pojedyncza jednostka. Naturalnie nasuwa się pytanie, jakie procesy sprawiły, że nasz gatunek osiągnął ten niespotykany wcześniej poziom rozwoju i złożoności zachowań. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Bogusławem Pawłowskim właśnie o tych mechanizmach, o selekcji ewolucyjnej, roli genów oraz o tym, jak badania nad historią naszego i innych gatunków mogą pomóc w lepszym zrozumieniu naszej natury. -------- Bogusław Pawłowski jest antropologiem i profesorem nauk biologicznych, a także kierownikiem Zakładu Biologii Człowieka na Uniwersytecie Wrocławskim. Specjalizuje się w badaniach nad ewolucją człowieka i biologicznym podłożem zachowań, w tym nad doborem płciowym i biologią atrakcyjności, a jego prace były publikowane w prestiżowych czasopismach, takich jak np. Nature. Jest również aktywnym popularyzatorem nauki. Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Bogus%C5%82aw_Paw%C5%82owski -------- Rozdziały: 00:00:00 Wstęp 00:01:16 Co podlega ewolucji w zachowaniach? 00:02:59 Rola genetyki 00:03:59 Rodzaje selekcji 00:09:22 Jak powstała współpraca? 00:17:34 Stabilizacja współpracy 00:27:03 Wpływ inteligencji 00:30:51 Podział na „my i oni” 00:38:03 Tworzenie narracji przez umysł 00:39:27 Wpływ kultury 00:48:00 Wpływ genetyki 00:53:04 Geny i przypadek? 00:59:35 Przyszłość badań 01:03:05 Złożoność procesów ewolucyjnych --------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/
Myślę, że wszyscy dobrze, a czasami może nawet za dobrze, znamy uczucie strachu i lęku. Zaburzenia lękowe nie tylko stanowią bardzo duży problem społeczny, ale zwiększają także ryzyko depresji, która jest obecnie jedną z najpowszechniejszych i najpoważniejszych chorób. Dlatego pojawiają się tutaj dwa duże pytania. Po pierwsze: jakie mechanizmy neurobiologiczne odpowiadają za pojawianie się strachu czy stanów lękowych. Po drugie: jak ta wiedza może pomóc nam w leczeniu zaburzeń związanych właśnie z lękiem. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Eweliną Knapską zarówno o neurobiologii strachu i lęku, jak i o możliwych sposobach leczenia. --------- prof. Ewelina Knapska jest kierowniczką Pracowni Neurobiologii Emocji w Instytucie Nenckiego. Wraz ze swoim zespołem zajmuje się badaniem mózgowych mechanizmów związanych z emocjami, w tym także badaniami nad strachem i lękiem. Jest również aktywną popularyzatorką wiedzy. W internecie można znaleźć zarówno podcasty, jak i wykłady, w których opowiada o neurobiologii emocji. Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Ewelina_Knapska Strona: https://nencki.edu.pl/pl/people/knapska-ewelina/ -------- Rozdziały: 00:00 Wstęp 01:20 Czym różni się strach od lęku? 03:20 Ciało migdałowate a strach 06:29 Inne struktury mózgowe a strach 09:59 Struktury związane z lękiem 14:25 Subiektywne doświadczenie 16:35 Źródła różnorodności odczuwania lęku 17:48 Epigenetyka 20:34 Kluczowe momenty neuroplastyczności 24:17 Co wpływa bardziej: myśli czy ciało? 28:10 Wpływ mikrobioty na lęk 30:48 Możliwe terapie 37:02 Jakie leki na lęk? 38:25 Psychodeliki 41:40 Gdzie występuje neuroplastyczność? -------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/
Inteligencja to z jednej strony pojęcie bardzo trudne do zdefiniowania, ale z drugiej, większość z nas ma pewną intuicję, czym ona jest. Obecnie to temat szczególnie ważny ze względu na rozwój systemów, którym coraz trudniej odmówić właśnie inteligencji. Dlatego w dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z neurobiologiem dr. Pawłem Boguszewskim, nie tylko o samej inteligencji i sztucznej inteligencji, ale także o tym, jak neurobiologia może pomóc w zrozumieniu takich zjawisk jak świadomość czy koncepcja wolnej woli. -------- Dr Paweł Boguszewski jest neurobiologiem i kierownikiem Pracowni Metod Behawioralnych w Instytucie Nenckiego. Zajmuje się badaniem zachowań zwierząt w kontekście zarówno badań podstawowych, jak i aplikacyjnych. Jest również aktywnym popularyzatorem wiedzy. W internecie można znaleźć jego wykłady oraz rozmowy popularyzujące naukę. Strona: https://nencki.edu.pl/pl/people/boguszewski-pawel/ -------- Rozdziały: 00:00:00 Wstęp 00:01:14 Czym jest inteligencja? 00:07:16 Układ nerwowy i jego ewolucja 00:14:37 Inteligencja człowieka 00:26:10 Mierzenie inteligencji (IQ i współczynnik G) 00:35:44 Sztuczna inteligencja a ludzka 00:45:06 Problem alignmentu 00:54:23 Świadomość 00:59:12 Wolna wola ---------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/
Myślę, że efekt placebo to zjawisko niesamowicie fascynujące, bo pokazuje, jaką siłę oddziaływania może mieć nasza psychika. W końcu jak to możliwe, że samo przekonanie o tym, że np. bierzemy jakiś lek, może nam pomóc i wywołać realne zmiany w organizmie, pomimo że tak naprawdę nie przyjęliśmy żadnej aktywnej substancji. Pojawia się tu mnóstwo pytań, zarówno o to, jakie mechanizmy sprawiają, że efekt placebo w ogóle działa, ale także o jego zakres i to, czy możemy wykorzystać go w leczeniu. I tak np. jednym z ciekawszych zastosowań tego efektu może być pomoc w leczeniu bólu. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Przemysławem Bąblem o efekcie placebo i nocebo ale także o psychologii bólu. --------- Przemysław Bąbel jest profesorem i prodziekanem ds. naukowych Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 2020–2024 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Psychologii UJ. Jest także prezesem Polskiego Towarzystwa Psychologii Behawioralnej oraz członkiem wielu komitetów. Kieruje także Zespołem Badania Bólu. Specjalizuje się w badaniach nad mechanizmami placebo, pamięcią bólu i psychologicznymi czynnikami wpływającymi na jego percepcję. Jest także nagradzanym popularyzatorem nauki. Strona UJ: https://psychologia.uj.edu.pl/przemyslaw-babel --------- Rozdziały: 0:00 Wstęp 01:34 Czym jest placebo? 05:32 Informacja i kontekst 08:14 Oczekiwania i mechanizmy mózgowe 11:39 Zakres działania placebo 14:24 Badania nad placebo 16:24 Placebo w leczeniu 21:41 Czy wiedza o placebo wpływa na jego skuteczność? 24:25 Czym jest nocebo? 28:27 Powszechność placebo i nocebo 29:30 Czym jest ból? 30:51 Złożoność doświadczenia bólu 32:29 Który mechanizm jest dominujący? 33:46 Modulacja bólu 35:29 Pamięć bólu 39:41 Leczenie bólu 43:46 Spersonalizowanie leczenia bólu -------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/
Temat świadomości wydaje się być jednym z najdziwniejszych zagadnień. Z jednej strony odnosi się do najważniejszej cechy naszego istnienia. W końcu wszystko, czego możemy w ogóle w życiu doświadczyć, możemy przeżyć tylko będąc świadomi. Z drugiej strony — nie mamy obecnie dobrego wytłumaczenia, czym jest świadomość ani jak powstaje, a to sprawia, że naukowcy i filozofowie opracowali dziesiątki, jeśli nie setki różnych teorii. W dzisiejszym odcinku chciałbym pokazać, dlaczego problem świadomości jest tak trudny z naukowego punktu widzenia, a także jak ta trudność prowadzi do teorii, które mogą wydawać się wręcz całkowicie szalone. Myślę, że to także temat, który świetnie pokazuje, jak nasze intuicje potrafią kierować naszym myśleniem — ale też to, jak postawa, którą przyjmujemy wobec jeszcze niepoznanego, może zmieniać nasze rozumienie świata. ---------- Kilka linków do różnych materiałów: - Podcast z prof. Michałem Wierzchoniem: https://youtu.be/ffxJVw93rKA - Dokument o fundamentalnym podejściu do świadomości: https://www.amazon.com/Lights-Understanding-Consciousness-Understand-Universe/dp/B0DL6P87MH - Książka o inteligencji roślin : https://www.amazon.com/Light-Eaters-Unseen-Intelligence-Understanding/dp/0063073854 - Notatki prof. Ducha o świadomości które pokazują złożoność zagadnienia: https://is.umk.pl/~duch/Wyklady/Kog/25-swiadomosc.htm ----------- Rozdziały: 00:00 Wstęp 00:59 Czy warto myśleć o świadomości? 05:20 Definicja i trudny problem świadomości 07:14 Świadomość a przetwarzanie informacji 10:56 Czy można sprawdzić, że dany system ma świadomość? 14:37 Pochodzenie intuicji 15:25 Świadomość jako coś fundamentalnego? 18:50 Różne postawy wobec niepoznanego ---------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/
Myślę, że każdy z nas chciałby wiedzieć, czy nasz wszechświat da się wytłumaczyć jedną spójną teorią. Fizykom już niejednokrotnie udało się dokonać tak zwanej unifikacji i połączyć pewne niezależne od siebie teorie w jedną. Jednak wciąż nieosiągalnym wyzwaniem pozostaje połączenie grawitacji z fizyką kwantową. I tutaj pojawia się teoria strun, która przez długi czas była jedną z najpoważniejszych kandydatek do osiągnięcia tego celu — jednak mierzy się ona również z kontrowersjami i własnymi problemami. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Piotrem Sułkowskim właśnie o teorii strun, a także o związkach matematyki z fizyką. --------- Piotr Sułkowski jest profesorem fizyki teoretycznej na Uniwersytecie Warszawskim, kierownikiem Katedry Kwantowej Fizyki Matematycznej, a także pracownikiem California Institute of Technology. Jego zainteresowania obejmują fizykę matematyczną, kwantową teorię pola oraz teorię strun. Jest także nagradzanym popularyzatorem nauki i twórcą portalu „Zapytaj Fizyka”. Strona: https://psulkows.fuw.edu.pl/ Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Piotr_Su%C5%82kowski "Zapytaj Fizyka": https://zapytajfizyka.fuw.edu.pl/ -------- Rozdziały: 00:00 Wstęp 01:44 Czym jest teoria strun? 07:41 Wymiary w teorii strun 12:55 Teoria M 15:59 Zasada holograficzna i kompaktyfikacja 18:30 Supersymetria 19:47 Testowalność 22:48 Związek fizyki z matematyką 25:23 Piękno matematyczne jako drogowskaz 28:04 Teoria węzłów 31:31 Wszechobecność matematyki 33:36 Czy teoria strun może być teorią wszystkiego? 37:24 Dane doświadczalne -------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/
Świadomość stanowi jeden z największych otwartych problemów naukowych. Każdy z nas wie, jak to jest być świadomym, jako że to jedyny stan, w którym w ogóle mogą pojawiać się jakiekolwiek wewnętrzne doświadczenia. A jednak — z naukowego punktu widzenia — wciąż bardzo trudno odpowiedzieć na pytanie, jakie mechanizmy stoją za pojawieniem się świadomości i dlaczego w ogóle taki stan wsytępuje. Nie oznacza to jednak, że nie da się go badać — i właśnie o tym, co i jak możemy badać, a także na czym polega trudność prowadzenia badań nad świadomością, miałem przyjemność porozmawiać z prof. Michałem Wierzchoniem. --------- Michał Wierzchoń jest profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, psychologiem, badaczem świadomości a także kierownikiem Centrum Badań Świadomości (C- Lab). Jest również dyrektorem Centrum Badań Mózgu UJ – interdyscyplinarnej jednostki, której celem jest lepsze zrozumienie działania mózgu, badanie procesów poznawczych, emocjonalnych, świadomościowych, ale też rozwój nowych metod diagnostyki i terapii. Jest także popularyzatorem nauki. https://pl.wikipedia.org/wiki/Micha%C5%82_Wierzcho%C5%84 C-lab: https://c-lab.pl/ Centrum Badań Mózgu: https://cbm.uj.edu.pl/ -------- Rozdziały: 00:00:00 Wstęp 00:01:15 Czym jest świadomość? 00:05:22 Trudny i łatwy problem świadomości 00:12:09 Medtody weryfikacji świadomego doświadczenia 00:19:19 Eksperyment z rozdzieleniem półkul 00:25:59 Badania i substytucja sensoryczna 00:37:30 Świadmość a przewaga ewolucyjna 00:44:05 Granice świadomości 00:52:28 Sztuczna inteligencja a świadomość 01:01:18 Kierunki rozwoju badań (hierarchiczna teoria świadomości) ---------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/
Myślę, że większość z nas spotkała się z określeniem „drugi mózg”, odnoszącym się do ogromnej liczby komórek nerwowych znajdujących się w jelitach. Okazuje się jednak, że komunikacja między jelitami a mózgiem jest znacznie bardziej złożona – angażuje nie tylko neurony, ale również m.in układ odpornościowy i mikrobiotę jelitową, a wszystko to ma realny wpływ na nasze samopoczucie, zdrowie psychiczne i funkcje poznawcze. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Anetą Brzezicką właśnie o mechanizmach działania osi jelito–mózg, roli mikrobioty, a także o badaniach dotyczących wpływu jelit na funkcje poznawcze i psychikę. ---------- Aneta Brzezicka pracuje na stanowisku profesora Uniwersytetu SWPS, gdzie jako psycholog bada mechanizmy neuroplastyczności oraz wpływ czynników środowiskowych na pamięć roboczą i funkcje poznawcze. Kieruje również Centrum Badań Neuropoznawczych, w którym prowadzi m.in. badania nad związkiem między mózgiem, mikrobiotą jelitową a procesami poznawczymi. Jest także autorką licznych publikacji naukowych w prestiżowych czasopismach oraz popularyzatorką wiedzy. Linki: SWPS: https://swps.pl/aneta-brzezicka Zdjęcia neuronów: https://www.gregadunn.com/microetchings/brainbow-hippocampus/ https://neuromorpho.org/ --------- Rozdziały: 00:00:00 Wstęp 00:01:22 Mechanizmy osi jelito–mózg (wyjaśnienie badań) 00:07:06 Rodzaje wpływu i badania na zwierzętach 00:14:48 Rodzaje komunikacji (układ nerwowy jelitowy) 00:21:22 Czym jest mikrobiota 00:28:16 Wpływ diety na mikrobiotę 00:33:05 Komunikacja mikrobioty z mózgiem 00:36:43 Jelita a funkcje poznawcze 00:47:04 Czy któryś mechanizm jest ważniejszy? 00:53:12 Wpływ mikrobioty na zachowanie 00:56:54 Dalsze kierunki badań 00:59:10 Choroba Alzheimera a mikrobiota 01:00:59 Interwencje dietetyczne -------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/
Światło od zawsze fascynowało ludzi — myślę, że wszyscy zdajemy sobie sprawę z tego, jak niezbędne jest do życia. Jednak odkrycia naukowe i badania nad światłem pokazały nam, że jego natura jest nie tylko dziwna — mam tu oczywiście na myśli kwantowe zachowania fotonów — ale także, że może ono mieć szerokie zastosowanie w technice, czy to w przesyle informacji, czy np. w obliczeniach kwantowych. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Maciejem Lewensteinem właśnie o świetle, komputerach kwantowych, attofizyce, a także o obecnym stanie fizyki jako takiej. ---------- Maciej Lewenstein jest profesorem fizyki, zajmującym się między innymi optyką kwantową, komputerami kwantowymi, ultrazimnymi gazami oraz attofizyką (czyli fizyką bardzo krótkich i szybkich impulsów). To szeroko cytowany badacz, którego prace publikowane były w najlepszych światowych czasopismach. Jest także laureatem wielu nagród i jednym z najczęściej cytowanych naukowców. Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Maciej_Lewenstein ---------- Rozdziały: 00:00 Wstęp 01:11 Czym jest światło? 03:47 Splątanie kwantowe 08:35 Komputery kwantowe 15:55 Architektury komputerów kwantowych 23:43 Fizyka attosekund 33:54 Ogólny stan fizyki --------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/
Zrozumienie działania ludzkiego mózgu wydaje się być jednym z najważniejszych, ale także najtrudniejszych wyzwań naukowych, przed jakimi stoimy. Trudność tego zadania wynika oczywiście z ogromnego skomplikowania tego narządu, ale łatwo zauważyć, że tylko dogłębne poznanie jego funkcjonowania może pozwolić nam leczyć ogromną liczbę problemów wynikających z jego nieprawidłowego działania — problemów, które ostatecznie wpływają nie tylko na jednostki, ale i całe społeczeństwa. Wydaje się, że jedną z najistotniejszych cech naszego mózgu jest jego zdolność do uczenia się i zapamiętywania, wynikająca z tzw. neuroplastyczności. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Leszkiem Kaczmarkiem właśnie o neuroplastyczności, molekularnych mechanizmach działania mózgu, a także o tym, jak wyglądają takie badania i w jaki sposób mogą one wpłynąć na nasze życie. --------- Leszek Kaczmarek jest profesorem i kierownikiem Pracowni Neurobiologii w Instytucie Biologii Doświadczalnej im. Nenckiego. Zajmuje się badaniem roli genów w procesach uczenia się, pamięci oraz plastyczności synaptycznej. Jego prace koncentrują się także na zaburzeniach neurologicznych, takich jak padaczka, autyzm, schizofrenia czy uzależnienia. Jest także autorem ponad 200 szeroko cytowanych publikacji naukowych. Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Leszek_Kaczmarek ---------- Rozdziały: 00:00 Wstęp 01:26 Umysł, Pamięć i biologia molekularna 16:16 Synapsy i geny biorące udział w procesie uczenia 24:41 Mechanizm uczenia w całym mózgu 25:44 Uczenie a pamięć 27:44 Jak prowadzi się badania 35:14 Zastosowanie badań 42:53 Neuroplastyczność a choroby umysłowe 53:47 Emergencja i złożoność mózgu ------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/
Trzeba przyznać, że żyjemy w ciekawych czasach. Z jednej strony jesteśmy świadkami niesamowitego rozwoju nowych technologii, w szczególności sztucznej inteligencji, a z drugiej — wydaje się, że te innowacje nieuchronnie tworzą nowe problemy społeczne. Do tego dochodzi rosnąca wiedza o naszym mózgu oraz intensywny rozwój interfejsów mózg–komputer — wszystko to sprawia, że coraz częściej pojawiają się pytania i spekulacje rodem z filmów czy książek science fiction. W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność porozmawiać właśnie o tych spekulacjach: o sztucznej inteligencji, ludzkim mózgu, interfejsach mózg–komputer, a także o wpływie nowych technologii na społeczeństwo — z prof. Piotrem Durką. ---------- Piotr Durka jest profesorem na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie jego praca przyczyniła się do powstania pierwszych polskich interfejsów mózg–komputer. Jest również współtwórcą pierwszych na świecie pełnych studiów z zakresu neuroinformatyki oraz prowadzi badania nad zaburzeniami świadomości (m.in. we współpracy z Kliniką „Budzik”). To także aktywny popularyzator wiedzy — w internecie można znaleźć jego wykłady, rozmowy w podcastach i debaty. Strona: https://www.fuw.edu.pl/~durka/ Omawiany artykuł: https://www.ptf.net.pl/index.php/PF76... ---------- W dzisiejszym odcinku rozmawiamy m.in. o: sztucznej inteligencji, podobieństwach między SI a ludzkim mózgiem, interfejsach mózg–komputer, zagrożeniach związanych z rozwojem SI, tym, czy w dobie zalewu informacji da się jeszcze wyodrębnić prawdę, kryzysie reprodukcji w nauce, i wielu innych tematach. ---------- Rozdziały: 00:00:00 Wstęp i zapowiedź gościa 00:01:42 Sztuczna inteligencja 00:09:34 Ograniczenia AI 00:13:32 Różnice między AI a mózgiem 00:19:11 Obecne badania nad mózgiem 00:24:06 Interfejsy mózg-komputer 00:35:51 Obustronna komunikacja 00:39:21 Czytanie myśli? 00:52:47 Zagrożenia AI 00:59:39 Problem weryfikacji prawdy 01:12:22 Problem reprodukcji w nauce