Waar is Sarah?

Rob Timmerman vaart de helft van het jaar op een reddingsschip op de Middellandse Zee, op zoek naar mensen in verdrinkingsnood. Met name één drenkeling houdt hem nog dagelijks bezig. De pasgeboren baby Sarah, die hij in 2016 uit een rubberboot redde. ‘Wat is er van haar geworden?’, vraagt Rob zich af. Radiomaker Laura Stek vraagt zich op haar beurt af: ‘Waarom wil Rob zo graag op zoek naar het inmiddels zeven jaar oude meisje?’.   De zesdelige podcastserie ‘Waar is Sarah?’ is een persoonlijke zoektocht naar houvast, binnen het grotere verhaal van ons Europese migratiebeleid. Een productie van Laura Stek, Rob Timmerman, Prospektor, Bureau Buitenland en VPRO voor NPO Radio 1. Deze productie is mede mogelijk gemaakt door het NPO-Fonds.

Laura ontmoet Rob Timmerman in zijn huis in Houten, waar hij aan het inpakken is voor een nieuwe missie op zee. Hij beschrijft hoe hij zeven jaar geleden kortsluiting in zijn hoofd kreeg. Na een dag werken als programmamaker, keek hij s’ avonds thuis met zijn kinderen naar het jeugdjournaal en zag hij de beelden van het verdronken Syrische jongetje Alan Kurdi. Hij besloot zijn baan op te zeggen en vertrok naar de Griekse eilanden als vrijwilliger. Niet veel later zat hij aan boord van zijn eerste reddingsmissie op zee. Rob vertelt hoe hij tijdens die eerste missie vanuit een zinkende rubberboot een klein pakketje kreeg aangereikt. Het pakketje bleek een pasgeboren baby, genaamd Sarah, die op hem een onuitwisbare indruk maakte. Rob maakte na de redding een foto van haar, vredig slapend in een boodschappenkrat. Het beeld staat in zijn geheugen gegrift. Hoe zou het met haar gaan? Rob wil naar haar op zoek om te weten wat er van haar terecht gekomen is. Laura vraagt zich op haar beurt af: waarom wil Rob dat zo graag weten?

Rob is aan boord gegaan van het schip de Sea Watch 3. Ze vertrekkene vanuit Sicilië richting de internationale wateren, naar de zogenaamde Search and Rescue zone, waar veel mensen op zee-onwaardige bootjes dreigen te verdrinken. Laura houdt vanuit Nederland contact met Rob via spraakberichten. Thuis hoort ze hoe Rob op zee de ene redding na de andere uitvoert. Ze hoort hem schreeuwen tijdens de hectiek, fluisteren als hij tussen de slapende mensen loopt en hoort hoe zijn begrip van tijd verdwijnt. Ze vraagt zich af: wat zijn nu eigenlijk de regels op zee?  Jurist en migratiedeskundige Lisa-Marie Komp vertelt hoe de EU en de lidstaten zich steeds meer terugtrekken, terwijl de maritieme wetgeving mensen verplicht anderen te redden. Voor de zoektocht naar Sarah schakelt Laura researcher Angela Tullio Cataldo in, zij komt in contact met een arts die Sarah moet hebben behandeld op Sicilie. Het is inmiddels kerst als Laura met haar kinderen de kerstboom versiert. Als ze een nieuw audiobericht van Rob ziet verschijnen twijfelt ze of ze Robs parallelle werkelijkheid wil toelaten. Toch drukt ze.

Met 420 mensen aan boord varen Rob en zijn collega’s de Siciliaanse havenstad Messina binnen. Iedereen aan boord juicht, maar Rob heeft dubbele gevoelens: voor de meesten zal het geen sprookje worden in Europa. Rob komt terug naar Nederland en vertelt hoe lastig het is om weer te aarden na de intensieve ervaringen op zee. Na een periode van rust besluiten Laura, Rob en researcher Angela naar Sicilië te gaan. Op de kade ontmoeten ze de arts die baby Sarah heeft behandeld zeven jaar geleden. Hij herinnert zich haar en weet te vertellen dat ze Nigeriaans is. Laura vraagt zich af: met welke reden komen Nigeriaanse vrouwen naar Europa? Dat vragen ze aan de 21-jarige Mercy David, die in 2016 vanuit Nigeria naar Sicilië kwam. Mercy vertelt hoe huiveringwekkend de overzeese tocht was en met welk idee ze naar Europa kwam. Hoogleraar Mirjam van Reisen vertelt hoe groot de macht van de mensensmokkel en mensenhandel is bij de overtocht. Mercy vertelt hoe teleurgesteld ze was na alle ontberingen toen ze in Europa kwam. Het bleek niet het beloofde land van melk en honing.

Researcher Angela maakt een afspraak met het plaatselijke immigratiekantoor, om de achternaam van Sarah te achterhalen. Ondertussen onderzoeken Laura en Rob op Sicilië hoe men in Italië aankijkt tegen reddingsmissies als die van Sea Watch. Is het beeld van reddingswerkers tussen Robs eerste missie in 2016 en nu veranderd? Ze spreken af met de Siciliaanse politicoloog Eugenio Cusumano. Hij vertelt hoe Italië alleen gelaten wordt door Europa en wat voor weerslag dat heeft op de positie van reddingswerkers als Rob. Veel mensen denken dat reddingsschepen een zogenaamde ‘aanzuigende werking’ hebben. Klopt dat? De Eritrese Samuel vertelt vanuit zijn eigen ervaring dat de aanwezigheid van reddingsschepen niet meespeelt in de beslissing de zee op te gaan. Hij beschrijft de lange en gevaarlijke reis die hij aflegde en de omstandigheden waardoor hij moest vluchten. Na twee dagen is het zover: Rob, Laura en Angela hebben een afspraak bij het immigratiekantoor. Daar krijgen ze nieuwe informatie over Sarah, die geen Sarah blijkt te heten…

Rob moet bijkomen van het nieuws op het immigratiekantoor. Aan boord van het schip destijds was niet één pasgeboren baby maar twee, zo blijkt uit nieuwe gegevens. Maar geen van beide heet Sarah. Laura merkt dat Rob in de war is. Hij heeft altijd één coherent verhaal verteld, maar de werkelijkheid blijkt ingewikkelder. Laura vraagt zich af wat het eigenlijk uitmaakt. Rob legt uit welke betekenis hij aan Sarah heeft gegeven in die extreem hectische periode. Hij heeft grip en houvast nodig. Rob moet weer aan boord, en Laura gaat weer naar huis. In Nederland volgt de ene politieke ontwikkeling op de andere. Het kabinet valt over migratie en de Tunesië Deal wordt gesloten. Rob wil grip krijgen op een ongrijpbare situatie en veel politici gebruiken de slogan ‘grip op migratie’, valt Laura op. Maar hebben ze dat wel? Europarlementariër Tineke Strik vertelt hoe de Tunesië Deal een goed voorbeeld is van het suggereren van controle. Laura zit in een cafe om de hoek van haar huis als ze een belangrijk berichtje van Angela krijgt.

Rob en Laura gaan naar Bologna om te spreken met een sociaal werker die mogelijk meer informatie heeft over baby ‘Sarah’. Daar loopt alles anders dan ze van tevoren hadden bedacht. Wat ze zeker weten is dat Sarah Nigeriaans is. Journalist Maite Vermeulen, die voor onderzoek tientallen Nigeriaanse vrouwen sprak, geeft context. Voor veel Nigeriaanse vrouwen is de vrouwenhandel een logische weg naar Europa. Ze schetst de vicieuze cirkel van illegale overtochten, werk in de prostitutie en de macht van de smokkelaars. Maite vertelt hoe zwart-wit we vaak naar migranten of vluchtelingen kijken en hoe iemand ook alles tegelijk kan zijn. Zullen Laura en Rob baby ‘Sarah’ eindelijk vinden?