پادکست با اندیشه ورزان

کشورهای اطراف با تعداد زیاد متقاضی دانشگاه مواجه هستند که نظام آموزش عالی آن‌ها پاسخ‌گوی این میزان تقاضا نیست. از سوی دیگر در دانشگاه های ایران صندلی های خالی بسیاری وجود دارد که می‌تواند پاسخ‌گوی این تقاضا باشد.برخی از جاذبه‌ها و مزایا به جغرافیا مربوط است. یعنی ایران ۱۵ کشور همسایه آبی-خاکی دارد که آموزش عالی آن تقریبا از ۹۰ درصد این کشورها، قدیمی‌تر و جان‌دارتر است.طبق آخرین آمار حدود 60 هزار دانشجوی خارجی در ایران وجود دارند.سازمان بین ‌المللی یونسکو نیز عدد 20 هزار را به عنوان آمار دانشجویان خارجی در ایران اعلام کرده است. این تفاوت آماری، ناشی از یکپارچه نبودن نظام‌‌های جمع‌‌آوری آماری است که داخل وزارت علوم وجود دارد.اما با این تعداد قابل توجه از دانشجویان بین المللی، ایران از جمله کشورهایی است که سیاست دقیقی برای استفاده و بهره برداری از این ظرفیت جهت توسعه روابط ایران با سایر کشورها ندارد.در اپیزود ۷ پادکست با اندیشه ورزان، راهکارهایی برای استفاده بهینه از ظرفیت دانشجویان بین المللی در ایران بررسی شده است.با حضور:- دکتر عبدالحمید علیزاده، معاون مرکز همکاری‌های علمی بین‌المللی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری؛- امیرحسین چیت‌ساززاده، مدیر بخش نخبگان و دانشجویان بین‌المللی انجمن دیاران.این میزگرد به همت جامعه اندیشکده ها، ۷ بهمن ۱۴۰۰، از رادیو سراسری اقتصاد پخش شده است.

رهیافت دیپلماسی اقتصادی، به معنی دخیل شدن ظرفیت‌ها و اولویت های اقتصادی در مسائل سیاست خارجی است و شامل این بینش است که از امکانات و ظرفیت‌های داخلی کشور جهت تحققِ اهداف بلندمدت سیاسی و اقتصادی استفاده شود.قریب یک دهه است که رویکرد دیپلماسی اقتصادی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران اهمیت یافته است. گاهی صادرات محصولات کشاورزی، گاهی واردات خودرو، گاهی تعامل در حوزه انرژی، می‌تواند در اقتصاد کشور راهگشایی کند. تشخیصِ به‌هنگام در مورد نوع تعاملات تجاری با سایر کشورها، هوشمندی‌ای است که دیپلماسی اقتصادی پیشِ روی هر کشوری می‌گذارد.اما چه موانعی برای تحقق این رویکرد وجود دارد: فقدان نگاشت نهادی مناسب در کشور موجب شده است که هماهنگی لازم میان نهادهای متولی در بخش‌های دخیل وجود نداشته باشد؛تصمیم‌گیری‌های ناگهانی در اقتصاد کشور، فعالیت برون‌مرزی فعالان اقتصادی را با مشکل مواجه می‌کند؛نبود موازنه تجاری میان ایران و شرکای تجاری، بسیاری از فعالیت‌ها را در شرایط تحریم با مشکل روبرو کرده است.این بحث در چهارمین میزگرد رادیویی با اندیشه ورزان با عنوان «بن بست مذاکرات و رهیافت دیپلماسی اقتصادی» به همت جامعه اندیشکده ها پی گرفته شده است؛ با حضور محققانه:فرزان قاسمی، کارشناس اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس؛حسین حاجیلو، کارشناس دیپلماسی اقتصادی.این برنامه 16 دی 1400 به سردبیری جامعه اندیشکده ها از رادیو اقتصاد پخش شده است.

مسئله چیست؟با وجودی که در صنعت خواندنِ خودروسازی ایران مناقشه است و کارشناسان آن را کارخانه‌های قطعه‌سازی می‌دانند؛ اما واقعیت این است که خودروسازی ایران سالانه بیش از 400-500 هزار میلیارد گردش مالی دارد و شهرک‌های صنعتی، بانک‌ها و بیمه‌های کشور وابسته به آن است. بنابراین اکنون در وضعیتی نیست که بتوان آن را به بهانه پیشرو نبودن، تعطیل کرد.مسئله صنعت خودروی ایران چیست؟نوع رابطه‌ای که دولت با دو خودروسازی بزرگ کشور برقرار کرده است، امکان رشد این صنعت را از بین برده است. علاوه بر تحریم‌ها و سیاست خارجی جمهوری اسلامی، هر تغییری در دولت و مجلس و حتی وزرات صنعت، صنعت خودرو را با نوسان مواجه می‌کند و امکان ثبات و برنامه‌ریزی بلندمدت را که لازمه رشد است، از این صنعت سلب کرده است.چه باید کرد؟در ششمین اپیزود پادکست با اندیشه ورزان، درباره چالش های صنعت خودرو در کشور چاره اندیشی شده است.این میزگرد به همت جامعه اندیشکده ها 30 دی 1400 از رادیو سراسری اقتصاد پخش شده است.با حضور:- دکتر میثم فرج‌اللهی، عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت و فعال و محقق صنعت خودرو؛- میلاد بیگی، مدیر گروه صنعت اندیشکده سیاست‌گذاری امیرکبیر.

برنامه‌ریزی برای توسعه علم با توجه به سه بعد علم، فناوری و نوآوری را حکمرانی علم و فناوری می‌گویند. در این حوزه حکمرانی، الگوهای تصمیم‌گیری مشارکتی و بازیگران متعدد و متکثر هستند.در حوزه‌های نظامی، منطق ضرورت بقا حکم می‌کند که توسعه به هر روشی ایجاد شود. این منطق قابل تعمیم به حوزه‌های غیرنظامی علم نیست. بنابراین با مخدری به نام نفت و با روش پول‌پاشی، می‌توان تعداد خروجی‌های کمی حوزه علم را افزایش داد (اعم از تعداد دانشگاه و تعداد فارغ‌التحصیل)، اما نمی‌توان توسعه نوآوری و بهبود فضای کارآفرینی را رقم زد.الگوی غالب حل مسئله در کشور مکانیسم «اجماع‌سازی» و تشکیل شوراهای عالی برای ایجاد هماهنگی بین نهادها و دستگاه‌های متعدد است. در حالیکه اکنون نیازمند «اصلاح ساختار» هستیم.ضرورت و چالش‌های اصلاح ساختار نظام حکمرانی علم، فناوری و نوآوری کشور را در پنجمین میزگرد رادیویی با اندیشه ورزان با عنوان «توسعه نامتوازن علم در ایران» بررسی کرده‌ایم.با حضور:- دکتر پریسا علیزاده، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور؛- دکتر سیما رفسنجانی‌نژاد، پژوهشگر آزمایشگاه حکمرانی و داده اندیشکده حکمرانی شریف؛- امیرمحمد واعظی، مدیر اندیشکده هاتف.

در اطلس خطرات آبی، ایران در رده چهارم کشورهایی قرار دارد که ممکن است منابع آبی آن‌ها به پایان برسد. با این وجود طرح‌های آب بی‌توجه به محدودیت منابع آبی، از انتقال آب و سدسازی فراتر نمی‌روند!نگاه به مسئله آب در ایران، همواره از یک رویکرد عدالت‌طلبی ضدمحیط‌زیستی تغذیه می‌شود. در این رویکرد ایجاد رضایت بین اقشار مختلف ارجح دانسته می‌شود.در این 30 دقیقه راهکارهای پیشِ روی سیاستگذاران مرور شده است؛ با حضور:دکتر ابراهیم حاجیانی، عضو هسئت علمی دانشگاه شاهدنرگس آذری، پژوهشگر اجتماعی در حوزه محیط زیست و سیاستگذاریسروش طالبی، پژوهشگر آب و توسعه اندیشکده تدبیر آب ایراناین میزگرد رادیویی به همت جامعه اندیشکده ها، ۹ دی ۱۴۰۰، از رادیو اقتصاد پخش شده است.

در اندیشکده‌های ایرانی یک تلقی تقلیل‌گرایانه نسبت به «حل مسئله» شکل گرفته است: فناوری، موتور محرک توسعه است!و با دست‌یابی و کاربست فناوری‌های سخت و نرم، می‌توان مسائل جامعه را رفع‌ورجوع کرد!بنابراین غالب فعالیت‌های اندیشکده‌ای در سطح تکنیک و فناوری اتفاق می‌افتد.غلبه این نگاه چه تاثیری بر کارکرد اندیشکده‌ها در ایران داشته است؟در نخستین و دومین برنامه رادیویی با اندیشه ورزان به نقد رویکردهای تکنیک‌محور در اندیشکده‌ها پرداخته‌ایم.با حضور:مهدی خراتیان، مدیر اندیشکده احیای سیاستحبیب اله ظفریان، مدیر سابق اندیشکده سیاستگذاری امیرکبیرحمزه امیری، مدیر سابق اندیشکده حکمرانی شریفاین برنامه به همت جامعه اندیشکده ها، ۲ دی ۱۴۰۰ از رادیو سراسری اقتصاد پخش شده است.

اندیشکده ها به عنوان حلقه ای از شبکه حل مسئله کشور، نیازمند مداخله در سه سطح هستند:سطح فلسفی و هستی شناسانهسطح راهبردی و روش شناسانهسطح تکنیکی و ابزارشناسانهاندیشکده های ایرانی برای حل مسئله در کدام سطح وارد می شوند؟ و چرا خروجی های آن ها به شکلی ارگانیک متصل به چرخه تصمیم گیری نشده است؟در نخستین برنامه رادیویی با اندیشه ورزان به این پرسش ها پاسخ داده ایم.با حضور:مهدی خراتیان، مدیر اندیشکده احیای سیاستحبیب اله ظفریان، مدیر سابق اندیشکده سیاستگذاری امیرکبیرحمزه امیری، مدیر سابق اندیشکده حکمرانی شریفاین برنامه به همت جامعه اندیشکده ها، ۲۵ آذر ۱۴۰۰ از رادیو سراسری اقتصاد پخش شده است.