تألیف: ابوریحان بیرونی (360-440قمری)

ابوریحان در خوارزم متولد شد و در غزنین وفات یافت. کتاب‌ها در سال‌هایی که از بیرونی مانده یکصد و سه عدد است و از آن همه بیست اثر موجود و بقیه معدوم‌ست.

آثار الباقیه از ایام شادمانی و دوران غم‌انگیز اقوام گوناگون و شناخت اوقات اهل کتاب و برخی از ادیان دیگر گفتگو می‌کند که به چنین دانشی گاه‌شناسی گویند و در‌ زبان‌های اروپایی آن را کرونولوژی می‌نامند. بیرونی ابتدا در دربار شمس‌المعالی قابوس وشمگیر زیاری می‌زیست و مورد توجه و اکرام آن شاه دانش پرور بود و کتاب آثارالباقیه عن القرون‌الخالیه را در سال 391 قمری به نام قابوس و شمگیر زیاری به عربی نوشت که راجع به تاریخ ایران باستان، جشن‌ها و تقویم ایرانیان و ملل همجوار است.

بیرونی در این کتاب دقیق‌ترین گزارش‌های دوران باستان درباره‌ی تاریخ علوم در هند و گاه‌شماری اقوام را ارائه می‌کند.

آثارالباقیه از منابع عمده‌ی پژوهشی درباره‌ی آداب و رسوم و جشن‌های ایران باستان است. در آن کتاب طرح جدول‌ها به عنوان یکی از اَشکال ارائه تاریخ شایان ذکر است که بعدها وقایع‌نگاران و منجّمان همواره از آن شیوه استفاده کرده‌اند. آن کتاب دارای بیست و یک فصل است.

آثارالباقیه توسط اکبر دانا سرشت (1290-1368 خورشیدی) ترجمه شده و در سال 1363 توسط انتشارات امیرکبیر صورت طبع یافته است.

ادوارد کارل زاخائو (Eduard.Carlsachau1930-1845) خاورشناس آلمانی، آثارالباقیه را به انگلیسی ترجمه کرد. (لندن1879)