میرزای شیرازی و نظریه نظارت فقیه
پس از فوت شیخ مرتضی انصاری مرجعیت
شیعه به یکی از شاگردان تراز اول وی جناب سید میرزا محمدحسن شیرازی می رسد.
ایشان به عللی ترجیح می دهد که در شهر سامرا از شهرهای عراق، اقامت گزیند.
با اقامت ایشان درسال ۱۲۹۱ قمری در سامرا حوزه سامرا که از نظر فکری دارای
مکتب خاصی بود تاسیس می شود.
میرزای شیرازی نیز مانند استادش شیخ
انصاری به نظریه ولایت فقیه باور نداشت. نظریه ایشان را می توان به نظریه
نظارت فقیه عنوان داد. زیرا از برخی اسناد چنین بدست می آید که ایشان به
جدایی سیاست و دیانت نظرداشته است. ایشان معتقد بود که فقیه بایستی بر
حاکمان سرزمین های شیعی نظارت داشته باشد و آنان را لدی الاقتضا‌ء تذکر و
گاه اعتراض کند.
مرحوم میرزا در رساله ای که شامل ۶۰ سئوال و جواب از
ایشان بوده و اول بار توسط شیخ فضل الله نوری شاگرد نامدارش در سال ۱۳۰۹
ه‌- ق منتشر شده و بعدها به رساله تحریمیه مشهور گردید به مناسبتی در باب
ارتباط ذاتی سیاست و دیانت می نویسد:
« در اعصاری که دولت و ملت در
یک محل مستقر بود چون زمان حضرت ختمی مآب تکلیف سیاست در این قسم از امور
عامه در عهده همان شخص معظم بود و حال که به اقتضای حکمت های الهیه هر یک
در محلی است در عهده هر دو است که این دین و دنیای عباد را حراست کرده و
اسلام را در غیبت ولی عصر(عج) محافظت نمایند.» (روزنامه حبل المتین دوشنبه
نهم شوال ۱۳۱۶ ه- ق)

متن کامل :

https://roshangaridini.org/?p=1897