Suïcidaliteit roept bij hulpverleners veel. Het thema is namelijk niet mis; leven of dood. We proberen dit te ontrafelen.
Eerst wat feiten. Het aantal geslaagde suïcides blijkt al jaren ongeveer hetzelfde te zijn. Wat we ook lijken te doen. Mannen hebben twee keer zoveel geslaagde suïcides dan vrouwen. In Nederland ongeveer 1800 per jaar. Ondertussen zijn er meer dan 100.000 pogingen tot suïcide. Ook weten we dat hulpverleners geen enkele voorspelling kunnen doen wie zich suïcideert. Toch zijn er suïcide-risicotaxatie lijsten. Dat is toch raar! Houden we onszelf dan voor de gek? We proberen te ontrafelen.
Prof Kerkhof meldt dat geslaagde suïcides, via interviews van mensen die bij groot toeval toch zijn blijven leven na een poging zich van het leven te beroven, bijna altijd gepaard gaat met de klacht dat de patiënt gek wordt van zijn eigen hoofd. Van zijn constante piekeren van negatieve gedachtes. Hij krijgt zijn hoofd maar niet stil. Ook is opmerkelijk dat de patiënt in een enorm isolement is geraakt voor de poging. Hij is of voelt zich geheel alleen. Ook opmerkelijk is dat geslaagde suïcides zelden luid, appellerend, worden gemeld. Geslaagde suïcides vinden vaak in stilte, alleen, plaats. Kerkhof pleit ook om suïcidale gedachten open, transparant te bespreken. Een poging dat isolement te doorbreken. Dus bespreek het. Open en zakelijk.
We bespreken dat het benoemen van suïcidale gedachten niet moet leiden dat noodzakelijke behandeling niet te doen. EMDR, traumabehandeling etc moet zoveel mogelijk wel doorgang vinden.
We kennen wel een paar echte risicosituaties: depressie met schuldwanen, de postpartum psychose, de religieuze wanen waarin de patiënt zich meent te moeten opofferen en mensen met autisme die zien dat zij verstoken zullen blijven van de vaardigheid om goed contact te hebben met anderen. Dit zijn de mensen, eventueel gedwongen, opname met maximale suicide preventie moet geschieden. Dus als mensen niet meer beschikken over een goed beoordelingsvermogen om over leven en dood te besluiten. Dan grijpen we in en proberen maximaal te behandelen en ondertussen veiligheid te organiseren.
Er lijken twee vormen van suicidaliteit te zijn: de echte risicogroep, boven beschreven, en de groep die regelmatig zich suicidaal uiten. De zogeheten chronische suicidaliteit.
We bespreken de richtlijn suïcidaliteit van de NVvP. De 450 pagina’s lijken vooral over de eerste categorie te gaan en slechts 5 pagina’s over de chronische suïcidaliteit. Terwijl deze groep ons toch veel zorgen geeft.
Wie is die groep ‘chronisch suïcidale’? Bijna altijd is er sprake van onthechting. Borderline stoornissen zijn de meest bekende groep. Met hun stemmingswisselingen en momenten van wanhoop. Vaak in combinatie met automutilatie.
Over het aanvankelijk belonende (aandacht) en later destructieve van deze frequente uitingen. Marsha Linehan, een legende op gebied van borderline behandeling, bespreek dit destructieve karakter van het frequent uiten. Dat je daarmee je sociale omgeving van je afstoot. Terwijl dat contact juist de diep wens van de patient is. Dus het werkt averechts!