Trong làng truyện tranh tiếng Pháp, không phải chỉ có phóng viên Tintin mới đi khắp tứ phương, anh hùng Astérix cũng từng chu du bốn bể. Trong hơn 40 tập truyện được phát hành từ năm 1961, Astérix từng đi vòng quanh xứ Gô loa (Pháp), ghé thăm Bỉ, Tây Ban Nha, các nước Bắc Âu, Hy Lạp, Thụy Sĩ, hay đế chế La Mã. Với tựa đề « Astérix en Lusitanie », tập truyện tranh vừa được phát hành cuối năm 2025, đưa độc giả theo chân nhân vật Astérix ghé thăm xứ Bồ Đào Nha.

Theo ghi nhận của tờ báo Ouest France, sau hai tuần lễ đầu tiên ra mắt bạn đọc, tập truyện « Astérix en Lusitanie » (Astérix tại Bồ Đào Nha) đã lập lỷ lục số bán với hơn một triệu bản, tức đã tăng 8% so với kỳ phát hành lần trước của tập truyện « L'Iris blanc » (Hoa diên vĩ trắng) cách đây hai năm. Đằng sau thành công của tập truyện thứ 41, có sự tham gia của họa sĩ Didier Conrad và nhà soạn kịch bản Fabrice Caro (ông viết toàn bộ lời thoại dưới bút danh FabCaro). Đây là lần thứ nhì, hai tác giả này hợp tác với nhau để tạo ra một quyển truyện tranh, được nhiều độc giả nhiệt tình đón nhận.

Đọc thêmL'Iris blanc : Tập truyện tranh mới của Astérix ra mắt độc giả

Trung thành với ý tưởng ban đầu của cặp bài trùng Uderzo và Goscinny, hai tác giả khai sinh nhân vật « anh hùng xứ Gô loa », nhóm sáng tác mới đã dí dỏm kể lại hành trình phiêu lưu tại Bồ Đào Nha của đôi bạn Astérix và Obélix cùng với chú chó dễ thương IdéFix (trong tiếng Anh được gọi là DogMatix). Tập truyện thứ 41 bắt đầu với nhân vật BoulQuiès gặp Astérix và Obélix để cầu cứu, xin họ mang « bầu thần dược » sang Lusitanie, một vùng đang bị đội quân La Mã chiếm đóng.

Nhiệm vụ lần này của hai anh hùng Gô loa là giúp đỡ nhà sản xuất nước tương garum tên là Mavubès, phải chăng do thị lực kém nên không trông rộng nhìn xa, ông bị kết án một cách oan uổng vì tội âm mưu đầu độc hoàng đế César. Trong chuyến đi biển nhiều ngày đến Bồ Đào Nha, Astérix đã nghe kể lại giai thoại về sự phản bội của gia tộc Pirespès, dòng họ mang tiếng xấu nhất lịch sử, khiến cho người dân vùng Lusitanie phải chịu đựng một nỗi buồn u uẩn (saudade) day dứt khôn nguôi, được cho là nguồn gốc của fado, làn điệu dân ca nỉ non ai oán của Bồ Đào Nha. Thực ra, cốt truyện hoàn toàn hư cấu này là cái khung để cho hai tác giả sáng chế ra hàng loạt màn khôi hài, khai thác sự hiểu lầm, tình huống ngược đời, chọc cười bằng cách chơi chữ.

Trả lời phỏng vấn RFI ban tiếng Pháp, nhóm sáng tác FabCaro và Didier Conrad đã cho biết đôi nét về ý tưởng hình thành cũng như quá trình sáng tạo tập truyện thứ 41. Câu hỏi đầu tiên rất đơn giản là tại sao nhóm sáng tác đã chọn Bồ Đào Nha :

FabCaro : Từ trước tới nay, bộ truyện Astérix có truyền thống luân phiên hai thể loại : loại thứ nhất chuyên nói về nếp sống sinh hoạt của xứ Gô loa và loại thứ nhì thuật lại các chuyến du hành « xuất ngoại » của Astérix. Mặc dù không có gì bắt buộc nhóm sáng tác phải tuân theo, nhưng sau thành công của « Hoa diên vĩ trắng », chúng tôi nghĩ đã đến lúc đưa nhân vật chính đi thăm một chân trời mới. Về mặt cốt truyện, Bồ Đào Nha ở phía nam châu Âu không quá xa ngôi làng Gô loa ở vùng Bretagne. Chúng tôi đã trình bày ý tưởng này với nhà xuất bản Albert René và ban điều hành rất hứng thú vì ý tưởng này đã có từ lâu rồi, nhưng chưa có nhóm sáng tác nào bắt tay thực hiện. Mọi chuyện bắt đầu đơn giản như vậy. Chúng tôi lập ra danh sách của những nơi đã từng được vẽ thành truyện và lần này Bồ Đào Nha (Lusitanie) là nước thứ 15 được Astérix ghé thăm.

Đọc thêmBộ truyện tranh Astérix ra mắt phần tiền truyện Idéfix

« Astérix tại Bồ Đào Nha » là tập truyện thứ nhì của nhóm sáng tác Fabrice Caro và Didier Conrad. Đâu là những yếu tố « bất dịch » mà hai tác giả này buộc phải tuân thủ, để tránh đi ngược lại với ý tưởng ban đầu của hai nhà khai sinh là họa sĩ Albert Uderzo và nhà soạn kịch bản René Goscinny :

Didier Conrad : Đúng vậy, trong bộ truyện Astérix, có khá nhiều yếu tố « cố định » thường được lặp đi lặp lại từ tập này sang tập khác. Giới bạn đọc trước khi mua mỗi quyển truyện tranh, đều chờ đợi là họ sẽ tìm lại được những yếu tố quen thuộc này, chẳng hạn như « bầu thần dược » cho Astérix sức mạnh vô song, Obélix có tính ham ăn và luôn tìm củi để nướng thịt lợn rừng, đội quân La Mã dù hùng hậu cách mấy cũng bị đánh liểng xiểng tơi bời, thua trận thảm hại buồn cười… Vì vậy, khi khai thác những ý tưởng mới, chúng tôi phải tạo dấu gạch nối để tránh cho bạn đọc có cảm giác cốt truyện bị đứt đoạn, không còn liền mạch. Điều đó buộc nhóm sáng tác phải linh hoạt khi tìm cách chơi chữ, năng động sáng chế hoặc biến tấu xung quanh mô típ của những trò đùa, với mục đích chọc cười độc giả.

Truyện tranh Asterix thực sự một hiện tượng toàn cầu. Đây là bộ truyện tranh tiếng Pháp được phổ biến rộng rãi nhất trên thế giới : 400 triệu bản đã được bán ra kể từ khi ra mắt độc giả lần đầu tiên vào mùa thu năm 1961. Vậy thì điều gì có thể giải thích cho sự thành công lâu dài này, họa sĩ Didier Conrad nhận xét :

Didier Conrad : Giả thuyết của chúng tôi là, người Pháp thực sự có một hình ảnh khá mơ hồ về nguồn gốc có từ thời xa xưa của mình. Và trong mắt độc giả sự thành công của Astérix, đã lấp đầy những khoảng trống ấy. Hai nhà khai sinh ít dùng yếu tố lịch sử mà lại tận dụng tính khôi hài, để nói về dân tộc xứ Gô loa cũng như một số tập quán của người Pháp một cách dí dỏm, vui nhộn và có duyên. Đó chỉ là một giả thuyết, nhưng có thể giải thích vì sao nhân vật Astérix lại thu hút nhiều độc giả như vậy, ở bất cứ lứa tuổi nào

FabCaro : Truyền thống di sản dù sao cũng là một thứ gì đó khá trừu tượng. Nhưng dưới lớp vỏ bọc cổ xưa, chúng ta vẫn có thể nói về những khái niệm đương đại, phổ biến thời nay. Thực ra, mỗi tập truyện Astérix lại giống như một bức ảnh chụp nhanh, phản ánh xã hội vào lúc quyển truyện được phát hành. Chẳng hạn như trong tập thứ 41, dù câu chuyện diễn ra tại Bồ Đào Nha, nhưng một số nhân vật làng Gô loa, họ thường cảm thấy không được an tâm, nhất là khi đang có tranh luận về vấn đề cải cách chế độ lương hưu, dĩ nhiên đây là một cách ám chỉ về xã hội Pháp thời nay.

Vì đây là một tập truyện theo chủ đề du lịch xuất ngoại, cho nên hình ảnh của du khách Pháp ở nước ngoài khiến chúng tôi cảm thấy thích thú, để phác họa câu chuyện. Cho dù người Pháp được đi nghỉ mát tham quan, nhưng nhiều du khách vẫn thường mắc cái tật hay than van, lắm phàn nàn. Trong tập thứ 41, có một điều khiến chúng tôi luôn mắc cười đó là Obélix không phải là dân nghiền nghệ thuật ẩm thực của Bồ Đào Nha đâu nhé. Xứ này có nhiều món làm với bacalau, tức là món cá tuyết ngâm muối phơi khô, trong khi Obélix lại mê món thịt lụi, xiên lợn rừng.

Đọc thêmTruyện tranh: Ở tuổi 65, Astérix vẫn dí dỏm gây cười

Với tư cách của một tác giả, FabCaro và Didier Conrad giải thích về nhân vật họ ưa thích nhất trong bộ truyện Astérix và Obélix.

FabCaro : Tôi rất thích nhân vật Obélix. Bộ truyện thường xen kẽ những màn hài hước với những pha phiêu lưu. Theo truyền thống, các pha hành động phiêu lưu do Astérix đảm nhiệm, còn các màn hài hước thường thuộc về do Obélix do nhân vật này có một tâm hồn như trẻ thơ, và đó là một nguồn cảm hứng tuyệt vời đối với một tác giả như tôi.

Didier Conrad : Tôi thấy mình trong cả ba nhân vật tùy theo từng hoàn cảnh : Astérix, Obélix và trưởng lão Panoramix (tiếng Anh là Getafix) có lẽ là vì tuổi tác. Thời còn nhỏ, tôi cảm thấy mình gần giống với nhân vật Astérix, còn giờ đây lại gần hơn với nhân vật Panoramix, người đã sáng chế và nắm giữ bí quyết thần dược để giúp làng Gô loa kháng cứ lại đội quân hùng mạnh của hoàng đế La Mã.

Tập truyện thứ 41 được in 5 triệu bản trong lần phát hành đầu tiên, bằng 19 ngôn ngữ khác nhau và chắc hẳn sẽ được tái bản và in thêm trong trường hợp gặt hái được thành công như những lần trước. Riêng tại Bồ Đào Nha, đợt phát hành đầu tiên đã vượt mốc 100.000 bản, tức cao gấp đôi con số ấn bản thông thường, nhờ biết khai thác cùng một bí quyết : "một nụ cười bằng mười thang thuốc bổ".