Sau New York, Lisbon hay Barcelona, đến phiên thủ đô nước Áo « tuyên chiến » với các dịch vụ cho thuê nhà ngắn hạn. Noi gương Amsterdam, thủ đô Vienna từ đầu năm nay muốn hạn chế tối đa việc cho du khách thuê nhà. Sở dĩ các thành phố Âu Mỹ phải ban hành những biện pháp triệt để, là vì người dân ngày càng bất bình về tình trạng thiếu nhà ở. Lỗi tại Airbnb ? Theo báo Le Monde, thực tế không đơn giản như vậy vì ngoài Airbnb còn có hiện tượng « gentrification ».

Thuật ngữ chuyên ngành gọi hiện tượng nâng cấp trung tâm thành phố là « gentrification ». Từ này bắt nguồn từ chữ « gentry » trong tiếng Anh, chỉ tầng lớp xã hội có trình độ học vấn và thu nhập cao. Quá trình nâng cấp một khu phố thường làm tăng giá sinh hoạt cũng như giá nhà cho thuê. Cư dân sinh sống trước đây tại khu phố, buộc phải di dời về các vùng ngoại ô. Chỉ có thành phần có tiền, trong đó có kiều dân Âu Mỹ hay du khách nước ngoài mới có đủ điều kiện để thuê nhà. Dịch vụ cho thuê nhà ngắn hạn Airbnb càng làm cho tình trạng « dân thiếu nhà ở » càng thêm trầm trọng.

Hiện tượng nâng cấp đô thị « gentrification » chẳng có gì là mới và hầu như đang diễn ra tại nhiều thành phố lớn trên thế giới. Một cuộc triển lãm gần đây tại Viện bảo tàng Carnavalet, chuyên về lịch sử Paris cho thấy khu phố Marais ở trung tâm thành phố đã biến đổi rất nhanh chóng trong vòng chưa đầy hai thập niên. Phố Marais đã thay đổi diện mạo, tiệm sách, tiệm giặt ủi hay cửa hàng bán lẻ đã dần dần nhường chỗ lại cho hàng quán sang trọng, các cửa hiệu thời trang đắt tiền. Trong khu vực Marais, đường phố nay đã sạch sẽ xinh xắn hơn, nhưng giá nhà đất cũng thuộc vào hàng đắt đỏ nhất Paris (13.000 euro/mét vuông). Marais cũng trở thành nơi tập trung nhiều nhà cho thuê ngắn hạn theo kiểu Airbnb. Giới chủ nhà có lời hơn khi cho du khách thuê với giá cao trong vài ngày (hay vài tuần) quanh năm suốt tháng,  thay vì cho dân thuê nhà theo hợp đồng dài hạn.

Trường hợp của thủ đô Paris không khác gì mấy so với Lisbon hay Barcelona. Riêng tại Hy Lap, nhiều cuộc biểu tình đã diễn ra tại thủ đô Athens trong mùa hè vừa qua nhằm phản đối tình trạng giá thuê nhà đã tăng 15% chỉ trong vòng một năm. Giáo viên Dimitris Petas, trưởng ban tổ chức biểu tình cho biết nguyên nhân  :

"Có nhiều lý do giải thích vì sao giá nhà cho thuê tăng mạnh như vậy. Trước hết, nhà nước Hy Lạp không có một chính sách công xây nhà ở cho dân, không có quy định mức trần nhằm hạn chế giá thuê nhà, tăng nhanh trong một thời gian ngắn. Giá nhà cho thuê lên xuống tùy theo mức cung cầu trên thị trường địa ốc. Dịch vụ cho thuê nhà ngắn hạn Airbnb chỉ làm cho vấn đề thiếu nhà ở cho dân, thêm trầm trọng. Các dãy phố ở trung tâm thủ đô giờ đây chỉ dành cho giới giàu có hay du khách nước ngoài có sức mua cao. Chưa kể đến tác động của chương trình thị thực vàng « Golden Visa », cấp thẻ lưu trú dài hạn cho những nhà đầu tư nào có khả năng chi vốn từ 250 ngàn euro trở lên. Tất cả những yếu tố ấy khiến thành phần dân cư truyền thống không còn đủ sức trả tiền nhà tại thủ đô Hy Lạp".

Cũng như người dân Hy Lạp, nhiều dân thủ đô Mexico thường tập hợp biểu tình kể từ trung tuần tháng 07/2025, để phản đối về tình trạng thiếu nhà ở triền miên. Theo đài France 24, việc nâng cấp trung tâm thành phố và cho thuê nhà ngắn hạn với giá cao,  dẫn đến tình trạng khan hiếm nhà cho thuê dành cho cư dân sinh sống và làm việc tại Mexico. Thành phần có mức lương trung bình ngày càng khó tìm được nhà cho thuê với giá cả hợp lý. Vào mùa hè năm nay, làn sóng phẫn nộ lại dâng cao tại Mexico khi giá nhà cho thuê vẫn tăng đều đặn, khoảng 8% mỗi năm.

Trong khu vực châu Mỹ Latinh, Mexico là một trong những điểm đến hàng đầu với hơn 42 triệu lượt khách du lịch quốc tế trong năm qua. Nước này còn thu hút một cộng đồng kiều dân Bắc Mỹ đông đảo (Hoa Kỳ và Canada). Trong thời gian gần đây, thủ đô Mexico tập hợp nhiều thành phần gọi là « dân du mục kỹ thuật số » (digital nomad), chủ yếu là người Mỹ có khả năng làm việc từ xa, nên chọn Mexico làm nơi lưu trú.

Tuy nhiên, sự hiện diện của thành phần có tiền này đang khiến giá sinh hoạt thường ngày, giá hàng tiêu dùng cũng như giá nhà cho thuê, nhanh chóng tăng vọt. Với mức lương trung bình, các hộ gia đình người Mexico sống ở thủ đô không thể nào theo kịp. Trong số này có cô Alicia, sinh viên năm thứ ba ngành kiến trúc ở Mexico cho biết :

"Gia đình tôi sống ở phía đông thành phố Mexico. Mỗi ngày để đi từ nhà đến trường đại học, tôi phải mất hơn hai tiếng đồng hồ. Nơi tôi ở, cho dù không phải là nơi sang trọng, nhưng giá cả vẫn trên đà gia tăng, một phần vì các khu phố xung quanh đều đang được cải thiện, nâng cấp. Ở những khu chợ mà tôi thường đi mua sắm, bây giờ có nhiều nhân viên bán hàng nói tiếng Anh, trong khi trước đây đó là những phiên chợ nhỏ, tại những khu vục mà hầu như không có du khách nào lui tới".

Tại khu vực trung tâm thành phố, giá nhà cho thuê mỗi tháng đã tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm trước. Theo lời anh Juan là một cư dân ở Alameda, gần phố Tàu Barrio Chino tại Mexico, một số khu vực đã biến đổi với tốc độ chóng mặt nhằm thu hút thành phần có tiền hơn là dành ưu tiên cho người dân sinh sống và làm việc tại chỗ :

"Với mức lương hàng tháng hiện nay, tôi sẽ không bao giờ có đủ tiền để mua được một căn hộ cho gia đình tôi. Mức lương trung bình toàn quốc Mexico là khoảng 480 đô la một tháng, trong khi một căn hộ 60 mét vuông được bán với giá 3 triệu rưỡi peso (180.000 đô la Mỹ). Dù có trả góp, tôi sẽ không bao giờ mua được nhà cho các con tôi. Ở nơi tôi ở, các dãy phố đang thay đổi diện mạo, ngày càng có nhiều du khách đến đây lưu trú nhưng không biết tiếng Tây Ban Nha. Trong số cư dân mới, cũng có nhiều kiều dân nước ngoài. Thành phần cư dân cũ có cảm giác họ bị gạt ra bên lề".

Nỗi bất bình của cư dân Mexico lại càng gây thêm nhiều tiếng vang khi một số khẩu hiệu biểu tình như « Gringos out » hay « Mexico is for Mexicans » giống như một lời đáp trả chính sách của ông Donald Trump trục xuất di dân, gây ra nhiều căng thẳng giữa hai chính quyền Hoa Kỳ và Mexico. Theo anh Tony, một cư dân người Mexico đã chuyển nhà từ thủ đô về sống ở một tiểu bang lân cận, cộng đồng kiều dân Mỹ sống ở Mexico dù không muốn, cũng bị chỉ trích là đã làm cho vấn đề thiếu nhà ở cho dân thêm trầm trọng :

"Cộng đồng kiều dân nước ngoài thường có những công việc được trả lương khá hơn, bằng đô la hoặc euro. Họ chọn định cư ở Mexico vì đời sống cũng như giá sinh hoạt ở đây rẻ hơn nhiều so với nguyên quán của họ. Nhờ có hợp đồng làm việc cho các công ty ngoại quốc, họ có đủ khả năng thuê những căn nhà rộng, dư dã trong chuyện mua sắm và có được một lối sống mà họ không thể nào chi trả nổi, khi còn ở quê nhà. Nhiều người nước ngoài chọn lưu trú ở Mexico chủ yếu để hưởng lợi từ việc có thêm sức mua sắm cao, có lẽ cũng vì thế họ không hẳn nghĩ tới chuyện tiếp thu văn hóa hay hội nhập vào đời sống ở đây".

Hiện tại, thành phố Mexico vẫn chưa ra một quy định rõ ràng nào hầu điều chỉnh thị trường nhà cho thuê. Chừng nào chưa có luật về nhà ở dành cho dân được thông qua, các chủ nhà cũng như các nền tảng cho thuê nhà ngắn hạn vẫn trục lợi từ cuộc khủng hoảng nhà ở. Theo đài France 24, tình trạng thiếu nhà cho thuê có thể tăng thêm một nấc vào mùa hè năm 2026, khi Mecico đồng tổ chức với Hoa Kỳ và Canada Cúp Bóng đá Thế giới. Hẳn chắc là giá nhà cho thuê lúc ấy sẽ đạt một mức cao ngất ngưỡng, nếu không nói là giá trên trời.