تهیه کننده و مجریان: میترا خلعتبری / اسکندر آبادی

پخش شده از بخش فارسی دویچه وله در آلمان

تاریخ انتشار پادکست: ۳۰ مرداد ۱۴۰۴

copyright ©Deutsche Welle

در پادکست این هفته "آواهای کم‌شنیده از دیروز تا امروز" از محمد علی امیر جاهد، شاعر و تصنیف‌ساز قدیمی یاد کرده‌ایم. او در کنار عارف قزوینی و شیدا، از جمله تصنیف‌سازان نامی دوره مشروطه و تاریخ معاصر ایران بود.

محمدعلی امیرجاهد در سال ۱۲۷۴ در تهران به دنیا آمد. او که نخستین فرزند خانواده بود، تحصیلات ابتدایی را در مکتب‌خانه شمس و مدرسه علمیه گذراند و برای تکمیل تحصیلات به دارالفنون رفت.

اشعارش بیشتر مضامین میهنی، اجتماعی، سیاسی و فلسفی داشت و او را باید از جمله تصنیف‌سازان نامی دوره مشروطه و تاریخ معاصر در کنار عارف و شیدا به شمار آورد.

از او بیش از صد سرود و تصنیف به یادگار مانده که در دو جلد کتاب با نام "دیوان امیرجاهد" در سال ۱۳۳۳ با نت آهنگ‌هایش و جلد دوم آن در مرداد ۱۳۴۹ چاپ و انتشار یافته است.

بخت با محمدعلی امیرجاهد یار بود که هم‌زمان با او خواننده برجسته‌ای چون قمرالملوک وزیری نیز سر بر آورد و در سال ۱۳۰۸ تصنیف‌های او با صدای این خواننده و تار ارسلان درگاهی و مرتضی نی‌داوود بر روی صفحات ۷۸ دور ضبط شد.

این آثار شامل تصنیف‌هایی مانند کشور دل، جان من، امان از این دل، به گردش فروردین، در ملک ایران، امان ز هجر رخ یار، بهار است و هنگام گشت و نرگس مست است.

بعدها این تصانیف از سوی بسیاری از آهنگسازان و خوانندگان نامی بارها بازخوانی شد که از اهمیت و قدرت ترانه‌سرایی و ملودی پردازی این شاعر و ترانه‌سرا حکایت دارد.

در کتاب "چهره‌های موسیقی ایران معاصر" نوشته هوشنگ اتحاد به نقل از استاد فرامرز پایور که بسیاری از کارهای امیرجاهد را نت‌نگاری و اجرا کرد، آمده است: « به صراحت می‌توانم بگویم، پس از عارف و شیدا، بزرگ‌ترین تصنیف‌ساز ایرانی امیرجاهد بود.»

امیرجاهد از سال ۱۲۹۹ به عنوان دبیر در مجلس شورای ملی هم به کار پرداخت و از سال ۱۳۰۵ مستقلا سالنامه پارس را انتشار داد که در مجموع ۲۸ سال دوام پیدا کرد.

او در سال ۱۳۳۰ پس از رسیدن به بازنشستگی، انجمن اشاعه و اعتلای موسیقی را در اداره هنرهای زیبای کشور بنیاد و چند سال بعد، آن را به هنرستان آزاد و شبانه موسیقی ملی تبدیل کرد.

فیلمی با عنوان "هزاردستان امیرجاهد" به کارگردانی منوچهر مشیری هم از زندگی این هنرمند به صورت مستند ساخته شده است که در آن به گوشه‌‌هایی از زندگی و‌ آثار او در گفت‌وگو با بزرگان موسیقی پرداخت شده است.

امیرجاهد در ۸۱ سالگی در سال ۱۳۵۶درگذشت.