بعد از انقلاب 57، دولت وقت با تقاضای فزاینده گروه های زیادی از مردم برای دسترسی به آموزش عالی مواجه شد. مسئولین در پاسخ به این تقاضا از یک سو ظرفیت پذیرش دانشجو در دانشگاه های دولتی را افزایش دادند و از سوی دیگر دانشگاه آزاد اسلامی را به عنوان یک دانشگاه غیرمتمرکز و غیردولتی ایجاد کردند تا برای کسانی که نمی توانستند وارد دانشگاه های دولتی بشوند فرصت تحصیلی در این دانشگاه ایجاد شود. همچنین در چارچوب اصلاحات اقتصادی بازارمحور، دولت هاشمی رفسنجانی ممنوعیت تاسیس دانشگاه های غیردولتی را لغو کرد و تعداد زیادی موسسات آموزش عالی غیرانتفاعی در دهه 70 و 80 ایجاد شد. نتیجه این تحولات رشد تعداد دانشجویان و فارغ التحصیلان دانشگاهی بود. اما اقتصاد کشور قادر به جذب تعداد زیادی از این تحصیلکردگان در شغل های مرتبط با مدرک دانشگاهی آنها نبود. در نتیجه در سه دهه گذشته ایران شاهد افزایش شدید نرخ بیکاری و اشتغال غیرمرتبط با رشته تحصیلی بوده است. مطالعه روند رشد آموزش عالی در سایر کشورهای خاورمیانه نشان می دهد که بحران مازاد تحصیلکرده در بسیاری از کشورهای همسایه هم یک مشکل بزرگ است که در دو دهه اخیر تشدید یافته است.

در این برنامه حلقه ایران در دانشگاه هاروارد، علاوه بر نگاهی آماری به روند رشد آموزش عالی و شرایط بازار کار برای فارغ التحصیلان در ایران، دلایل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بروز این بحران مورد بررسی قرار گرفت. بحران مازاد تحصیل کرده یک پدیده جهانی است که در بسیاری از کشورهای درحال توسعه و پیشرفته مانند چین، اسپانیا و کره جنوبی مشاهده می شود. متاسفانه به دلایل متعددی دولتها در جلوگیری از این بحران موفق نبوده اند. تاکنون تنها دو کشور هنگ کنگ و سنگاپور در این زمینه موفقیت قابل ملاحظه ای داشته اند که به تجربیات آنها در این زمینه اشاره خواهد شد.

برای مطالعه جزییات این بحث به وبسایت حلقه ایران مراجعه کنید:

https://www.irancircle.org/post/nader-habibi