Երբ սիրո ցավը դառնում է երգ, իսկ սպասումը՝ մեղեդի, ծնվում է մի ամբողջ աշխարհ՝ փխրուն, խորաթափանց, անկեղծ։ Եվ հենց այդ աշխարհից է գալիս համշենական «Քիսմեթ»-ը, ղսմաթը, կամ արևելահայերեն տարբերակով՝ հաջողությունը։

Այս երգում սերը չի ճչում, այն երգվում է կամաց, աչքերի լեզվով։ Այստեղ սերը չի խոստանում մեծ բաներ՝ պարզապես ասում է. «Հարսանիքը հետո կանենք…», որովհետև կարևորը՝ հիմա սիրելն է։ Սիրո այս տեսակը համարձակ, անձնվեր ու մի քիչ ցավոտ է։

Հենց այս զգացողություններն են բերում մեզ այսօրվա երկու տարբեր կատարումները՝ մեկը՝ խոնարհ ու հոգեթով, մյուսը՝ հոսող, խաղացող ու ժամանակակից։ Առաջինը՝ Վազգեն սարկավագի կատարումն է։ Վազգենի ձայնային մեկնաբանությունը կարծես մի պատմություն է մարդու մասին, որ սպասում է, սպասում է սիրո, միևնույն ժամանակ գիտի՝ այդ սերը կարող է երբեք էլ չգա, բայց նա չի դադարում սիրել։ Մյուս տարբերակը՝ Էթնո Քալըրս խմբի մեկնաբանությունն է։ Նրանց մոտ «Քիսմեթ»-ը միանգամայն այլ երանգ ունի։ Դա նույն պատմությունն է, բայց մի ուրիշ ժամանակագրությամբ՝ ռիթմով, խաղով։ Այս կատարման մեջ երգը զրկված չէ զգացմունքայնությունից, բայց կրում է ներկայի շունչը։ Այստեղ էլ կա կարոտ, այստեղ էլ կա սեր, բայց սա այն տեսակն է, որ ասում է՝ «արի պտտվենք աշխարհով, երգելով թռվռանք սար ու ձոր»։ Այս տարբերակը կենսախինդ է, կենսատու, հիշեցնում է, որ նույնիսկ ցավը կարող է երգել ու ապրեցնել։ 

Գուցե այս երգի իրական ուժը հենց այս բազմաշերտության մեջ է, որովհետև «Քիսմեթ»-ը ոչ միայն բախտի, այլև սրտի երգ է, սիրտն էլ հազար ձև ունի խոսելու։ Իսկ մենք կերգխոսենք Վազգեն սարկավագի և Էթնո Քալըրս խմբի մենակատար Սուսաննա Նաջարյանի հետ։