Sau ba năm dày công tìm tòi nghiên cứu, hãng đĩa Universal Music chuẩn bị phát hành vào giữa năm 2024 một bộ sưu tập hoàn chỉnh của Charles Aznavour, gồm 1.800 bản ghi âm trong nhiều thứ tiếng khác nhau. Bộ toàn tập này ra mắt công chúng vào ngày 22/05/2024, nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh của danh ca người Pháp gốc Armenia.

Một cách tượng trưng, bộ toàn tập này bao gồm 100 đĩa CD được tung ra cùng lúc trên các thị trường quốc tế. Riêng tại Pháp bộ đĩa này được bán với giá khoảng 300 euro. Chính tại phòng ghi âm chính thức, nằm gần điện Pantheon giữa lòng khu phố La Tinh, hãng đĩa Universal Music ráo riết chuẩn bị kế hoạch phát hành một dự án đồ sộ như vậy, mà dường như chỉ có những nghệ sĩ quốc tế như Elvis Presley, Franck Sinatra hay The Beatles mới có thể sánh bằng.

Để phản ánh một cách tường tận thấu đáo 65 năm sự nghiệp sân khấu của nam danh ca người Pháp, nhóm sản xuất đã mất hơn ba năm trời để đi tìm ở khắp nơi những phiên bản quý hiếm nhất, bên cạnh bộ sưu tập chính thức mà công chúng thường nghe nói tới. Đằng sau ê kíp này là nhà sản xuất Bruno Haye từng quản lý bộ sưu tập của Azvanour trong 10 năm tại hãng đĩa Panthéon và nhà xuất bản Gérard Davoust, người bạn thâm tình nhất của Aznavour. Họ quen nhau cách đây hơn 60 năm, thời ông Aznavour mới vào nghề, ghi âm đĩa nhạc đầu tay.

Aznavour : hơn 1000 bản nhạc, 100 triệu đĩa hát

Mặc dù đã nghỉ hưu, nhưng hai gương mặt này lại bắt tay hợp tác với nhau đẻ làm việc trên dự án này chủ yếu cũng vì họ vô cùng ngưỡng mộ Charles Aznavour, không những ở tài năng mà còn nơi nhân cách. Theo lời ông Bruno Haye, khi nam danh ca Aznavour ký hợp đồng với Universal Music vào năm 2013 (5 năm trước ngày ông mất) ông đã đem theo một bộ sưu tập gồm 1.680 bản master (bản thu âm chính gốc được dùng để in ra các đĩa CD). Hầu như vào mỗi mùa hè, các nhà sản xuất đến làm việc tại nhà riêng của nam danh ca sĩ gần thành phố Arles.

Nếu không có sự tận tâm ấy, có lẽ dự án khổng lồ này sẽ không bao giờ được hoàn thành. Lúc sinh tiền, Aznavour đã 51 album phòng thu, 21 tập nhạc live, 168 đĩa đơn và hơn 120 tuyển tập đủ loại. Ngoài là tác giả của hơn một ngàn bài hát, nam danh ca Pháp còn ghi âm trong 9 ngôn ngữ, trong đó có tiếng Anh, tiếng Ý, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Đức, tiếng Nga hay tiếng Armenia. Do vậy, bộ sưu tập đầy đủ nhất có tới 1.800 bản ghi âm. Quả thật là một điều phi thường khi nhóm làm việc tìm lại được nhiều bản ghi âm tưởng chừng như đã bị thất lạc, rồi chìm dần vào quên lãng.

Chuyện sưu tầm đôi khi lại giống như ''khảo cổ''

Đối với nhóm sản xuất, công việc sưu tầm mở ra một cuộc ''săn lùng'' các phiên bản hiếm. Điều khó nhất là xác định được toàn bộ các bản thu âm trên thế giới. Sinh thời, Aznavour đã đi biểu diễn trên khắp thế giới, không có châu lục nào mà không có gót chân của ông : từ Sofia đến Osaka, từ Canada đến Argentina. Việc tìm kiếm vì thế lại càng công phu hơn, nhất là trong các chương trình biểu diễn từng được ghi âm thu hình, các nhà sưu tầm lại trở thành các chuyên gia ''khảo cổ'' do âm thanh hình ảnh (đôi khi trên băng nhựa) được cất giữ nhiều năm trong các kho lưu trữ. Với sự giúp đỡ tận tình của giới chuyên gia về âm thanh (như Ayk Potukyan), nhóm sản xuất đã tìm lại được một số bài hát có lối hòa âm khác hẳn với các bản nhạc từng được chính thức phát hành trên đĩa nhựa (45 vòng).

Trong vòng một năm, nhóm sản xuất đã tái tạo một phần lớn bộ sưu tập dựa trên các đĩa nhựa (vinyle) rất phổ biến vào những năm 1960. Trong trường hợp không có các bản gốc master, nhóm sản xuất dùng công nghệ ghi âm để chuyển đổi các đĩa nhựa cổ điển thành những phiên bản số. Về điểm này, các đợt trình diễn thường có những bản nhạc ''hiếm'', do lối hòa âm cho sân khấu được thực hiện khác với phiên bản phòng thu (studio)

Vào cuối năm 2023, nhóm chuyên gia tập trung vào việc ''hoàn chỉnh'' âm thanh, trong đó có khoảng một trăm bản nhạc gốc của giai đoạn từ 1960 đến 1980. Sau khi được khôi phục nhờ công nghệ thời nay, âm thanh được số hóa để dễ lưu trữ trên mạng cũng như để phát hành trực tuyến.

Nhân mùa lễ cuối năm, hãng đĩa Universal sẽ phát hành một bộ đĩa chọn mọc (gồm ba CD hoàn chỉnh). Một dự án khác nữa là tái bản tập nhạc ''Que c'est triste Venise'' trên đĩa nhựa, để kỷ niệm 60 năm ngày ra đời của album nổi tiếng nhất của Aznavour, một album với nhiều giai điệu kinh điển như ''Hier Encore'' (Thương tiếc ngày qua).

Không phải ngẫu nhiên bộ toàn tập gồm 100 đĩa CD sẽ ra mắt công chúng vào trung tuần tháng 05/202, chuẩn bị cho nhiều dự án quan trọng, trong đó có bộ phim tiểu sử ''Monsieur Aznavour'' của nhóm đạo diễn Grand Corps Malade và Mehdi Idir với nam diễn viên Tahar Rahim trong vai chính. Năm 2024 chính là năm của Aznavour. Chương trình kỷ niệm 100 năm ngày sinh của giọng ca kiêm tác giả của nhiều giai điệu thần sầu, dường như chỉ mới bắt đầu.