Cho đến hiện tại Bình Nhưỡng vẫn tỏ ra kín tiếng trước nhiều lời mời từ tổng thống Mỹ Donald Trump gởi đến nhà lãnh đạo Kim Jong Un. Tuy nhiên, trong tháng 9/2025, Bắc Triều Tiên để ngỏ khả năng nối lại đàm phán với điều kiện Hoa Kỳ từ bỏ yêu cầu phá dỡ kho vũ khí hạt nhân của nước này. Theo giới quan sát, nguyên thủ Mỹ hiện đang đối mặt với một nhà lãnh đạo Bắc Triều Tiên ngày càng tự tin hơn, được tiếp thêm sức nhờ vào sự hậu thuẫn của Nga.

Ngày 29/07/2025, Kim Yo Jong, em gái lãnh đạo Bắc Triều Tiên tuyên bố rằng sức mạnh hạt nhân của của CHDCND Triều Tiên là « không thể đảo ngược », vị thế quốc gia có trang bị vũ khí hạt nhân là « vĩnh viễn », và bất kỳ cuộc đối thoại nào trong tương lai sẽ phải bắt đầu bằng sự thừa nhận vị thế đó . Bà Kim Yo Jong còn nói thêm « năm 2025 không phải là năm 2018, cũng không phải 2019 », hàm ý nhắc đến các thượng đỉnh trước đây giữa Bắc Triều Tiên và Mỹ trong nhiệm kỳ đầu tiên của Donald Trump.

Trong một lần xuất hiện hiếm hoi tại Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc, ngày 29/09/2025, thứ trưởng Ngoại Giao Bắc Triều Tiên Kim Son Gyong đã tái khẳng định rằng nước ông sẽ không từ bỏ vũ khí hạt nhân bất chấp yêu cầu của quốc tế, xem đây là những yếu tố then chốt để duy trì « cân bằng thế mạnh » với Hàn Quốc.

Theo nhiều nhà quan sát, những tuyên bố trên của Bắc Triều Tiên phản ảnh một bước tiến đáng kể trong lập trường ngoại giao của chế độ Kim Jong Un. Hơn năm năm sau thất bại thượng đỉnh Hà Nội 2019, Bình Nhưỡng đang đưa ra một tầm nhìn hoàn toàn khác cho tương lai.

Để hiểu rõ hơn những thách thức mới của chương trình hạt nhân của Bắc Triều Tiên đối với an ninh bán đảo Triều Tiên và khu vực Đông Bắc Á cũng như là đối với thế răn đe của Hoa Kỳ trong khu vực, RFI Tiếng Việt có cuộc trao đổi với nhà nghiên cứu về Đông Bắc Á, Đông Nam Á Laurent Gédéon, Đại học Sư phạm Lyon. 

---------- ***** ----------

RFI Tiếng Việt : Trước hết, ông giải thích như thế nào về những tuyên bố gần đây của Bình Nhưỡng ?

Laurent Gédéon : Theo tôi, có ba điểm chính có thể phân tích từ những tuyên bố trên của Kim Yo Jong : Thứ nhất, vũ khí hạt nhân, với tư cách là một yếu tố răn đe, hiện đã được đưa vào Hiến pháp của CHDCND Triều Tiên và không còn chỉ là đòn bẩy hay một biến số điều chỉnh trong các cuộc đàm phán tương lai. Thứ hai, việc nối lại đàm phán chắc chắn sẽ thất bại nếu Hoa Kỳ vẫn kiên trì yêu cầu phi hạt nhân hóa như là một điều kiện tiên quyết. Điểm thứ ba, đối thoại vẫn có thể thực hiện được, nhưng trên cơ sở thừa nhận « sự đã rồi » được thể hiện qua tình trạng hạt nhân của CHDCND Triều Tiên.

Liệu ta có thể nói rằng với lời khẳng định trên, Bắc Triều Tiên đang vạch ra một đường lối đối ngoại mới với Hoa Kỳ ?

Laurent Gédéon : Tuyên bố này của Bình Nhưỡng thực sự cho thấy rõ ba trục, có thể hiểu như là đường lối mới trong chính sách đối ngoại, nhất là với Hoa Kỳ.

Trục thứ nhất là nhằm củng cố tính chính đáng trong nội bộ, cũng như với bên ngoài về chương trình hạt nhân của Bắc Triều Tiên. Bằng cách khẳng định quy chế hạt nhân là « không thể đảo ngược » và « vĩnh viễn », CHDCND Triều Tiên tìm cách hợp pháp hóa việc sở hữu vũ khí nguyên tử, không còn là một con bài mặc cả tạm thời, mà là một thành phần lâu dài trong lập trường chiến lược của đất nước.    

Điều này giúp Bình Nhưỡng khẳng định trong đối nội rằng răn đe hạt nhân là một trụ cột không thể thay đổi của chủ quyền quốc gia, và trong đối ngoại – không chỉ đối với Mỹ và các đồng minh của Mỹ, mà cả với Trung Quốc và Nga – rằng kể từ giờ phải tính đến thực tế địa chiến lược này.

Trục thứ hai, theo tôi, liên quan đến việc có một sự thay đổi cơ bản trong khuôn khổ đàm phán với Mỹ. Trong quá khứ, các cuộc đàm phán giữa Washington và Bình Nhưỡng được thực hiện trên cơ sở Mỹ muốn hạn chế và sau đó là chấm dứt chương trình vũ khí hạt nhân Bắc Triều Tiên. Khi đòi được công nhận vị thế hạt nhân trước, lập trường mới của Bình Nhưỡng rõ ràng đang làm thay đổi khuôn khổ đàm phán trước đây.

Cuối cùng, khi nói rõ là « 2025 không phải là năm 2018 hay 2019 », CHDCND Triều Tiên bác bỏ ý tưởng trở lại với sự năng động của những  thượng đỉnh trước đây giữa Donald Trump và Kim Jong Un tại Singapore và Hà Nội. Theo Bình Nhưỡng, bối cảnh chiến lược và ngoại giao mới đòi hỏi phải « xuất phát lại từ đầu » với những luật chơi mới.

Tuy nhiên, vài ngày sau khi nhậm chức vào tháng 01/ 2025, tổng thống Mỹ Donald Trump, trước giới báo chí, đã có vài bình luận ngắn gọn, ngầm thừa nhận Bắc Triều Tiên là một cường quốc hạt nhân. Vậy Bình Nhưỡng còn trông đợi điều gì từ Washington khi đòi được công nhận là một cường quốc hạt nhân « vĩnh viễn » ?

Laurent Gédéon : Theo tôi, Bắc Triều Tiên có thể kỳ vọng các tiến triển trong một số lĩnh vực.

Trước hết, một sự công nhận ngầm về vị thế hạt nhân của Bắc Triều Tiên ngụ ý chấm dứt câu chuyện « phi hạt nhân hóa toàn diện » và Washington chấp nhận vị thế của Bình Nhưỡng là một cường quốc hạt nhân hợp pháp. Bắc Triều Tiên không còn muốn bị đối xử như là một kẻ bị ruồng bỏ cần phải giải trừ vũ khí, mà là một cường quốc hạt nhân có chủ quyền được công nhận, một bên đối thoại chiến lược hợp pháp, tương tự như Ấn Độ, Pakistan hay Israel. Cả ba quốc gia hạt nhân này đều không ký kết TNP (Hiệp ước Không phổ biến Vũ khí Hạt nhân), nhưng trên thực tế được cộng đồng quốc tế chấp nhận.

Hệ quả của sự công nhận này đối với Bình Nhưỡng có lẽ sẽ là khép lại vấn đề giải giới, nâng Bắc Triều Tiên lên hàng cường quốc không thể phủ nhận trong các cuộc đàm phán về an ninh khu vực và buộc Hoa Kỳ phải chấp nhận một mối quan hệ bình đẳng theo kiểu « cường quốc với cường quốc ».

Bước tiến thứ hai đối với Bắc Triều Tiên, theo tôi, liên quan đến việc nước này muốn một cuộc đàm phán vô điều kiện tiên quyết với Hoa Kỳ, có thể đi vào đàm phán song phương trực tiếp và bình đẳng chiến lược với Washington. Trên thực tế, Bình Nhưỡng muốn có một tiến triển tương tự như Ấn Độ, quốc gia mà Hoa Kỳ đã dần chấp nhận vị thế hạt nhân và cuối cùng đã ký kết một thỏa thuận hợp tác hạt nhân dân sự năm 2008 mà vẫn không chính thức thừa nhận Ấn Độ là một cường quốc hạt nhân.

Yếu tố thứ ba có thể khiến Bình Nhưỡng quan tâm đến là việc nới lỏng cấm vận, giảm nhẹ áp lực kinh tế đang đè nặng lên Bắc Triều Tiên. Điều này rõ ràng sẽ có những hệ quả tích cực cả về mặt đối nội, xét về cấp độ uy tín bên ngoài của nước này, lẫn các mối quan hệ của Bình Nhưỡng với quốc tế.

Một lý do khác mà Bình Nhưỡng có thể coi là điều tích cực, đó là việc cắt giảm các cuộc tập trận quân sự Mỹ - Hàn, nhất là việc đình chỉ các cuộc tập trận thường kỳ hàng năm, cũng như áp lực quân sự đối với Bình Nhưỡng.

Điểm cuối cùng là quá trình bình thường hóa dần dần để từ đó có thể đi đến một thỏa thuận hòa bình cho phép chế độ Bắc Triều Tiên củng cố quyền lực trong nước và xác định vị thế tích cực trong cộng đồng quốc tế.

Chuyện gì sẽ xảy ra nếu nước Mỹ của Donald Trump chấp nhận chính thức công nhận vị thế cường quốc hạt nhân như Bắc Triều Tiên đòi hỏi ?

Laurent Gédéon : Hệ quả của việc Hoa Kỳ công nhận chính thức vị thế hạt nhân của Bắc Triều Tiên là đáng kể. Đều này sẽ có những tác động đến toàn khu vực, bởi vì làm như vậy sẽ phá vỡ nền tảng chính sách nhất quán của Washington từ nhiều thập niên qua, từ chối cho Bình Nhưỡng tiếp cận bất kỳ vũ khí hạt nhân nào.

Điều chắc chắn là Hàn Quốc sẽ không ngồi yên và điều này sẽ khơi lại cuộc tranh luận nội bộ về việc Seoul phát triển vũ khí hạt nhân, và có nhiều khả năng mối quan hệ giữa Seoul và Washington sẽ bị thay đổi, do sự mất lòng tin.

Tương tự đối với Nhật Bản: Tokyo cũng sẽ xem tiến triển này là một thách thức đối với trật tự khu vực. Nhật Bản chắc chắn sẽ cố gắng tăng ngân sách quân sự và có thể, giống như Hàn Quốc, sẽ có một cuộc tranh luận trong nước về nhu cầu trang bị một năng lực hạt nhân độc lập cho quốc gia. Điều này có nguy cơ phá vỡ điều cấm kỵ hạt nhân mà Nhật Bản duy trì từ sau Đệ Nhị Thế Chiến.

Sự công nhận đó có thể có những tác động đối với nhiều cường quốc hạt nhân khác, đặc biệt là Trung Quốc và Nga. Việc Washington lùi bước trong hồ sơ này, tất nhiên, có thể sẽ được Bắc Kinh cũng như là Matxcơva coi đó là một thắng lợi chiến lược trước Hoa Kỳ và là dấu hiệu cho thấy ảnh hưởng của Mỹ trong khu vực đang suy yếu.

Điểm cuối cùng không kém phần quan trọng, sẽ có những hệ quả đáng kể đối với Hiệp ước Không Phổ biến Hạt nhân (TNP). Công nhận vị thế hạt nhân Bắc Triều Tiên sẽ mở cánh cửa cho nhiều yêu sách khác, chẳng hạn như từ Iran, cũng có thể đòi được công nhận tương tự, đồng thời có thể thúc đẩy những nước được gọi là các quốc gia ngưỡng hạt nhân, như Nhật Bản, Hàn Quốc, Ả Rập Xê Út, Thổ Nhĩ Kỳ, Brazil, dấn bước và trang bị vũ khí nguyên tử cho riêng mình.

Nhìn chung, thế giới sẽ chuyển từ một trật tự hạt nhân do một vài cường quốc kiểm soát sang một hệ thống đa cực bất ổn nhiều hơn, thậm chí hỗn loạn, qua việc nhiều quốc gia sẽ tìm cách bù đắp thế yếu kém của mình bằng cách sở hữu vũ khí nguyên tử. Như vậy chúng ta sẽ có hiện tượng gọi là phổ biến hạt nhân theo chiều ngang, tức là có nhiều quốc gia hạt nhân mới, và một sự phổ biến theo chiều dọc, nghĩa là hiện đại hóa các kho vũ khí hạt nhân hiện có.

Ông giải thích thế nào về thái độ tự tin này của Bình Nhưỡng ? Phải chăng đó là vì chế độ Kim Jong Un đã đạt được một số mục tiêu được đề ra trong kế hoạch 5 năm được thông báo hồi đầu năm 2021 để phát triển nhiều loại vũ khí hạt nhân tân tiến hơn ? Và nhất là nhờ vào sự hỗ trợ về công nghệ của Nga ?

Laurent Gédéon</e