Bắt giữ hơn 300 người lao động Hàn Quốc sẽ tác động đến hơn 20 dự án đầu tư xứ Hàn tại Hoa Kỳ, trì hoãn việc đào tạo và tuyển dụng thêm hàng trăm nghìn việc làm cho người dân Mỹ ? Từ sau vụ nhân viên Cơ Quan Di Trú và Hải Quan Hoa Kỳ - ICE bố ráp nhân viên tại nhà máy Huyndai-LG - Ellabell, bang Georgia hôm 04/09/2025, những nỗ lực của Nhà Trắng chưa hoàn toàn san bằng căng thẳng ngoại giao với Seoul.  

15.000 lao động Hàn Quốc sang Mỹ mỗi năm

Thông tín viên Trần Công từ Seoul cho biết một cách cụ thể về sự hiện diện của người lao động Hàn Quốc tại Hoa Kỳ và những đóng góp của nguồn nhân lực này cho nền kinh tế lớn thứ tư tại châu Á  :

« Theo thống kê chính thức, mỗi năm có khoảng 15.000 công dân Hàn Quốc được phép sang Mỹ làm việc hợp pháp thông qua các loại visa lao động. Con số này được cấu thành bởi : E visa (lao động/đầu tư): khoảng 6.600-6.900 người/năm, thường là nhân sự quản lý, điều hành hoặc kỹ thuật viên được cử sang để hỗ trợ chi nhánh và dự án tại Mỹ. Còn loại L-1 visa dành cho cán bộ từ tập đoàn mẹ tại Hàn Quốc sang làm việc cho các chi nhánh ở Mỹ. Riêng thành phần khoảng 2.000 lao động chuyên môn cao (chủ yếu là kỹ sư, chuyên gia công nghệ thông tin, y tế, tài chính, khoa học) họ được cấp visa H-1B. Tính chung, khoảng 15.000 lao động Hàn Quốc sang Mỹ mỗi năm theo diện hợp pháp. 

Đóng góp kinh tế của những lao động này không chỉ dừng ở kiều hối mà còn ở việc họ duy trì vị trí chiến lược của các công ty Hàn tại Mỹ. Dù chưa có số liệu chính thức về tổng lượng kiều hối từ Mỹ về Hàn Quốc, nhưng theo Bộ Tư pháp Hàn Quốc, người lao động Hàn Quốc ở Mỹ nằm trong nhóm có mức thu nhập cao nhất trong cộng đồng người Hàn toàn cầu. Chỉ riêng nhóm kỹ sư, bác sĩ và chuyên gia công nghệ thông tin có thể mang về hàng tỷ đô la kiều hối mỗi năm ».

Vì sao nhân viên ICE lại bắt giữ hơn 300 lao động Hàn Quốc trong đợt bố ráp ở nhà máy Huyndai-LG - Ellabell, bang Georgia hôm 04/09/2025 : phải chăng do họ không có giấy tờ hợp lệ ?

Thông tín viên Trần Công giải thích :

« Hệ thống thị thực Mỹ rất đa dạng, với hai nhóm chính : visa không định cư (H-1B, L-1, E, O-1, P, Q…) cho phép lưu trú có thời hạn ; và visa định cư (EB-2, EB-3) cho phép trở thành thường trú nhân. Ngoài ra, công dân Hàn Quốc cũng được hưởng lợi từ chương trình miễn thị thực VWP (Visa Waiver Program), cho phép nhập cảnh 90 ngày với đăng ký ESTA.

Vấn đề nảy sinh khi các công ty Hàn Quốc tận dụng VWP để đưa kỹ sư sang Mỹ lắp đặt máy móc, đào tạo nhân sự hoặc tham gia các công việc ngắn hạn. Theo văn hóa doanh nghiệp Hàn Quốc, đây là thông lệ lâu đời: kỹ sư sang Mỹ nhận lương từ công ty mẹ tại Hàn Quốc chứ không phải là nhận tiền lương từ công ty Mỹ. Tuy nhiên, theo luật pháp Hoa Kỳ, mọi hình thức làm việc nhận thù lao, dù từ trong hay ngoài nước, đều bị coi là lao động và cần visa hợp pháp.

Hậu quả là ngày 4/9 vừa qua, Cục Di Trú và Hải Quan Mỹ (ICE) đã phối hợp với nhiều cơ quan liên bang tổ chức một chiến dịch truy quét quy mô lớn tại công trường nhà máy pin liên doanh Hyundai Motor - LG Energy Solution ở bang Georgia. Kết quả: 475 người bị bắt giữ, trong đó có hơn 300 công dân Hàn Quốc. Họ bị cáo buộc đã lạm dụng visa du lịch hoặc diện miễn thị thực để làm việc, vi phạm pháp luật Mỹ.

Những người Hàn bị bắt sau đó được đưa về nước bằng chuyến bay thuê bao của Korean Air, dưới sự giám sát của cơ quan di trú Mỹ. Chính phủ Hàn Quốc đã phải đàm phán để đảm bảo rằng họ sẽ không bị bất lợi nếu xin tái nhập cảnh sau này.

Giọt nước làm tràn ly ? 

Đợt bố ráp ở bang Georgia vừa qua có tác động đến chính sách đầu tư của Hàn Quốc tại Hoa Kỳ hay không, nhất là vào lúc quan hệ giữa Seoul và Washington đang trong giai đoạn khó khăn vì chính sách thuế quan của Mỹ ?

« Sự việc trên diễn ra trong bối cảnh Hàn Quốc đang đẩy mạnh đầu tư quy mô lớn vào Hoa Kỳ. Theo thông báo mới nhất, chính phủ Hàn Quốc đã cam kết đầu tư 350 tỷ đô la (khoảng 488 nghìn tỷ won) vào Mỹ. Tuy nhiên, con số này gây nhiều tranh cãi vì nó vượt quá tổng vốn FDI toàn cầu của Hàn Quốc trong 5 năm qua (2020-2024). Cần so sánh thêm : 350 tỷ đô la mà tổng thống Lee Jae Myung cam kết sẽ đầu tư vào Mỹ nhân chuyến công du Washington hồi tháng 8/2025 - gần bằng FDI trong suốt giai đoạn 25 năm, từ 1990-2024 của Hàn Quốc. Và con số này cũng lớn hơn tổng vốn Hàn Quốc đã đầu tư vào Mỹ trong lịch sử, khoảng 256,3 tỷ đô la.

Các chuyên gia, như Giáo sư Kim Woo-cheol (Đại học Seoul), nhận định rằng việc huy động trực tiếp 350 tỷ đô la trong ngắn hạn là « không tưởng », ngay cả khi tính cả các khoản bảo lãnh, vay vốn và công cụ tài chính. Bộ trưởng Thương Mại Yeo Han Koo cũng đã phải giải thích với phía Mỹ rằng điều kiện của Hàn Quốc khác Nhật Bản, và không thể lặp lại mô hình đầu tư mà Tokyo từng cam kết ».

Cơ chế hoán đổi tiền tệ 

Lo ngại này chính là rào cản lớn nhất trong tiến trình đàm phán Mỹ-Hàn hiện nay. Vụ Hoa Kỳ bố rắp người lao động Hàn Quốc chỉ là giọt nước làm tràn ly. Đối thoại song phương đang lâm vào bế tắc do bất đồng về cơ chế hoán đổi tiền tệ.

Trả lời phỏng vấn hãng tin Anh Reuters hôm 19/09/2025, tổng thống Lee Jae Myung báo động kinh tế Hàn Quốc « có nguy cơ rơi vào khủng hoảng tương tự như cuộc khủng hoảng tài chính năm 1997 » nếu như trong tiến trình đàm phán thương mại với Washington, Seoul « chấp nhận các yêu sách hiện tại của Nhà Trắng và không có các biện pháp để tự vệ ».

Cuối tháng 8/2025 tổng thống Lee cũng công du Hoa Kỳ, lãnh đạo nhiều tập đoàn lớn của Hàn Quốc đã tháp tùng ông đến Washington, trong đó có « tứ trụ của nền công nghiệp xứ Hàn » gồm Hyundai, LG, Samsung và SK Group trong lĩnh vực công nghệ bán dẫn. Trước đó, tháng 7/2025 Hàn Quốc và Hoa Kỳ đã đạt được một thỏa thuận thương mại theo đó Seoul cam kết đầu tư 350 tỷ đô la vào Mỹ, đổi lại hàng hóa xuất khẩu vào Mỹ bị đánh thuế 15 % (tương tự như mức thuế Washington đánh vào hàng Nhật hay của Liên Hiệp Châu Âu bán sang thị trường Hoa Kỳ). Hơn hai tháng sau, thỏa thuận thương mại quan trọng đó vẫn chưa được ghi vào văn bản chính thức. Hãng tinh Anh Reuters ghi nhận bộ trưởng Thương Mại Mỹ Howard Lutnick áp dụng phương pháp « kề dao vào cổ đối phương » qua tuyên bố gần đây « hoặc là Seoul phải chấp nhận thỏa thuận theo các điều kiện của Mỹ, hoặc là phải chịu đánh thuế hải quan ».

« Cơ chế hoán đổi tiền tệ - Currency Swap » là một công cụ tài chính để hai ngân hàng trung ương mà ở đây là của Hàn Quốc và Hoa Kỳ, hỗ trợ lẫn nhau trong một thời gian nhất định giúp đối tác ổn định kinh tế và thị trường tài chính. Thí dụ trong trường hợp Ngân Hàng Trung Ương Hàn Quốc, vì một lý do nào đó cần huy động đô la thì sẽ được Cục Dự Trữ Liên Bang Mỹ đưa cho Seoul đô la và nhận vào đồng won. Cơ chế này nhằm giúp ổn định kinh tế và thị trường tài chính.

Theo thỏa thuận, Hàn Quốc có thể đầu tư đến 350 tỷ đô la vào Mỹ, nhưng nếu không được Washington áp dụng cơ chế Currency Swap, thì trong trường hợp cấp bách nhất, nền kinh tế thứ tư của châu Á này có nguy cơ bị thiếu hụt tiền mặt. Khi đó Hàn Quốc sẽ bị đẩy vào một cuộc khủng hoảng về tiền tệ và tài chính, tương tự như kịch bản hồi năm 1997. Đó là mối lo tổng thống Lee Jae Myung đã nói tới trong cuộc trả lời phỏng vẫn hãng tin Reuters.

Trước mắt Washington chưa chấp thuận đòi hỏi này của Seoul. Vẫn Reuters nhắc lại tổng thống Trump từng khẳng định mọi khoản đầu tư ngoại quốc vào Hoa Kỳ, mọi dự án đều do ông « chọn lọc » và phải đặt dưới quyền kiểm soát của Mỹ. Nói cách khác, Washington tự cho là toàn quyền định đoạt về số vốn đầu tư 350 tỷ đô la - tương đương với 20 % GDP của Hàn Quốc.

Nói cách khác, hình ảnh hơn 300 lao động Hàn Quốc bị nhân viên sở di trú Hoa Kỳ còng tay tại Ellabell, bang Georgia hôm đầu tháng không chỉ là giọt nước làm tràn ly mà còn là « cái cây che khuất cánh rừng ».

Ai có thể chấp nhận giao 20 % GDP cho Mỹ ?

Dù vậy đầu tư 350 tỷ đô la của Hàn Quốc để « tiếp sức » cho nền công nghiệp của Hoa Kỳ không phải là nhỏ. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã phải đích thân giải thích rằng Mỹ cần các « chuyên gia nước ngoài » và chính sách nhập cư của Hoa Kỳ không « nhằm cản trở các quốc gia ngoại quốc đầu tư vào Mỹ ».

Hôm 11/09/2025, trừ một trường hợp, còn lại tất cả những người lao động Hàn Quốc từng bị nhân viên di trú Mỹ còng tay, đã hồi hương. Seoul tạm ngừng đưa nhân viên sang Hoa Kỳ làm việc. Các tập đoàn công nghiệp lớn của Hàn Quốc như SK, hay Samsung, Lotte Chemical… với những kế hoạch đầu tư đã được xúc tiến, trị giá hàng trăm triệu thậm chí là cả tỷ đô la tạm dừng một số các kế hoạch đang được triển khai ở các bang South Carolina, Tennessee…

Darcie Draudt Vejares, ban châu Á thuộc quỹ nghiên cứu Carnegie Endowment ghi nhận : Hàn Quốc đánh cược nhiều vào các dự án đầu tư tại Hoa Kỳ, « giữ khoảng cách với Trung Quốc », nhưng giờ đây chính sách đối nội của Mỹ lại trở thành một chướng ngại vật mà Seoul bắt buộc phải vượt qua.

Nhà Trắng đã cử nhân vật số 2 của bộ Ngoại Giao Christopher Landau đến Seoul để « giải độc » sau vụ nhân viên Hàn Quốc bị còng tay. Tổng thống Lee lên đường đến New York dự khóa họp thường niên của Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc. Trước mắt ông không dự trù gặp riêng tổng thống Trump và đàm phán thương mại Mỹ - Hàn không nằm trong chương trình nghị sự.

Tuy nhiên thượng đỉnh APEC ở Gyeongju cuối tháng 10/2025 sẽ là cơ hội tốt để tổng thống Hàn Quốc và nguyên thủ Mỹ giải tỏa những hiểu lầm chung quanh vụ nhân viên sở di trú Hoa Kỳ quá sốt sắng thi hành nhiệm vụ bắt giữ người lao động nước ngoài.

Vả lại, cho dù về thương mại, Mỹ có bắt chẹt Hàn Quốc, nhưng Washington thừa hiểu rằng trong bối cảnh địa chính trị hiện nay, với mối đe dọa hạt nhân Bắc Triều Tiên ở sát