Puszcza Białowieska liczy dwanaście tysięcy lat i jest ostatnim w znacznym stopniu naturalnym lasem w Europie. Z Tomaszem Samojlikiem, badaczem przyrodniczej historii puszczy, rozmawiamy o ludzkiej tam obecności przez całe wieki, o zdolności przyrody do regeneracji i wielostopniowej sieci zależności pomiędzy wielkimi i mniejszymi organizmami. Słuchamy o pulsie naturalnej puszczy. Dopytujemy też naszego rozmówcę o jego działalność komiksową i o to, skąd się wziął tytuł „Ryjówka przeznaczenia”; oraz dlaczego te niepozorne gryzonie są również charyzmatycznymi gatunkami.

Tomasz Samojlik biolog i popularyzator przyrody, rysownik, twórca komiksów. Pracuje w Instytucie Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk w Białowieży, zajmuje się historycznym związkiem człowieka z Puszczą Białowieską oraz historią przyrodniczą puszczy w XIX i XX wieku. W komiksach wykorzystuje motywy swojej pracy jako biologa, bohaterami czyni zwierzęta: żubry, ryjówki. Opublikował między innymi Ryjówkę przeznaczenia (2012), Norkę zagłady (2013), Powrót rzęsorka (2015), a także parodię twórczości Andrzeja Sapkowskiego Wiedźmun. Dwie wieże funduszu emerytalnego (2023).

Dorota Leśniak-Rychlak Redaktorka naczelna kwartalnika „Autoportret. Pismo o dobrej przestrzeni”, kuratorka wystaw architektonicznych. Współzałożycielka fundacji Instytut Architektury. Autorka książki Jesteśmy wreszcie we własnym domu (2020).

Polecamy również tekst Miliard połączeń i zależności - rozmowę Magdaleny Petryny z Tomaszem Samojlikiem w lesnym numerze Autoportretu https://www.autoportret.pl/artykuly/miliard-polaczen-i-zaleznosci/

Autoportret nr 1 [80] 2023 LAS

Numer o lesie jest jednocześnie pochwałą leśnych ekosystemów i wołaniem o pomoc w kontekście kurczących się leśnych terenów i polityk pozwalających na wycinanie drzew. Czas lasu biegnie inaczej niż nasz. Przyglądanie się powolnemu trwaniu może być kojące, tym bardziej że w opowieściach o lesie od tysięcy lat przewijają się ludzie. Dopiero w ostatnich dwóch wiekach nasza działalność tam powoduje destrukcję i przyspiesza katastrofę.

Jeśli zdefiniujemy las jako ogromnie złożony system powiązań wielu organizmów, niewiele z otaczających nas dziś terenów porośniętych drzewami zasłuży na to miano. Leśne plantacje z północy Polski, sosnowe monokultury, kładą się jak domino pod naporem wiatru, padają ofiarą pożarów. Katastrofa klimatyczna wypiera z okolicy towarzyszące nam dotychczas gatunki drzew. Obszary leśne widziane z lotu ptaka są mozaiką terenów wyciętych i zalesionych. Łysych placków przybywa. Nowe szerokie drogi stokowe przygotowane do wywózki drewna i głębokie koleiny traktorów, przyspieszające erozję zboczy. Ślady te pozostawiają po sobie Lasy Państwowe. W ostatnich latach gwałtownie przyspieszyły „pozyskiwanie” drewna. Działają w logice ekstrakcji, a jednocześnie przekonują, że lesistość kraju wzrasta.   Las nie potrzebuje naszej interwencji, poradzi sobie bez nas – zgodnie mówią nasze autorki i autorzy, przyrodnicy i aktywistki. Ale czy my poradzimy sobie bez lasów?

Wszystkie teksty z numeru dostępne sa na naszej stronie: https://www.autoportret.pl/numery/las/

Drukowaną wersję Autoportrtu mozna nabyć w naszym e-sklepie: https://mik.krakow.pl/product-category/autoportret/