Na początku 2025 roku parlament Nowej Zelandii podjął decyzję o nadaniu górze Taranaki statusu podmiotu prawa. Nie był to pierwszy przypadek, gdy element środowiska naturalnego został uznany za osobę w świetle systemu prawnego. Wcześniej w podobnym kontekście było głośno m.in. o rzece Whanganui, lesie Te Urewera oraz o konstytucjach Ekwadoru i Boliwii, w których prawa zostały przyznane Matce Ziemi. Mechanizm ochrony przyrody polegający na nadawaniu bytom nie-ludzkim statusu prawnego zbliżonego do ludzi jest coraz popularniejszą strategią przeciwdziałania degradacji środowiska. Choć polski system prawny aktualnie nie uznaje przyrody za osobę, w debacie publicznej coraz częściej pojawiają się postulaty przyznania podmiotowości i praw rzece Odrze.

W siódmym odcinku podcastu Teoretycznie o Prawie przybliżamy koncepcję praw przyrody oraz rozważamy jakie korzyści i zagrożenia wiążą się z jej stosowaniem. Zastanawiamy się w szczególności:

• Jakie mechanizmy ochrony przyrody przewidują różne systemy prawne? 
• Czy rzeka Odra powinna mieć podmiotowość prawną
• Jakie tradycje myślowe miały wpływ na powstanie koncepcji praw przyrody? 
• Jakie argumenty przemawiają za uznaniem rzeki, lasu czy jeziora za osobę prawną?
• Czy przyznanie naturze praw analogicznych do tych, którymi dysponują ludzie jest najlepszą strategią zmierzającą do przeciwdziałania degradacji środowiska?

O kwestii praw przyrody rozmawiają: Bartłomiej Brzozowski, Wojciech Ciszewski i Maciej Macuga. Na temat prawnych aspektów ochrony środowiska naturalnego wypowiada się dr Bohdan Widła, adiunkt w Katedrze Prawa Własności Intelektualnej Wydziału Prawa i Administracji UJ oraz autor publikacji dotyczących praw natury i podmiotowości prawnej.

---

Odcinek przygotowali: Bartłomiej Brzozowski, Wojciech Ciszewski, Maciej Macuga.

Praktycznie o prawie: Bohdan Widła.

Nagranie: Piotr Urbańczyk. 

Montaż: Tomasz Stankiewicz. 

Podcast wydawany jest przez Future Law Lab, WPiA UJ.