شرح داستان طوطی و بازرگان (بخش هجدهم)

ایرج شهبازی

مکان: مؤسسۀ لغت‌نامۀ دهخدا

زمان: پاییز 1398

مدت سخنرانی: یک ساعت و 22 دقیقه 

موضوعات

شرح ابیات 176 تا 181: درنگی دیگر در شاعرانگی مولانا (انگیزه‌ها و موانع شعر گفتن مولانا)

1) نظر مولانا راجع به شعر خود: 1) سخن من غذای فرشته است، 2) سخن من سخن خداست، 3) سخن من نتیجۀ تقاضا یا فرمان خداست، 4) سخن من محصول ناهوشیاری است و 5) سخن من نتیجۀ جوششِ مهارناپذیر درونی است.

2) موانع سخن گفتنِ مولانا: 1) موانعی که به شخصیت او مربوط می‌شوند، 2) موانعی که به مخاطبان او مربوط می‌شوند. 

* در دقایق 29 و 30، ضمن بحث شطح حلاج و ادعای خداییِ فرعون، این جمله که «از نظر حلاج همۀ ما خدایانی هستیم که از خداییِ خود ناآگاهیم» از اندیشمند فرزانه، استاد مصطفی ملکیان است. متأسفانه در ضمن سخنرانی از اشاره به مأخذ این جمله غفلت کرده‌ام. با آرزوی تندرستی و شادمانی برای آن استاد فرهیخته و والا.

* در دقیقۀ 66، ثانیۀ 35 به بعد جمله باید به این شکل اصلاح شود: «استاد شجریان عزیز در این بیت دو تا اشتباه دارند». با آرزوی تندرستی و شادی برای استاد شجریان بسیار عزیز.