اکنون ادامه دارد..

قسمت سی و چهارم از فصل اول

مهمان: حامد وحدتی نسب

با حضور: رشید کاکاوند

کتاب و سایر انتشارات

پائولا (ایزابل آلنده، ترجمه ی مریم بیات، انتشارات سخن)

اسلحه، میکروب و فولاد (جَرِد دایموند، ترجمه حسن مرتضوی)

شخصیتها (شاعر، نویسنده، بازیگر، کارگردان، خواننده، موسیقدان ….)

حامد وحدتی نسب (دکترای انسان شناسی پیش از تاریخ از دانشگاه ایالتی آریزونا و دکترای انسان شناسی و پسا دکترا از دانشگاه آلبرتای کانادا در باستانشناسی مولكولی، استادیار گروه باستانشناسی دانشگاه تربیت مدرس، استاد و پژوهشگر مدعو در دانشگاه آكسفورد و همچنین نایب‌ رییس انجمن علمی باستانشناسی ایران، زاده ۱۳۵۲ ه.خ)

خوفو (خوفو که در زبان یونانی خئوپس گفته می‌شود، دومین فرعون از دودمان چهارم فرعون‌های مصر باستان به‌ شمار می‌آید و دوران فرمانروایی‌اش حدود ۲۳ یا ۲۴ سال از ۲۵۸۹ تا ۲۵۶۶ پیش از میلاد مسیح برآورد شده‌ است. خوفو سازنده هرم بزرگ جیزه است. او سه همسر اصلی داشت که هر یک در یکی از سه هرم کوچک دیگر در نزدیکی هرم بزرگ دفن شده‌اند.)

عباس میرزا ( نامدار به عباس میرزا نایب‌السلطنه، از شاهزادگان قاجار و فرزند فتحعلی‌شاه و آسیه‌خانم دولو بود که در فاصلهٔ سال‌های ۱۱۷۷ تا ۱۲۱۲ ولیعهد ایران و نیابت سلطنت پدرش در آذربایجان را بر عهده داشت. در جنگ اول روسیه و ایران و در اول ژوئیهٔ ۱۸۰۴ م، با سیسیانوف در ایروان جنگید که نتیجه‌ای قطعی نداشت. این جنگ سرانجام پس از ده سال با انعقاد عهدنامهٔ گلستان با شکست ایران پایان رسید که موجب واگذاری دربند، باکو، و شروان شد. پس از جنگ اول روس و ایران، همراه با برادرش محمدعلی میرزا به عثمانی حمله کرد، اما ناگزیر از صلح شد. جنگ با معاهدهٔ ارزروم پایان یافت. از آنجا که صلح گلستان به حل و فصل نهایی اختلافات روسیه و ایران منجر نشد، در مهٔ ۱۸۲۶ م ارتش روسیه میرک در خانات ایروان را اشغال کرد. در سپتامبر ۱۸۲۶ م، عباس میرزا از طریق شوشی به سمت گنجه پیشروی کرد، اما شکست شدیدی را متحمل شد. روس‌ها به آذربایجان نفوذ کردند و تبریز را در سوم ربیع‌الثانی ۱۲۴۳ ه‍.ق/۲۴ اکتبر ۱۸۲۷ م تسخیر کردند. به موجب شرایط معاهده ترکمانچای، تمام سرزمین‌های شمال ارس به روسیه واگذار شد. افزون بر اینها، ۲۰ میلیون روبل غرامت به ایران تحمیل شد.)

آقامحمدخان قاجار (اولین پادشاه قاجار، از سال ۱۷۹۶ تا ۱۷۹۷ میلادی، شاه ایران بود، ۱۱۷۶ - ۱۱۲۰ ه.خ)

کریم‌خان زند ((پایه‌گذار دودمان زندیه، وکیل الرعایا، ۱۱۹۳ - ۱۱۱۹ ه.ق)

نادرشاه افشار (پایه‌گذار دودمان افشار، ۱۱۴۸ تا ۱۱۶۰ ه‍.ق به‌عنوان شاه ایران حکومت کرد، ۱۱۶۰ - ۱۱۰۰ ه.ق)

مهدی محسنیان راد (جامعه‌شناس و استاد دانشگاه ایرانی، زاده ۱۳۲۴ ه.خ)

خشایارشا (خَشایارشای یکم مشهور به خَشایارشای بزرگ، پسر داریوش بزرگ و ملکه آتوسا، دختر کوروش بزرگ، پنجمین شاهنشاه هخامنشی در میانه سال‌های ۴۸۵ تا ۴۶۵ پ.م، ۴۶۵ - ۵۱۸ پ.م)

شاپور یکم (دومین شاهنشاه ساسانی، ۲۷۰ - ۲۱۵ م)

سورنا یا سورن (سیاستمدار و سپهبد ایرانی و رئیس خاندان سورن در دورهٔ اشکانی بود، ۵۳ - ۸۲ پ.م)

صادق هدایت (نویسنده، مترجم و روشنفکر ایرانی، ۱۳۳۰ - ۱۲۸۱ ه.ش)

محمد بن‌ یوسف اهلی شیرازی (شاعر قرن نهم و دهم هجری، ۹۴۲ - ۸۵۸ ه.ق )

فیلم، سریال، تئاتر ، نمایشنامه و فستیوال…

ارباب حلقه‌ها (یک مجموعه‌ فیلم به کارگردانی پیتر جکسون)

جن‌گیر (ویلیام فریدکین، ۱۹۷۳ م)

موسیقی ( آلبوم، جشنواره ها ، موسیقی فیلم و ... )

همراه شو عزیز (سرود رزم مشترک معروف به همراه شو عزیز، شعری حماسی است که در تاریخ معاصر ایران جایگاه ویژه‌ای دارد. این شعر را شخصی با نام مستعار «برزین آذرمهر» (احتمالاً نام مستعار پرویز مشکاتیان) سروده‌است. این سرود نخستین بار در سال ۱۳۵۸ به خوانندگی استاد محمدرضا شجریان و آهنگسازی پرویز مشکاتیان در آواز اصفهان اجرا شده و در آلبوم چاووش ۷ به دست کانون چاووش منتشر شد)

مکان ها

آتشفشان توبا (ابر آتشفشان توبا یک ابرآتشفشان است که فوران آن بین ۷۷٬۰۰۰ تا ۶۹٬۰۰۰ سال پیش در دریاچهٔ توبا، سوماترا، اندونزی رخ داده است. این فوران به عنوان یکی از بزرگترین فوران‌های آتشفشانی بر روی کرهٔ زمین شناخته می‌شود. این رخداد سیارهٔ زمین را در یک زمستان آتشفشانی ۶ تا ۱۰ ساله و احتمالاً یک دورهٔ سرمای ۱٬۰۰۰ ساله فرو برد. این تغییر دما باعث شد تا جمعیت انسان‌های کرهٔ زمین به حدود ۱۰٬۰۰۰ ویا حتی ۱٬۰۰۰ جفت کاهش یابد و یک گلوگاه جمعیت در فرگشت انسان ایجاد شود.)

مسجد شیخ لطف‌الله (این مسجد در دوران صفویه در اوایل قرن هفدهم میلادی، ساخته شده در ۱۶۱۹ – ۱۶۰۲ میلادی ، در زمان شاه عباس بزرگ در اصفهان ساخته شد)

تنگ چوگان (تنگه‌ای در نزدیکی شهر بیشاپور در کازرون، سنگ نگاره‌های نقش برجسته شاهان ساسانی در اطراف آن دیده می‌شود)

گورستان پر-لاشز (با ۴۳ هکتار مساحت، بزرگ‌ترین گورستان پاریس و یکی از مشهورترین گورستان‌های جهان است)

پادکست

بنفش (روایت گپ و گفت خودمانی سه نفر، بهارکاتوزی-دکتری فلسفه علم، فرهاد ارکانی-نویسنده مترجم و حامد وحدتی نسب-دکتری انسان شناسی، درباره ی چرایی انواع و اقسام خرافه در ایران و جهان)

مدرسه ی زندگی فارسی (دکتر ایمان فانی)

سایر

نئاندرتال ها (گروهی منقرض‌شده از انسان‌های باستانی بودند که عموماً گونه‌ای جداگانه در نظر گرفته می‌شوند؛ اگرچه برخی آن‌ها را زیرگونه‌ای از انسان خردمند محسوب می‌دارند. نئاندرتال‌ها تا حدود ۴۰ هزار سال پیش در اوراسیا زندگی می‌کردند. نئاندرتال ۱، نمادِ گونه، سال ۱۸۵۶ در درهٔ نئاندرتال آلمان کشف شد و این گونه به همین دلیل نئاندرتال نام گرفته است)

اهرام مصر (هرم‌های مصری از مهم‌ترین و باشکوه‌ترین سازه‌های بر جای مانده از تمدن مصر باستان هستند که نمادهای این تمدن نیز به‌شمار می‌روند. تعداد ۱۳۸ هرم شناخته شده تا سال ۲۰۰۸ در مصر موجود بودند که بیشتر آن‌ها آرامگاه فرعون‌ها و شهبانوهایشان در دوره‌های دودمانی کهن و میانه هستند.)

جنگ چالدران (جنگی میان شاه اسماعیل یکم (شاه صفوی) و سلطان سلیم یکم (پادشاه عثمانی) در سال ۱۵۱۴ میلادی بود که با پیروزی قاطع امپراتوری عثمانی بر ایران صفوی به پایان رسید. در نتیجهٔ این جنگ، امپراتوری عثمانی منطقه آناتولی شرقی و شمال عراق و شهر دیاربکر و دریاچه وان را از ایران صفوی تصرف کرده و ضمیمهٔ خاک خود کرد)

اشعار و جملات و عبارات

شعر مُلَوَن یا ذو بحرین (شعری است که بتوان آن را به دو یا چند وزن خواند بدون آنکه کلمات یا جای کلمات تغییر کند)

————

تیغ دادن در کف زنگی مست 

به که آید علم، ناکس را به دست

(مولوی)

———

ما گریه کنان بر سر خاک پدران 

زین غم که شدند ازین جهان گذران 

در زیر زمین هم پدران میگریند 

بر تلخی این زندگی ما پسران

(اهلی شیرازی)

———

من سوخته دل ز آتش تقدیرم 

وز آب دو دیده کی بود تدبیرم 

زان دم که چو شمع زندگی یافته ام 

میسوزم و میگدازم و میمیرم

(اهلی شیرازی)

———

ساقی از آن شیشه منصور دم 

بر رگ و بر ریشه من صور دم

خواجه در ابریشم و ما در گلیم 

عاقبت ایدل همه یکسر گلیم

(اهلی شیرازی)

———

اکنون که تنها دیدمت لطف ارنه آزاری بکن 

سنگی بزن تلخی بگو تیغی بکش کاری بکن

(اهلی شیرازی)

———

طاعت از دست نیاید گنهی باید کرد 

در دل دوست به هر حیله رهی باید کرد

(نشاط اصفهانی)

———

زان مرهم دل غیر دل ریش ندیدیم 

هرچند که دیدیم ازین پیش ندیدیم 

منصور هم از دار نمایش غرضش بود 

مردی که بپوشد هنر خویش ندیدیم 

هرچند که گشتیم چو مجنون ز پی یار 

یاری بجز از سایه خود بیش ندیدیم

(اهلی شیرازی)

———

به پیری چو نوجوانان تا کِیَم دل مست مِی باشد؟ 

جوانی تا به پیری پیری آخر تا به کی باشد؟

ز داغ لاله‌رخساران به مردن دل بنه اهلی 

که جز مردن دل ما را دوای درد کی باشد

(اهلی شیرازی)

———

جایم بروز واقعه پهلوی او کنید 

او قبله من است رخم سوی او کنید

نخلی برآورید بلند و به سایه اش 

خاکم بیاد قامت دلجوی او کنید

(اهلی شیرازی)

———

زلف یار از دست رفت و دل ازو دیوانه ماند 

مشک رفت از خانه اما بوی او در خانه ماند

شمع چندان سر کشید از ناز کز برق فنا 

خود نماند و داغ حسرت بر دل پروانه ماند

(اهلی شیرازی)

———

یک نفس با ما نشستی خانه بوی گل گرفت 

خانه ات آباد که این ویرانه بوی گل گرفت

(علی آذر شاهی - آتش)

———

نسیمی کز بن آن کاکل آیو 

مرا خوشتر ز بوی سنبل آیو 

چو شو گیرم خیالش را در آغوش 

سحر از بسترم بوی گل آیو

(بابا طاهر)

——

چونكه گل رفت و گلستان شد خراب

 بوي گل را از كه جوييم از گلاب

(مولوی)

——

دور است سر آب از این بادیه، هش دار

 تا غول بیابان نفریبد به سرابت

(حافظ)

———

سَمَن‌بویان غبارِ غم چو بنشینند، بنشانند 

پری‌رویان قرار از دل چو بستیزند، بستانند

سرشکِ گوشه‌گیران را چو دریابند، دُر یابند 

رخِ مِهر از سحرخیزان نگردانند، اگر دانند

(حافظ)

———

همراه شو عزیز، همراه شو عزیز 

تنها نمان به درد، کاین درد مشترک 

هرگز جدا جدا، درمان نمی‌شود

————

حریفِ عشقِ تو بودم چو ماهِ نو بودی 

کنون که ماهِ تمامی نظر دریغ مدار

(حافظ)

———

خضر ره ماست عقل در راهبری 

غول ره تست نفس در شکل پری 

غولت بسراب خواند و خضر بآب 

هشدار کزین میانه بازی نخوری

(اهلی شیرازی)

———