مدیرعامل آبفای تهران، از سقوط ذخایر سدهای پایتخت به کمینه شش دهه خبر می‌دهد و می‌گوید: «در ۴۵ روز نخست سال آبی، حتی یک قطره بارندگی در تهران رخ نداده است.»محسن اردکانی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران، وضعیت مخازن را بی‌سابقه توصیف کرده و با اشاره به تداوم ششمین سال خشکسالی می‌گوید پارسال در همین بازه ۲۰ میلی‌متر و در میانگین بلندمدت حدود ۳۰ میلی‌متر بارش ثبت شده بود. او از شهروندان خواسته با کاهش حداقل ۱۰ درصدی مصرف، به عبور از پاییز و زمستان کمک کنند.

در همین راستا، مهدی مقصودی مدیر امور آب کرج با بیان کمبود بارش در سالهای اخیر، گفت: «با این شرایط، تا حدود ۱۵ روز دیگر آب خواهیم داشت و امیدواریم تا آن زمان بارندگی مؤثری در ارتفاعات رخ دهد چرا که واقعیت این است که ورودی سد از خروجی آن کمتر شده و در عمل از ذخیره موجود استفاده می‌کنیم.

چشم‌انداز اقلیمی محتاطانه

احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی، بر قرار گرفتن کشور "بین خنثی تا لانینای ضعیف" تأکید دارد؛ وضعیتی که معمولاً پاییز کم‌بارش را رقم می‌زند. به گفته او پیش‌بینی‌های فصلی قطعیت ندارد، اما نشانه‌ای از ترسالی زودهنگام هم دیده نمی‌شود.

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

منتقدان می‌گویند بخش خانگی سهم کوچکتری از سبد مصرف آب دارد و "حدود ۹۰ تا ۹۲ درصد" برداشت آب کشور در کشاورزی انجام می‌شود که عمدتاً با آبیاری سنتی و با بازده پایین صورت می گیرد . به باور این گروه، تا اصلاح الگوی کِشت، توسعه آبیاری نوین و مهار برداشت از سفره‌های زیرزمینی در حوضه‌های بحرانی اجرا نشود، فشار بر منابع تهران کاهش معناداری نخواهد یافت.

در شهر نیز بخش قابل توجهی از آب تولیدی هرگز به قبض مشترکان تبدیل نمی‌شود؛ فرسودگی خطوط، انشعابات غیرمجاز و خطاهای اندازه‌گیری سهم اصلی را دارند. شرکت‌های آب و فاضلاب از برنامه‌های نشت‌یابی و تعویض خطوط اولویت‌دار خبر می‌دهند، اما گستره شبکه و عقب‌ماندگی سرمایه‌گذاری، سرعت بهبود را محدود کرده است.

پاسخ دولت و وضعیت عملیاتی

هاشم امینی، مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب ایران، تأکید دارد تأمین آب شرب خط قرمز است و می‌گوید نیروهای آبفا با مانورهای واکنش سریع و آماده‌باش شبانه‌روزی در حال تثبیت پایداری شبکه‌اند. در سطح سیاست‌گذاری، محمدرضا عارف در شورای عالی آب بر ناترازی مزمن منابع و مصارف و لزوم همراهی افکار عمومی تأکید کرده است.

بیشتر بخوانید: بحران آب فزاینده در ایران و پیامدهای آن؛ گفت‌وگو با منصور سهرابی

تهران یکی از خشک‌ترین آغازهای سال آبی را تجربه می‌کند و مخازن سدها در کمینه تاریخی قرار دارند. صرفه‌جویی خانگی ضروری است، اما کلید کاهش پایدار تنش آبی در اصلاحات بخش کشاورزی و کاهش هدررفت شهری نهفته است؛ انتظاری که افکار عمومی از دولت دارد تا با زمان‌بندی روشن و گزارش‌دهی دوره‌ای پاسخ دهد.

علل بحران: کاهش بارندگی و سوءمدیریت

کاهش بارندگی یکی از علل اصلی این افت شدید آب سدها عنوان می‌شود. آمار بارش امسال نشان می‌دهد که میزان بارندگی، در مقایسه با میانگین بلندمدت، حدود ۴۰ درصد کمتر بوده است.

در برخی استان‌ها، مانند سیستان و بلوچستان، هرمزگان و خوزستان، بارش‌ها به پایین‌ترین سطح خود رسیده و فقط گیلان توانسته وضعیتی نزدیک به میانگین عادی را تجربه کند.

کارشناسان اما بحران را صرفاً به کاهش بارش و خشکسالی نسبت نمی‌دهند، بلکه به عوامل دیگری مانند "سوءمدیریت و توسعه صنعتی و کشاورزی بدون توجه به منابع محدود آبی" به عنوان تسریع‌کننده بحران اشاره می‌کنند.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

بخش کشاورزی کماکان بزرگترین سهم‌ آب ایران را به خود اختصاص داده و هفت برابر بخش خانگی آب مصرف می‌کند.

در تهران نیز پیامدها به وضوح حس می‌شود. دولت برای جبران کمبود آب پایتخت، تصمیم گرفته بخشی از ذخیره سد طالقان را منتقل کند؛ طرحی که مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری ایران، از آن حمایت کرده است.

کارشناسان اما هشدار می‌دهند که دستکاری در مسیرهای طبیعی رودخانه‌ها، مانند تجربه زاینده‌رود و دریاچه ارومیه، می‌تواند پیامدهای جبرا‌ن‌ناپذیر زیست‌محیطی داشته باشد.

با وجود این داده‌ها، سیاست غالب دولت همچنان بر اقدامات مقطعی، مانند قطع و جیره‌بندی آب، کاهش فشار آن و توصیه به صرفه‌جویی استوار است و راه‌حل‌های پایدار برای مدیریت منابع آبی، کمتر در دستور کار قرار می‌گیرد.