مذاکرات برجام؛ امیدواری بی سرانجام
Update: 2022-04-26
Description
با طولانی شدن وقفه پیش آمده در مذاکرات برای احیای برجام، اکنون امیدها برای دستیابی به توافقی میان جمهوری اسلامی ایران و آمریکا بر سر فعالیتهای هستهای ایران کمتر از هر زمان دیگر شده است.
اگرچه محور اصلی مذاکرات وین را برنامههای اتمی جمهوری اسلامی تشکیل میداد، اما واقعیت این است که آنچه موجب ناکامی این مذاکرات شده، نه مسایل فنی مربوط به فعالیتهای هستهای، بلکه مسایلی کلیتر و فراگیرتر از فقط بخشی از برنامهها و سیاستهای تهران موجب شده که دستیابی به توافق برای کاهش فعالیتهای هستهای در قبال لغو تحریمهای چشم اندازی روشن نداشته باشد.
تاکید جمهوری اسلامی بر ضرورت خروج نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست گروههای تروریستی که در عمل به سیاستهای منطقهای جمهوری اسلامی گره خورده است از یک سو، و ناتوانی دولت جو بایدن در در متقاعد کردن کنگره و نیز متحدان منطقهای آمریکا از سوی دیگر، باعث شده که علیرغم توافقات دو طرف بر سر چارچوب فعالیتهای هستهای ایران، عملا چنین توافقی به دست نیاید.
به نظر میرسد که اصرار جمهوری اسلامی بر حفظ سیاستهای منطقهای که بر محور مداخله در امور کشورهای منطقه، حمایت از گروههای نیابتی و تلاش برای تشکیل هلال شیعی از لبنان تا یمن استوار شده، اساسا امکان توافقی جزیی یا کلی بر سر برنامههای اتمی و یا هر نوع تعامل و همکاری با جهان را غیر ممکن ساخته است.
نگرانی کشورهای منطقه از این سیاستها که با بدگمانی نسبت به قصد جمهوری اسلامی برای ساخت سلاح اتمی همراه است، آن قدر زیاد است که عملا موجب تغییراتی عمده در منطقه شده است تا آنجا که اسرائیل و کشورهای عرب منطقه، به دلیل احساس خطر مشترکی که از سوی جمهوری اسلامی میکنند، در رویدادی تاریخی نه تنها به یکدیگر نزدیک شدهاند، بلکه در پس ایجاد یک پیمان دفاعی مشترک هستند که گاه از آن به عنوان ناتو خاورمیانه نام برده میشود.
جمهوری اسلامی از نظر اقتصادی در تنگناست و مردم ایران، فقر و دشواریهای اقتصادی و معیشتی بی سابقهای را تحمل میکنند، با این همه، علی خامنهای رهبر جمهوری اسلامی با صراحت بر این نکته تاکید کرده که آمریکاستیزی، سیاستهای منطقهای و برنامه اتمی سه عامل قدرت ملی جمهوری اسلامی هستند که در هیچ شرایطی کنار گذاشته نخواهند شد.
به همین دلیل است که حتی اگر ایران و غرب در وین به توافقی هم دست پیدا میکردند، می شد حدس زد که عمر چنان توافقی هم نمی توانست خیلی طولانی باشد.
تجربه برجام به خوبی این نکته را برای همه طرفهای درگیر روشن کرد. در آن زمان، با آنکه تحریمهای اعمال شده علیه جمهوری اسلامی لغو شد و پول نقد فراوانی به تهران فرستاده شد، اما دقیقا به دلیل آنچه که بی توجهی به روح برجام خوانده میشود، این توافق نتوانست ادامه پیدا کند.
در واقع، جمهوری اسلامی با تقویت نیروهای نیابتی و تشدید سیاستهای منطقهای خود، وضعیتی را به وجود آورد که کشورهای منطقه، از جمله اسرائیل و عربستان سعودی و نیز آمریکا دیگر نمیتوانستند تنها به دلیل رعایت میزان مشخص شده غنی سازی اورانیوم، نسبت به این سیاستهای منطقهای بی تفاوت بمانند.
توسعه برنامه موشکی و نپیوستن به FATF را نیز باید از دیگر دلایل شکست برجام دانست و از آنجا که هیچ نشانهای به چشم نمیخورد که جمهوری اسلامی قصد تجدیدنظری در مسیری که در این حوزهها در پیش گرفته داشته باشد، بنابراین، به طور طبیعی نمیتوان شانس زیادی برای به نتیجه رسیدن مذاکرات قائل شد.
در این میان، تجاوز نظامی روسیه به اوکراین، و نزدیکی بیش از حد جمهوری اسلامی به روسیه نیز نقشی پررنگ در شیوه تصمیمگیری و نتایج این تصمیمگیری در تهران داشته است.
اگرچه محور اصلی مذاکرات وین را برنامههای اتمی جمهوری اسلامی تشکیل میداد، اما واقعیت این است که آنچه موجب ناکامی این مذاکرات شده، نه مسایل فنی مربوط به فعالیتهای هستهای، بلکه مسایلی کلیتر و فراگیرتر از فقط بخشی از برنامهها و سیاستهای تهران موجب شده که دستیابی به توافق برای کاهش فعالیتهای هستهای در قبال لغو تحریمهای چشم اندازی روشن نداشته باشد.
تاکید جمهوری اسلامی بر ضرورت خروج نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست گروههای تروریستی که در عمل به سیاستهای منطقهای جمهوری اسلامی گره خورده است از یک سو، و ناتوانی دولت جو بایدن در در متقاعد کردن کنگره و نیز متحدان منطقهای آمریکا از سوی دیگر، باعث شده که علیرغم توافقات دو طرف بر سر چارچوب فعالیتهای هستهای ایران، عملا چنین توافقی به دست نیاید.
به نظر میرسد که اصرار جمهوری اسلامی بر حفظ سیاستهای منطقهای که بر محور مداخله در امور کشورهای منطقه، حمایت از گروههای نیابتی و تلاش برای تشکیل هلال شیعی از لبنان تا یمن استوار شده، اساسا امکان توافقی جزیی یا کلی بر سر برنامههای اتمی و یا هر نوع تعامل و همکاری با جهان را غیر ممکن ساخته است.
نگرانی کشورهای منطقه از این سیاستها که با بدگمانی نسبت به قصد جمهوری اسلامی برای ساخت سلاح اتمی همراه است، آن قدر زیاد است که عملا موجب تغییراتی عمده در منطقه شده است تا آنجا که اسرائیل و کشورهای عرب منطقه، به دلیل احساس خطر مشترکی که از سوی جمهوری اسلامی میکنند، در رویدادی تاریخی نه تنها به یکدیگر نزدیک شدهاند، بلکه در پس ایجاد یک پیمان دفاعی مشترک هستند که گاه از آن به عنوان ناتو خاورمیانه نام برده میشود.
جمهوری اسلامی از نظر اقتصادی در تنگناست و مردم ایران، فقر و دشواریهای اقتصادی و معیشتی بی سابقهای را تحمل میکنند، با این همه، علی خامنهای رهبر جمهوری اسلامی با صراحت بر این نکته تاکید کرده که آمریکاستیزی، سیاستهای منطقهای و برنامه اتمی سه عامل قدرت ملی جمهوری اسلامی هستند که در هیچ شرایطی کنار گذاشته نخواهند شد.
به همین دلیل است که حتی اگر ایران و غرب در وین به توافقی هم دست پیدا میکردند، می شد حدس زد که عمر چنان توافقی هم نمی توانست خیلی طولانی باشد.
تجربه برجام به خوبی این نکته را برای همه طرفهای درگیر روشن کرد. در آن زمان، با آنکه تحریمهای اعمال شده علیه جمهوری اسلامی لغو شد و پول نقد فراوانی به تهران فرستاده شد، اما دقیقا به دلیل آنچه که بی توجهی به روح برجام خوانده میشود، این توافق نتوانست ادامه پیدا کند.
در واقع، جمهوری اسلامی با تقویت نیروهای نیابتی و تشدید سیاستهای منطقهای خود، وضعیتی را به وجود آورد که کشورهای منطقه، از جمله اسرائیل و عربستان سعودی و نیز آمریکا دیگر نمیتوانستند تنها به دلیل رعایت میزان مشخص شده غنی سازی اورانیوم، نسبت به این سیاستهای منطقهای بی تفاوت بمانند.
توسعه برنامه موشکی و نپیوستن به FATF را نیز باید از دیگر دلایل شکست برجام دانست و از آنجا که هیچ نشانهای به چشم نمیخورد که جمهوری اسلامی قصد تجدیدنظری در مسیری که در این حوزهها در پیش گرفته داشته باشد، بنابراین، به طور طبیعی نمیتوان شانس زیادی برای به نتیجه رسیدن مذاکرات قائل شد.
در این میان، تجاوز نظامی روسیه به اوکراین، و نزدیکی بیش از حد جمهوری اسلامی به روسیه نیز نقشی پررنگ در شیوه تصمیمگیری و نتایج این تصمیمگیری در تهران داشته است.
Comments
Top Podcasts
The Best New Comedy Podcast Right Now – June 2024The Best News Podcast Right Now – June 2024The Best New Business Podcast Right Now – June 2024The Best New Sports Podcast Right Now – June 2024The Best New True Crime Podcast Right Now – June 2024The Best New Joe Rogan Experience Podcast Right Now – June 20The Best New Dan Bongino Show Podcast Right Now – June 20The Best New Mark Levin Podcast – June 2024
In Channel