با بسته‌شدن مرز پاکستان، دولت افغانستان به دنبال تغییر مسیرهای تجارت از پاکستان به ایران و آسیای میانه است. در همین راستا بندر چابهار به یک مرکز اصلی تجارت برای افعانستان تبدیل شده است.بر اساس گزارش رسانه‌ها، مقام‌های افغانستان با اشاره به این شرایط که این کشور که فاقد دسترسی مستقیم به دریا است، اکنون برای کاهش وابستگی به پاکستان بیشتر از مسیرهای ایران و آسیای میانه استفاده می‌کنند. این در حالی است که در حال حاضر تنش میان افغانستان و پاکستان بالا گرفته و مرزهایشان نیز طی هفته‌های اخیر بسته بوده است.

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

وابستگی دیرینه افغانستان به بنادر پاکستان از دیرباز به اسلام‌آباد قدرت نفوذی داده بود تا بر کابل فشار وارد کند، زیرا شبه‌نظامیان پاکستانی در آن سوی مرز پناه گرفته‌اند و می‌توانستند از داخل خاک افغانستان در مناطق مختلف پاکستان دست به اقدام بزنند.

در عین حال افغانستان روزبه‌روز بیشتر از امتیازهای پیشنهادی ایران برای انتقال محموله‌ها به بندر چابهار که با حمایت هند توسعه یافته، استفاده می‌کند تا از پاکستان عبور نکند و از اختلال‌های مکرر مرزی و ترانزیتی دور بماند.

در همین راستا عبدالسلام جواد آخوندزاده، سخنگوی وزارت تجارت افغانستان به رویترز گفت: «در شش ماه گذشته تجارت ما با ایران به یک‌میلیارد و ششصد میلیون دلار رسیده که بیش از یک‌میلیارد و یکصد میلیون دلار مبادله‌شده با پاکستان است.»

او افزود: «امکانات چابهار تأخیرها را کاهش داده و به تجار اطمینان داده که با بسته‌شدن مرزها، محموله‌ها متوقف نخواهد شد.»

مهلت سه‌ماهه

بر اساس گزارش‌ها، ملا عبدالغنی برادر، معاون نخست‌وزیر افغانستان در امور اقتصادی، اشاره کرد تاجران سه ماه فرصت دارند قراردادهای خود را در پاکستان تسویه کنند و به مسیرهای دیگر منتقل شوند.

او با متهم کردن اسلام‌آباد به استفاده از "مسائل تجاری و انسانی به‌عنوان اهرم سیاسی" اضافه کرد افغانستان پس از این مهلت میانجی‌گری نخواهد کرد و دستور داد وزارتخانه‌ها از ترخیص داروهای پاکستانی به دلیل "کیفیت پایین" جلوگیری کنند.

بیشتر بخوانید: آخرین دور مذاکرات صلح افغانستان و پاکستان شکست خورد

بزرگ‌ترین تغییر جهت به سوی بندر چابهار است؛ مسیری که از سال ۲۰۱۷ طبق توافق ترانزیتی با ایران و هند استفاده می‌شود. مقام‌های افغان می‌گویند امتیازهایی مانند کاهش تعرفه، تخفیف انبارداری و تسریع در رسیدگی، محموله‌های بیشتری را به سوی جنوب (ایران) می‌کشاند.

آخوندزاده گفت ایران تجهیزات به‌روز و دستگاه‌های اسکن نصب کرده و برای محموله‌های افغانستان ۳۰ درصد کاهش تعرفه بندری، ۷۵ درصد تخفیف انبارداری و ۵۵ درصد تخفیف در هزینه پهلوگیری ارائه می‌دهد.

دیدگاه پاکستان

در همین حال خواجه آصف، وزیر دفاع پاکستان به شبکه "جیو نیوز" گفت تصمیم افغانستان هیچ لطمه اقتصادی به پاکستان وارد نخواهد کرد. او تاکید کرد: «افغانستان می‌تواند از هر بندر یا کشوری تجارت کند.» از سوی دیگر، وزیر بازرگانی پاکستان، جم کمال خان، به رویترز گفت: «ما نمی‌توانیم درباره امنیت مصالحه کنیم.»

بیشتر بخوانید: پاکستان: شکست مذاکرات با کابل می‌تواند به جنگ آشکار منجر شود

هند نیز روابط خود با طالبان حاکم بر افغانستان را افزایش داده است. هم‌زمان با این تحولات، دهلی نو پایانه‌های اصلی چابهار را اداره می‌کند و آن را حلقه راهبردی برای اتصال به افغانستان و آسیای میانه می‌داند. در همین حال دولت آمریکا نیز در ماه اکتبر معافیت شش‌ماهه تحریم‌ها را برای ادامه فعالیت هند در این بندر صادر کرد.

گسترش مسیرهای آسیای میانه

بر اساس گزارش‌ها، افغانستان حجم بیشتری از محموله‌ها را از طریق ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان عبور می‌دهد؛ مسیرهایی که به گفته مقام‌ها نسبت به کریدور پاکستان با سرعت بیشتری در حال رشد هستند.

در این رابطه آخوندزاده از توافق‌های جدید ترانزیتی، کاهش هزینه‌های مرزی و ایجاد دفاتر در میلک و زاهدان، گذرگاه‌های اصلی تجارت افغانستان با ایران، به عنوان مزیت یاد کرد.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

با این حال، مسیر پاکستان همچنان سریع‌ترین راه برای رسیدن افغانستان به دریا است و کامیون‌ها طی سه روز به بندر کراچی می‌رسند. صادرات پاکستان به افغانستان در سال ۲۰۲۴ به حدود یک‌میلیارد و پانصد میلیون دلار رسیده است.