پاکستان می‌گوید آماده است در دو جبهه با افغانستان و هند بجنگد. هم‌زمان، پرسش‌هایی درباره امکان وقوع چنین جنگی و نقش هند و ایران در افزایش تنش میان افغانستان و پاکستان مطرح شده است. این موضوع را با دو کارشناس بررسی کردیم.خواجه عاصف، وزیر دفاع پاکستان می‌گوید که کشورش آمادۀ جنگ در دو جبهه با افغانستان و هند است.

محسن نقوی، وزیر کشور پاکستان هم در گزارشی به پارلمان اعلام کرده که دو حمله انتحاری اخیر در پاکستان توسط اتباع افغانستان انجام شده است. در یکی از این حملات در اسلام‌آباد، ۱۲ نفر کشته و ۲۷ نفر زخمی شدند.

وزیر کشور پاکستان با اشاره به "وضعیت جنگی" اعلام کرد: «کشاندن این جنگ به اسلام‌آباد پیامی از کابل است که پاکستان می‌تواند با تمام قوا به آن پاسخ دهد.»

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌وله

تنش‌ها زمانی تشدید شد که ماه گذشته جنگنده‌ها و پهپادهای پاکستانی از جمله به محل اختفای رهبر "تحریک طالبان پاکستان" در کابل حمله کردند. طالبان نیز در پاسخ به این حملات، چندین پاسگاه مرزی ارتش پاکستان را هدف قرار دادند.

پس از این درگیری‌ها، مذاکرات صلح با میانجی‌گری قطر و ترکیه در دوحه و استانبول برگزار شد و به آتش‌بسی محدود انجامید، اما روابط دو کشور همچنان بحرانی است و گذرگا‌های مرزی و مسیرهای رفت‌وآمد میان دو کشور به دستور طالبان بسته شدند.

در روزهای گذشته، "جنگ لفظی" میان رهبران طالبان و مقام‌های پاکستانی شدت گرفت. اما آیا این تنش‌ها می‌تواند به جنگی فراگیر تبدیل شود؟

"هند طالبان را علیه پاکستان تحریک می‌کند"

طارق فرهادی، کارشناس سیاسی امور افغانستان می‌گوید، در صورت آغاز جنگ، هند مستقیما وارد درگیری نخواهد شد اما ممکن است برای تحقیر ارتش پاکستان، تسلیحات پیشرفته‌ای در اختیار طالبان بگذارد.

او معتقد است، پاکستان به‌دلیل "مشکلات داخلی، انفجارها و شکاف سیاسی ناشی از بازداشت عمران خان"، توان آغاز جنگ گسترده را ندارد.



به گفته این کارشناس، پاکستان با وجود "غرور نظامی ارتش"، نقاط ضعف فراوانی دارد و هند قادر است در خاک افغانستان به جایگاه نظامی اسلام‌آباد ضربه وارد کند؛ مشابه تجربه‌ای که آمریکا با تحویل سیستم موشکی زمین به هوای "استینگر" به جنگجویان علیه شوروی فراهم کرد.

فرهادی احتمال جنگ تمام‌عیار میان پاکستان و افغانستان یا میان پاکستان و هند را بعید می‌داند، زیرا به گفته این کارشناس اسلام‌آباد در وضعیت کنونی توان کافی ندارد.

تبدیل شدن ایران به مسیر اصلی تجارت با افغانستان

افغانستان با پاکستان ۳۶۰۰ کیلومتر مرز مشترک دارد و تجارت میان دو کشور به دو میلیارد دلار می‌رسد. کابل به‌شدت به مسیر پاکستان برای ترانزیت کالا وابسته است و هیچ کشوری در کوتاه‌مدت قادر نیست جایگزین آن شود. با این حال، طالبان در تلاش‌ هستند مسیرهای جایگزین از ایران و هند را فعال کنند.

ایران که خود با طالبان بر سر اخراج مهاجران افغانستان و حقابه هیرمند اختلاف داشت، اکنون با اعطای امتیازهای گسترده در بندر چابهار مانند کاهش تعرفه، تخفیف هزینه انبارداری و سرعت بخشیدن به تشریفات گمرکی به مسیر اصلی تجارت افغانستان تبدیل شده است.

نورالدین عزیزی، وزیر صنعت و تجارت افغانستان روز شنبه ۲۴ آبان (۱۵ نوامبر) در راس هیئتی اقتصادی از طریق مرز "میلک" وارد ایران شد و از زیرساخت‌های اقتصادی سیستان‌و بلوچستان بازدید کرد. این در حالی است که ملا عبدالغنی برادر، معاون اقتصادی طالبان، اعلام کرده افغانستان واردات کالاهای پاکستانی از جمله دارو را متوقف می‌کند.

انتقال بخش بزرگی از تجارت افغانستان به ایران، نفوذ پاکستان را کاهش و وزن ژئوپلیتیکی ایران در برابر طالبان را نیز افزایش می‌دهد.

با این حال، کارشناسان می‌گویند ایران نیز محدودیت‌هایی دارد؛ "بلوچستان ناامن است، ایران تحت تحریم‌ها قرار دارد و ظرفیت چابهار محدودتر از آن است که جایگزین بندر کراچی شود" و فاصله بندرعباس تا افغانستان نیز هزینه حمل‌ونقل را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.

دیپلمات سابق: میان طالبان و پاکستان جنگ نمی‌شود

احمد سعیدی، دیپلمات پیشین افغانستان در پاکستان و نویسنده کتاب "ما و فردای پاکستان" می‌گوید، هند پشت بزرگ‌ترین گروه افراطی پاکستان یعنی "تحریک طالبان پاکستان" موسوم به "تی‌تی‌پی" و همچنین در تعاملات طالبان افغانستان نقش‌آفرینی می‌کند.



او معتقد است، خواجه عاصف تصمیم‌گیرنده اصلی نیست و فرمانده ارتش پاکستان، ژنرال عاصم منیر، حرف اول و آخر را می‌زند؛ فردی که رابطه نزدیکی با آمریکا دارد و در دوره ترامپ چندین بار به آمریکا سفر کرده است.

به باور سعیدی، جنگ تمام‌عیار میان طالبان و پاکستان رخ نخواهد داد، اما درگیری‌های پراکنده ادامه خواهد یافت. او اما احتمال جنگ بین هند و پاکستان را جدی‌تر می‌داند، زیرا هند از مشکلات سیاسی و اقتصادی پاکستان بهره‌برداری می‌کند و طالبان افغانستان را تقویت می‌کند.

چرا چابهار نمی‌تواند جایگزین کراچی شود؟

به گفته احمد سعیدی، طالبان فاقد نیروی هوایی و ارتش منظم هستند، در حالی که پاکستان "ششمین ارتش بزرگ دنیا" و دارای سلاح هسته‌ای است؛ بنابراین در جنگ مستقیم، طالبان توان مقاومت ندارد.

درخصوص نقش ایران هم سعیدی می‌گوید، چابهار تنها به‌طور موقت از تحریم‌های آمریکا معاف شده و بندرعباس فاصله زیادی با افغانستان دارد.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

طبق برآوردی که این کارشناس می‌کند، با مقایسه هزینه‌ها، "کالایی که بطور مثال از پاکستان با پنج دلار حمل می‌شود، از بندرعباس با ۵۰ دلار وارد افغانستان خواهد شد". به همین دلیل، مسیرهای ایران نمی‌توانند جایگزین واقعی کراچی باشند، هرچند طالبان در تلاش‌اند وابستگی خود به پاکستان را کاهش دهند.

این دیپلمات سابق افغانستان در پاکستان می‌افزاید، اگر روابط آمریکا و ایران بهبود نیابد، معافیت تحریم‌های مربوط به چابهار برای هند احتمالا تمدید نخواهد شد و این بندر به‌دلیل فاصله زیاد، گزینه‌ای محدود برای افغانستان است.

به گفته احمد سعیدی، آنچه فعلا میان افغانستان و پاکستان جریان دارد بیشتر "جنگ سرد و رسانه‌ای" است تا جنگ واقعی.