سهام بورسی چیست و انواع سهام کدامند

یکی از سوالات متداول افرادی که تصمیم دارند تا در بورس فعالیت خود را آغاز نمایند، این است که سهام بورسی چیست و انواع سهام کدامند . در این مقاله می‌خواهیم در رابطه با مفهوم سهام، انواع آن، قیمت اسمی سهام و کاربردهای آن و ویژگی‌های سهام عادی توضیحات مفید و کاربردی ارائه نماییم تا از این دریچه بهتر بتوانید با سهام و اهمیت آن آشنا شوید

انواع سهام

سهام مورد معامله در بورس اوراق بهادار را از سه منظر می‌توان دسته‌بندی و مورد بررسی قرارداد:

سهام بانام و بی‌نام

منظور از سهام بانام این است که نام صاحب سهام( خریدار سهم) بر روی ورقه سهام درج می‌شود و درنتیجه قابلیت نقل‌وانتقال تنها از طریق معاوضه امکان‌پذیر می‌گردد. فرضاً اگر شخص الف خریدار سهام باشد تحت هیچ شرایطی شخص ب نمی‌تواند اقدام به فروش سهام نماید. اما سهام بی‌نام اصطلاحاً در وجه حامل صادرشده و هر فردی که برگه سهام را در اختیار داشته باشد می‌تواند اقدام به فروش سهام نماید. لازم به ذکر است که تمامی سهام مورد معامله در بازار بورس اوراق بهادار تهران بانام می‌باشد.

از منظر رفتار سهام

با استناد به کتاب مدیریت پرتفوی با رویکرد کاربردی می‌توان سهام حاضر در بورس را به‌ شرح ذیل دسته‌بندی کرد:

سهام ارزشی: سهامی که از منظر بنیادی ارزشمند بوده و عموماً می‌توان از آن‌ها به سهام ایمن اشاره کرد و چندین سال است که به‌اصطلاح در سطح بالغ خود بوده و می‌توان از آن‌ها به‌عنوان سهام با سود نقدی جذاب یادکرد.

سهام رشدی: در این دسته سهامی قرار می‌گیرد که به دلایل بنیادی مختلف پتانسیل رشد بسیار خوبی دارند و می‌توان با تلفیق تحلیل‌های بنیادی و تکنیکال سود جذابی را شناسایی کرد.

علاوه بر دسته‌بندی فوق می‌توان با توجه به وضعیت بازار بورس ایران سهام دیگری همچون سهام نوسانی، سهام روندی و …. را تعریف کرد که در مقاله‌ای دیگر در رابطه با آن‌ها صحبت خواهیم کرد.

از منظر ماهیت سهام:

سهام عادی و سهام ممتاز در بسیاری از کشورهای جهان رایج بوده و مورد دادوستد قرار می‌گیرد. در ادامه در رابطه با سهام عادی توضیحات مبسوطی ارائه‌شده است. سهام ممتاز نیز دارای انواع مختلفی همچون جمع شونده، غیر جمع شونده، با حق رای مضاعف و …. دارد، اما با توجه به اینکه طبق قانون تجارت ایران شرکت‌های حاضر در بورس اوراق بهادار مجاز به انتشار سهام ممتاز نیستند از توضیح آن خودداری می‌کنم.

منظور از سهام عادی چیست؟

سهام در واقع یک ورقه بهادار است که بیانگر ادعای مالکیت دارنده آن نسبت به دارایی‌ها و سود شرکت می‌باشد و در واقع این فرد جزو مالکان شرکت سهامی می‌گردد. حال اینکه سرمایه‌گذار چند درصد از مالکیت شرکت را دارا هست؟ برای این منظور بایستی ببینیم که این سرمایه‌گذار چند درصد از کل سهامی که منتشرشده را در اختیار دارد، مثلاً فرض کنید یک شرکت سهامی تعداد ۱۰۰ میلیون سهم را منتشر کرده است. حال اگر یک سهامدار تعداد ۱ میلیون سهم از آن شرکت را در اختیار داشته باشد، در واقع مالک یک درصد از شرکت مزبور است. عموم سرمایه‌گذاران خرد درصد مالکیت زیر یک درصد دارند مگر آنکه هدف خاصی را دنبال نمایند.

قیمت اسمی سهم چیست

قیمت اسمی سهام بر طبق قانون تجارت ایران برابر ۱۰۰۰ ریال(۱۰۰ تومان) است. از این مفهوم در چند مورد استفاده می‌گردد که در ادامه خدمت شما توضیح خواهیم داد.

الف)وقتی به ترازنامه شرکت‌های سهامی مراجعه می‌کنیم یکی از آیتم‌های مهم زیرمجموعه حقوق صاحبان سهام، حساب سرمایه است که به آورده نقدی سهامداران اشاره می‌کند و از رابطه زیر محاسبه می‌گردد:

تعداد سهام شرکت × قیمت اسمی سهام = سرمایه

برای مثال به ترازنامه شرکت پتروشیمی زاگرس مراجعه می‌کنیم.

همان‌طور که در شکل زیر مشاهده می‌نمایید سرمایه شرکت معادل ۲٫۴۰۰٫۰۰۰ میلیون ریال یا ۲٫۴۰۰ میلیارد ریال می‌باشد(لازم به ذکر است که به‌منظور رعایت اختصار و درک بهتر صورت‌های مالی برای شرکت‌هایی مشابه شرکت پتروشیمی زاگرس ارقام صورت‌های مالی را به میلیون ریال نشان می‌دهند). حال با توجه به رابطه بالا به‌راحتی می‌توان متوجه شد که تعداد سهام شرکت ۲٫۴ میلیارد یا ۲٫۴۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰ عدد است. البته به شیوه دیگری نیز می‌توان تعداد سهام منتشرشده توسط شرکت را درک کرد که در ادامه در رابطه با آن توضیح داده‌شده است.

متأسفانه یک رویکرد اشتباه نزد بسیاری از سرمایه‌گذاران مبتدی وجود دارد، بر این اساس وقتی قیمت بازار یک سهم را زیر ۱۰۰۰ ریال می‌بینند نزد خود این برداشت را دارند: “مگر ممکن است یک سهم زیر قیمت اسمی معامله شود؛ قطعاً باید قیمت این سهم بالای ۱۰۰ تومان شود” . درنتیجه اقدام به سرمایه‌گذاری در سهام می‌نمایند و بدون توجه به این موضوع که قطعاً به لحاظ بنیادی این سهم دچار مشکلات عدیده‌ای است و به همین دلیل بازار قیمت این سهم را زیر ۱۰۰۰ ریال تعیین کرده است و درنتیجه تا مدت‌ها سرمایه خود را بلوکه می‌کنند و حتی بعضاً با ضررهای هنگفتی از سهم خارج می‌شوند.

حال این سؤال پیش می‌آید: شرکت‌ها تا چه میزان می‌توانند سهام منتشر نمایند؟

تعداد سهام قابل‌انتشار توسط شرکت‌ها بستگی به گستره فعالیت آن‌ها دارد و محدودیتی از این بابت برای شرکت‌ها وجود ندارد و هرگاه که شرکت برای توسعه فعالیت و یا موارد دیگر نیاز به سرمایه بیشتری داشته باشد، می‌تواند اقدام به افزایش سرمایه نماید.

چگونه متوجه شویم که یک شرکت سهامی چه تعداد سهام منتشر کرده است؟

برای این منظور می‌توانید به آدرس سایت بورس اوراق بهادار به آدرس www.tsetmc.com مراجعه کرده و با جستجوی عنوان یا نماد شرکت وارد صفحه مربوط به سهام شده و در قسمتی که در شکل زیر متمایز شده است تعداد سهام را مشاهده نمایید.

همان‌طور که در تصویر بالا(سوم) مشخص‌شده است تعداد سهام شرکت فولاد مبارکه اصفهان برابر ۷۵ میلیارد است.

ویژگی‌های سهام عادی

الف)مالکان این نوع از ورقه بهادار در تمامی مجامع من‌جمله عمومی عادی، فوق‌العاده جهت افزایش سرمایه دارای حق رای می‌باشند و به ازای هر سهم یک حق رای دارند. معمولاً در مجامع مذکور اشخاص حقیقی یا حقوقی که جزو سهامداران درصدی( سهامداران بیش از یک درصد ) یا سهامدار عمده هستند از قدرت بیشتری جهت اعمال خواسته خود برخوردارند چون تعداد سهام بیشتری را نسبت به سایرین در اختیاردارند.

ب)دارنده سهام عادی از سود نقدی مصوب مجامع بهره‌مند گردد. لازم به ذکر است که شرکت‌های سهامی مدتی پس از پایان سال مالی خود مجمع عمومی عادی صاحبان سهام را برگزار می‌کنند و درصورتی‌که در مجمع تصویب گردد به ازای هر سهم درصدی از سود هر سهم محقق شده را بین سهامداران تقسیم کننند و مالکان سهام عادی از سود نقدی مزبور بهره‌مند می‌شوند.

پ)اولویت در افزایش سرمایه: زمانی که شرکت اقدام به افزایش سرمایه از محل آورده نقدی می‌کند اولویت با سهامدارانی است که در مجمع شرکت کرده‌اند( در زمان برگزاری مجمع فوق‌العاده افزایش سرمایه سهامدار شرکت بوده‌اند) و از این طریق می‌توانند درصد مالکیت خود را حفظ نمایند.

ت)قابلیت بالای نقد شوندگی: برخلاف سهام شرکت‌هایی که در بازار حضور ندارند سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار به‌راحتی معامله می‌گردند و درصورتی‌که مالک سهام بخواهد از سهم خارج شود و سهام خود را به فروش برساند به دلیل وجود بازار رسمی بورس اوراق بهادار به‌راحتی می‌تواند به متقاضیان سهام خود را عرضه نماید.

ث)مسئولیت محدود: سهامداران در قبال بدهی‌هایی که شرکت سهامی اخذ می‌نماید مسئولیت محدود دارند و این بدین معناست که در صورت عدم توانایی شرکت در بازپرداخت دیون، دارایی‌های شخصی سرمایه‌گذاران درخطر نیست و مسئولیت آن‌ها تنها به میزان آورده‌شان است.

ج)امکان کسب بازدهی بالا: درصورتی‌که سرمایه‌گذاران با توجه به‌تمامی ابعاد تحلیلی اقد