تاریخ شفاهی بلوچستان

مصاحبه کننده : محمد صدیق دهواریتاریخ : اردیبهشت ماه ۱۴۰۳زمان : یک ساعت و ۶ دقیقهزبان گفتگو : بلوچیویرایش : عارف خدابندهشیخ انور دهواری شخصیت متواضع و دوست‌داشتنیسال‌ها کار و فعالیت و کوشش خستگی‌ناپذیر فرهنگی، یک‌تنه و تنها، بیش از چهل سال کتاب‌فروشی در دورترین نقطه کشور در شهرستان مرزی سراوان، با کوله باری از تجربه کار فرهنگی، اجتماعی، مذهبی، از ایشان چهره ماندگاری در تاریخ معاصر بلوچستان به وجود آورده است.از راه‌اندازی نهضت مسلمانان سراوان تا انتشار نشریه صوت الاسلام در سال‌های آغازین پیروزی انقلاب اسلامی سال 1357 در مسجد جامع نور سراوان که به بیان و ترویج اندیشه‌های اسلامی پرداخت و به‌عنوان نخستین کار رسانه‌ای فعالین مذهبی کارنامه درخشانی از خود در این راستا به یادگار گذاشت.از عضویت در جماعت اخوان المسلمین ایران و راه‌اندازی تشکیلات اخوان المسلمین در بلوچستان در سال 1364 شمسی تا 1381 هم‌زمان با توقف فعالیت‌های اخوان المسلمین در ایران تا دوران محنت و استاد – مربی ده‌ها نفر – مایه افتخار و سربلندی تا چاپ و انتشار ده‌ها عنوان کتاب در زمینه‌های مختلف و تشویق اهل‌قلم برای انتشار آثار و حمایت معنوی و مشاوره ترجمه کتاب‌های بلوچی نامه (واژه‌نامه بلوچی به فارسی استاد عطا شاد به فارسی) – تاریخ بلوچستان اثر گل خان نصیر – تاریخ قوم بلوچ و سرگذشت بلوچستان اثر ماندگار میر احمد یار خان با مقدمه‌ای از استاد پیرمحمد ملازهی – تاریخ سری بازداشتگاه (صفحاتی از تاریخ اخوان المسلمین) اثر احمد رائف – گردآوری بیست هزار لغت بلوچی و ترجمه به فارسی – فرهنگ نام بلوچی. تنها گوشه‌ای از خدمات ارزنده ایشان است؛ با سال‌ها تحقیق و بررسی و پژوهش در حوزه زبان و ادبیات بلوچی می‌توان از ایشان به‌عنوان یکی از صاحب‌نظران در این بخش یادکرد.چراکه سال‌های هیجانی پیروزی انقلاب اسلامی و فعالیت مستمر و چاپ نشریه صوت الاسلام سبب شد، نتواند تحصیلاتش را ادامه دهد.چهل سال با فراز و نشیب‌های فراوان؛ در سرد و گرم روزگار، روزانه مسیر ده کیلومتری منزل تا کتاب‌فروشی را از روستا تا شهر با موتورسیکلت طی می‌کند تا زمینه دسترسی مردمان شهرش را به کتاب فراهم کند.گرچه امروز دیگر کتاب چاپی جایگاه خود را ازدست‌داده و کودک و بزرگ با کتاب دوستی و رفاقتی ندارند ولی او همچنان امیدوار است که روزی برسد بار دیگر کتاب اولیت اول سبد خانواده‌ها باشد.هرگز از شغلش به‌عنوان منبع درامد نگاه نکرده و نمی‌کند و به اندک معیشت برای لقمه نانی بسنده می‌کند، باوجود آسیب و زیان ناشی از سیل و خسارت به کتاب‌فروشی‌اش، موردحمایت هیچ ارگان قرار نگرفت ولی همچنان امیدوار و راضی به رضای الهی.روزگاری نمایندگی مطبوعات سرتاسری را در شهرستان بر عهده داشت و گاهی یک روزنامه می‌آمد و همان یکی هم خریدار نداشت.آمار برگشتی روزنامه‌ها و ضرر و زیان هرگز او را از راهی که مصمم بود، بازنداشت و اینک یک روزنامه هم در سراوان بزرگ با سیصد هزار نفر جمیعت توزیع نمی‌شود.سال‌ها بدون آنکه از خود سرپناهی داشته باشد در خانه پدری زندگی کرد تا همچنان کتاب همدل سال‌های تنهای اش را به علاقه‌مندان تقدیم کند.باشد که ثمره سال‌ها کوشش و تلاش خستگی‌ناپذیر فرهنگی‌اش، قدر شناخته شود.متن از : محمد صدیق دهواریYoutubeSpotify

مصاحبه کننده : محمد صدیق دهواریتاریخ : خرداد ماه ۱۴۰۳زمان : ۴۰ دقیقهزبان گفتگو : بلوچیویرایش : عارف خدابندهسال‌هاست که حاجی محمد عظیم بارک زائی را می‌شناسم، شخصیتی متواضع که مرا با دریای میراث فرهنگی بلوچستان آشنا ساخت و دست مرا گرفت و به نقطه‌نقطه شهرستان سراوان برد و یک‌یک آثار تاریخی از قلعه گرفته تا سنگ‌نگاره، از مسجد گرفته تا بافت تاریخی، از محوطه باستانی گرفته تا مناره مسجد، از جاذبه طبیعی گرفته تا غار و نخلستان، نشانم داد و آگاهی‌ها و اطلاعاتش را درباره این آثار و جاذبه‌ها، خالصانه و متواضعانه در اختیارم گذاشت تا بعدها با تلمذ در کنار اساتید بزرگوار دیگرم «حاجی حبیب‌الله جنگی زهی، استاد اعلم روانشاد، مهندس عبدالسلام بزرگ‌زاده و برادرم شیخ انور دهواری و زنده‌یاد فقید غفور خسروی نخستین کتابم «سراوان، شکوه گذشته» را در سال 1384 تدوین نمایم».حاجی بارک زائی که مدیر میراث فرهنگی بلوچستان مستقر در ایرانشهر و مسؤولیت میراث فرهنگی شهرستان‌های ایرانشهر، سراوان و چابهار را در کارنامه مدیریتی خود دارد، توانست در سه دهه فعالیت در سازمان میراث فرهنگی؛ دهها اثر تاریخی را در بلوچستان شناسایی و زمینه ثبت این آثار را در فهرست آثار ملی کشور فراهم سازد تا میراث کهن به‌جامانده از نیاکان همچنان حفظ شود.مدیر سابق میراث فرهنگی با کوله باری از تجربه و توانایی توانست با اعتبارات اندک، بناهای شاخصی را در سطح استان مورد مرمت و بازسازی قرار دهد.ایشان گنجینه‌ای از تاریخ شفاهی بلوچستان در مباحث تاریخی، آداب‌ورسوم و بناهای تاریخی است که در سال ۱۴۰۰ بازنشسته شد.در این گفتگو گوشه‌ای از فعالیت‌ها وخدمات و سابقه خانوادگی ایشان را باهم می‌شنویم.متن از : محمد صدیق دهواریhttps://orhb.irYoutubeSpotify

مصاحبه کننده : محمد صدیق دهواریتاریخ : خرداد ماه ۱۴۰۳زمان : ۴۸ دقیقهزبان گفتگو : بلوچیویرایش : عارف خدابندهحاجی عبدالرحیم موحد از تحصیل کردگان جامعه بلوچستان است که پیش از انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ توانست کارشناسی خود را از دانشگاه اصفهان در رشته تاریخ و علوم اجتماعی در سال ۱۳۵۷ اخذ نماید. وی فرزند مولانا دادرحمان کرم ایرندگانی است که نقش اساسی در تحولات مذهبی، اجتماعی و فرهنگی ایرندگان خاش داشت و برای نخستین بار در روستای دادکان ایرندگان منزل شخصی اش را برای راه اندازی مدرسه ابتدایی به آموزش و پرورش اهدا کرد و خود در آن مقطع در دهه سی شمسی بدون منزل شد. با نقش آفرینی در حل و فصل دعاویی بین مردم و طوایف با وجودی که دانش آموخته اندیشه دیوبند بود برای تحصیل و آموزش امروزی دختران وپسران نه تنها تاکید می کرد بلکه به آن اعتقاد قلبی داشت و خود در خانواده پیشگام بود و راه برون رفت از معضلات اجتماعی را آموزش و تحصیل می دانست. از سوی دیگر نخستین حوزه علمیه ایرندگان نیز توسط مولوی دادرحمان در دهه سی شمسی، راه اندازی شدکه تاکنون نیز فعال است. حاج عبدالرحیم موحد نیز به تشویق والد بزرگوار تعطیلات تابستانی را به فراگیری آموزش های دینی در حوزه علیمه گشت گذراند و پس از فارغ التحصیلی در سال ۱۳۵۷ به استخدام آموزش و پرورش در آمد. در سال ۱۳۶۰ شمسی. با فعالیت های مذهبی به هواداری از گروه شورای شمس ( شورای مرکزی اهل سنت) پرداخت و به مدت سه سال بازداشت شد. ایشان که فامیل خود را در سال ۱۳۵۴ از کرم ایرندگانی به موحد تغییر داده بود با عدم دعوت به کار در آموزش و پرورش، فعالیت های خود را با تدریس در حوزه علمیه ادامه داد و نقش اساسی در تربیت و راه یافتن فرزندان و منسوبین فامیل به دانشگاه ایفا کرد، به طوری که می توان گفت ۴۰۰ نفر مستقیم یا غیر مستقیم با هدایت و رهنمودحاج عبدالرحیم موحد اعم از دختر و پسر مدارج عالی دانشگاهی را کسب کرده اند. شرایط اقتصادی و فقر حاکم برجامعه، حاج موحد را بر آن داشت بیش از سی سال در امور خیریه نیز فعالیت متسمری داشته باشد و کودکان یتیم را که از استعداد تحصیلی برخوردارند مورد حمایت مادی ومعنوی قرار دهد و با وجود بیماری و مشکلات دیگر از این مهم غفلت نورزد. تاکید پدر و پسر به تحصیل دختران و پسران و پیشگام شدن در این راستا در کنار آموزش مذهبی سبب شده است که امروزه این خانواده فرهنگی نامدار ۱۵ نفر پزشک و دانشجوی پزشکی در رشته های مختلف تقدیم جامعه نمایند که شماری از این پزشکان حافظ قرآن کریم یا بخشی از آن باشند و به زبان عربی که زبان قرآن کریم است نیز تسلط داشته باشند. بررسی آماری نیز نشان دهنده این است که ۴۵ نفر از زنان خانواده مدارج دانشگاهی را کسب به طوری که شماری نیز در آموزش و پرورش اشتغال و پیش از انقلاب نیز بازنشته شده اند. قاضی بشیراحمد موحد فرزند حاج عبدالرحیم دارای مطالعات عمیق مذهبی بود که توانست تحصیلات حوزه و دانشگاهی را ادامه دهد و به استخدام قوه قضائیه در آید و تاسطح قاضی پیش رفت که متاسفانه براثر کرونادر سال ۱۳۹۹ دارفانی را وداع گفت (رحمه الله ). دکتر سعیدموحد فرزند دیگر ایشان نیز متخصص ارولوژی است که هم اکنون در شهر زاهدان به خدمت درمانی به مردم استان سیستان وبلوچستان مشغول است. حاج عبدالرحیم موحد در این گفتگو به تحصیلات خود، تحولات مذهبی، اوضاع دانشگاه اصفهان در دوران تحصیل، وضعیت حوزه های علمیه و توجه به تحصیلات می پردازد. از خداوند منان طول عمر با عزت برای ایشان و توفیق روزافزون برای فرزندان وخانواده و بستگان وخدمتگذاران را دارم .متن از : محمد صدیق دهواریhttps://orhb.irYoutubeSpotify

مصاحبه کننده : محمد صدیق دهواریتاریخ : اردیبهشت ماه ۱۴۰۲زمان : ۳۵ دقیقهزبان گفتگو : بلوچیویرایش : عارف خدابندهحاجی آخرداد باهورزهی از شخصیت های فرهنگی شهرستان کنونی سیب و سوران است که در عرصه فعالیت های اجتماعی حضوری فعال داشته و دارد و با روحانیون برجسته ای همچون مولوی شهداد مسکان زهی رحمه الله همراه بوده است.در این گفتگو که در منزل شخصی ایشان صورت گرفته از مراحل مختلف تحصیلات خود تا استخدام در آموزش و پرورش سخن می گوید . حاج اخرداد باهورزهی همچنین خاطرات خود را در عرصه انتخابات مجلس شورای اسلامی در دوره های اول تا چهارم در شهرستان سراوان را بیان می کند.https://orhb.irYoutubeSpotify

مصاحبه کننده : محمد صدیق دهواریتاریخ : زمستان ۱۴۰۰زمان : یک ساعت و ۲۱ دقیقهزبان گفتگو : فارسیویرایش : عارف خدابندهحجت‌الاسلام کاظم راشد یزدی از مبارزان پیش از انقلاب علیه رژیم پهلوی بود که در این راستا به شهرستان ایرانشهر در سال 1357 تبعید شد. وی پیش از تبعید به همراه شهید آیه الله صدوقی و جمعی دیگر به‌منظور دیدار با تبعیدشدگان در استان سیستان و بلوچستان به ایرانشهر سفر و با آیت الله خامنه‌ای که در این شهرستان تبعید بود دیدار کرد که در ادامه این سفر با آیت الله مکارم شیرازی که در چابهار تبعید بود، نیز دیدار کردند. سخنرانی حجت الاسلام راشد یزدی در چهلم شهدای تبریز در شهر یزد در سال 1357 سبب تبعید ایشان به شهرستان ایرانشهر شد که آیت الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی نیز همچنان در تبعید به سر می‌برد و مدت دوران تبعید را با ایشان در یک‌منزل سپری کرد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357 آیت الله خامنه‌ای اولین سفر خود را از اسفندماه 57 تا فروردین‌ماه 1358 به‌منظور بررسی شرایط استان سیستان و بلوچستان و تهیه گزارش برای امام خمینی (ره) انجام داد که حجت‌الاسلام راشد یزدی نیز ایشان را همراهی کرد.در این گفتگو که در زمستان 1400 در شهر مشهد با هماهنگی جناب آقای دانیال اسداللهی صورت گرفته حجت الاسلام راشد یزدی از مبارزات دوران شاه و تبعید خود در ایرانشهر و همچنین از اولین سفر خود پس از پیروزی انقلاب اسلامی می‌گوید.https://orhb.ir

مصاحبه کننده : محمد صدیق دهواریتاریخ : بهمن ماه ۱۴۰۲زمان : ۵۲ دقیقهزبان گفتگو : بلوچیویرایش : عارف خدابندهمولوی دین محمدحسین زهی سومین امام‌جمعه مسجد جامع نور سراوان، پس از مولوی محمد عثمان دهواری و مولوی عبدالرحیم حسین زهی می‌باشد که در اول انقلاب با گروهی از جوانان بویژه شیخ انور دهواری، نشریه‌ای بنام صوت الاسلام در مسجد جامع نور سراوان منتشر می‌کردند و تشکیلاتی بنام نهضت مسلمانان سراوان راه‌اندازی کرده بودند، پس از مدتی این تشکیلات منحل شد و کار انتشار نشریه متوقف شد.ایشان پس از یک سری رخدادها در سی‌وهشت سال پیش از سراوان به شهرستان کنونی مهرستان نقل مکان و در حوزه علیمه کهن شهر، منتقل و تاکنون در آنجا به تدریس می‌پردازد. در مدت زمانی که در مسجد نور سراوان امامت نمازهای یومیه و جمعه را بر عهده داشتند، کلاس‌های تفسیر قران کریم پس از نماز صبح برگزار می‌کردند که جمع زیادی از مشتاقان از داخل شهر و روستاهای اطراف در آنها شرکت می کردند. ایشان پس از نماز عشاء به تدریس حدیث هم می‌پرداختند. مولوی دین محمدحسین زهی در سن 19 سالگی تحصیلات خود را آغاز می‌کند ، در زمان طلبگی سه روز در محضر امام ابوالاعلی مودودی حضور می‌یابد تا با اندیشه‌های ایشان از نزدیک آشنا شده و همچنین پاسخ شبهات و پرسش‌های خود را دریافت نماید. ایشان متولد 1319 است و دارای آثار و کتاب‌های همچون محاسن اسلام، اصول، ستاره درخشان، نماز تراویح، فرض و اجماع، ایصال ثواب به مردگان، اقتصاد در اسلام، عروض و قافیه و دیوان شعری می‌باشد.استاد شیخ انور دهواری از همراهان مولوی دین محمد حسین زهی در نهضت مسلمانان سراوان و سردبیر نشریه صوت الاسلام، مولوی امان الله دهواری شاگرد مولوی و فرزند حاجی محمد صالح دهواری اولین امیر جماعت تبلیغ سراوان، ملا امین ملازهی از موذنین سابق مسجد جامع نور، نیز در جلسه ضبط خاطرات تاریخ شفاهی ایشان حضور داشتند.https://orhb.ir

مصاحبه کننده : محمد صدیق دهواریتاریخ : فروردین ماه ۱۴۰۳زمان : یک ساعت و ۹ دقیقهزبان گفتگو : فارسیویرایش : عارف خدابندهسید عبدالحسین سجادی از اندک فرمانداران پیشین شهرستان سراوان بود که به دشواری‌ها و گرفتاری‌های مردم شهرستان به‌طور شبانه‌روزی رسیدگی می‌کرد بااین‌حال از فعالیت‌های فرهنگی و توجه به توسعه فرهنگی این شهرستان غفلت نورزید به‌طوری‌که در آغازین روزهای فعالیت در شهرستان به‌عنوان فرماندار با تکیه‌ بر پشتیبانی‌های مردمی، دبیرستان دانشگاه را برای نخستین بار در سال 1385 راه‌اندازی کرد.سید عبدالحسین سجادی از سوی دیگر به خاندان بزرگ سجادی تعلق دارد که در دامان پدر و مادری فرهیخته رشد و نمو یافت که هرکدام از آنان منشأ تحولات سیاسی اجتماعی و فرهنگی در بلوچستان بودند. وی دارای کارنامه درخشان و روشنی از خدمت در کسوت ریاست مخابرات شهرستان‌های ایرانشهر و خاش، فرماندار سراوان، مدیرعامل ستاد دیه استان و مدیرعامل شرکت گسترش صنایع بلوچ (کارخانه بافت بلوچ) را در کارنامه مدیریتی خود دارد.در این گفتگو از خاندان سجادی و خدمات مادرش حاجیه خانم پروانه ریگی، و از مرحوم سید جعفرخان سجادی، عیدوخان ریگی رحمهم تعالی و فعالیت‌هایش در دوران فرمانداری سراوان 1384-1389 و وضعیت فرهنگی و مذهبی شهرستان ایرانشهر می‌گوید.https://orhb.ir

مصاحبه کننده : عارف خدابندهتاریخ : خرداد ماه ۱۴۰۳زمان : یک ساعت و ۴۵ دقیقهزبان گفتگو : بلوچیدر بخش اولخانم دکترمیرمرادزهی از دوران کودکی، دوران تحصیل، زندگی در زاهدان و تهران، از اندیشه های پدر و نقش مادر، از انجمن بلوچ های مقیم تهران، از کانون فرهنگی بانوان سراوان و از تصمیم به شرکت در انتخابات شورای شهر سراوان و از وضعیت شهرداری ؛ نیروهای قراردادی- تاکسیرانی - طرح بازآفرینی شهری - مدیریت پسماند - فاضلاب شهری - جاده کمربندی و مشکلات حال حاضر می گویند.

مصاحبه کننده : محمد صدیق دهواریتاریخ : خرداد ماه ۱۴۰۱زمان : ۴۳ دقیقهزبان گفتگو : بلوچیویرایش : عارف خدابندهحاجی علی اکبر از نسل آموزگاران شهرستان سراوان است که توانسته است در دوران خدمت خویش در مناطق مختلف بلوچستان از آشار گرفته تا دهک و آسپیچ و محمدی فرزندان و دانش آموزان نیکویی تحویل جامعه دهد. حاجی علی‌اکبر دهواری تحت پرورش پدری مهربان قرار گرفت که در توسعه آموزشی پیشگام بود و او نیز به‌نوبه خود مسیر پدر را ادامه داد و در پرورش فرزندان و کسب مداراج علمی به‌عنوان پدری نمونه افتخار جامعه فرهنگی سراوان است که هریک از آنان توانستند در مدیریت‌های همچون آمور آب، هلال‌احمر، بنیاد مسکن، شهرداری؛ دانشگاه آزاد کارنامه درخشانی از خود به یادگار بگذارند.در این گفتگو از تجربه خود به‌عنوان آموزگار، مدیر مدرسه، مسئول طرح تغذیه آموزش‌وپرورش سراوان می‌گوید.

مصاحبه کننده : عارف خدابندهتاریخ : اردیبهشت ماه ۱۴۰۳زمان : یک ساعت و ۸ دقیقهزبان گفتگو : بلوچیاستاد حسینی نژاد در این گفتگو از دوران کودکی و شرایط تحصیل، از هنر, یادگیری ساز و تغییراتی که در ساز رباب و تنبورگ ایجاد کردند و از اندیشه های عرفانی می گویند.با تشکر از جناب سهند اسدی بابت در اختیار گذاشتن فایل های موسیقی و عکس های قدیمی برای این گفتگو.https://orhb.ir

مصاحبه کننده : محمد صدیق دهواریتاریخ : زمستان ۱۴۰۰زمان : ۴۶ دقیقهزبان گفتگو : بلوچیویرایش : عارف خدابندهملا خدابخش خردمندی در سانحه دل‌خراش تصادف جاده‌های بلوچستان به کاروان توقف‌ناپذیر انتقال به زندگی ابدی پیوست. ایشان از شخصیت‌های گمنام بلوچ؛ گنجینه‌ای از خاطرات و تحولات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و مذهبی را در سینه داشت چراکه خود با آنان زیسته بود. بخشندگی و سخاوتش سبب شده بود ازآنچه که در سال‌ها وکالت و مترجمی در دستگاه قضائی امارات متحده عربی اندوخته بود، مال‌ومنالی نداشته باشد و ذخیره آخرت وی سخاوت و علم و دانش وتقوی و صدقه‌اش وکارهای نیک و یاوری به همنوعان و همشهریانش باشد.تحصیلات خود را در حوزه‌های علمیه مجمع العلوم سرجو، دارالعلوم زنگیان در نزد استادانی همچون مولوی شهداد مسکان زهی، مولوی عبدالعزیز ساداتی، مولوی عبدالکریم سعیدی، مولوی محمد عثمان دهواری، مولوی عبدالله علوی رحمهم الله آغاز کرد و جهت ادامه تحصیل با پای پیاده تا پنجگور رفت و در نزد حاجی جعفر از خیرین و بانیان مدارس دینی پنجگور ادامه داد شوق تحصیلات علوم اسلامی او را به مظهرالعلوم کده در سند نیز کشاند.پس از آن به زاهدان بازگشت و دوستی و مودتی با شهید مولوی عبدالملک ملازاده آغاز کرد و مدت کوتاهی در مدرسه مولوی عبدالغفور شه بخش به تدریس پرداخت و در مسجد مولوی محمد ریگی نماز جمعه برگزار کرد.دست تقدیر او را به امارات کشاند و به مدت 18 سال به کار وکات در دادگستری این کشور حاشیه خلیج فارس مشغول گردید. همچنین به‌عنوان مترجم اردو، عربی، فارسی و بلوچی با دادگستری امارات همکاری و مدتی نیز معاون قاضی احمد درویش در العین بود در سال 1372 بازنشست و به زادگاهش پسکوه که در سال 1328در آن به دینا آمده بود بازگشت.توفیق داشتم در زمستان 1400 در محضرش در منزل جناب آقای شاکر امامی در هوشک در معیت شیخ انور دهواری برادر بزرگوارم بنشینم و بخشی از خاطراتش را به عنوان تاریخ شفاهی بلوچستان ثبت و ضبط نمایم. متاسفانه مقدور نشد در زمان حیات ایشان آن را منتشر نمایم . از خداوند متعال غفران و رضوان الهی برایشان و برای بازماندگان صبر جزیل مسألت دارم.

مصاحبه کننده : محمد صدیق دهواریتاریخ : اسفند ماه ۱۴۰۲زمان : ۵۲ دقیقهزبان گفتگو : بلوچیویرایش : عارف خدابندهحاجی جان محمد از فرهنگیان باسابقه شهرستان سراوان است که از آموزگاری به مدیر عامل جمعیت شیر و خورشید سراوان رسید. در دورانی که به عنوان مدیرعامل شیر خورشید سراوان منصوب شد تنها بیمارستان سراوان بزرگ (بیمارستان رازی کنونی) توسط این سازمان راه اندازی شد و برای تامین نیرو های متخصص بیمارستان، تلاش های زیادی صورت گرفت.در این گفتگو از تجربه های مدیریتی در شیر خورشید و راه اندازی بیمارستان رازی و فعالیت های اجتماعی خویش سخن می گوید.https://orhb.ir

مصاحبه کننده : محمد صدیق دهواریتاریخ : فروردین ماه ۱۴۰۳زمان : یک ساعت و ۹ دقیقهزبان گفتگو : بلوچیحاجی نواب از معدود شخصیت های فرهنگی بلوچستان است که کارسیاسی خویش را در پیش از انقلاب همزمان با استخدام در آموزش و پرورش آغاز کرد و عمده فعالیت های ایشان در مبارزه با رژیم پهلوی در نگور چابهار شکل گرفت. با این حال با انتقال به شهرستان سراوان این فعالیت ها را تداوم داد. انتخابات دوم خرداد ۱۳۷۶ و کاندیداتوری سید محمد خاتمی و اعلام حمایت از ایشان نقطه عطفی در فعالیت های سیاسی ایشان گردید با وجود پرونده سازی و توبیخ در پرونده استخدامی از راه اصلاحات عقب ننشست .حاج نواب دهواری با این وجود از مدیران و آموزگاران موفق بود که در این گفتگو از تجربه مدیریتی و تدریس در آموزش و پرورش و فعالیت های سیاسی و فرهنگی و اجتماعی خود سخن می گویدوب سایت تاریخ شفاهی بلوچستانhttps://orhb.ir

مصاحبه کننده : عارف خدابندهتاریخ : اردیبهشت ماه ۱۴۰۳زمان : ۲ ساعتزبان گفتگو : بلوچیحاجی آقا سپاهیان از معلمان و مدیران توانمند، دلسوز و پرکار آموزش و پرورش سراوان بوده اند که در این گفتگو گوشه ای از خدمات و خاطرات خودشان را برایمان بیان می کنند.با تشکر از جناب سهند اسدی بابت هماهنگی و همراهی در این گفتگو.وب سایت تاریخ شفاهی بلوچستان https://orhb.ir

مصاحبه کننده : عارف خدابندهتاریخ : فروردین ماه ۱۴۰۳زمان : ۵۷ دقیقهزبان گفتگو : بلوچیسلیم داوودی مردی نام آشنا در عرصه فرهنگی هنری سراوان در دهه ۶۰ ، نوجوانی که از اوایل دهه ۵۰ با نوازندگی ساز بینجو و خوانندگی در کافه ها و هتل های اهواز، بندرعباس، شیراز، اصفهان و تهران تا اجرای ترانه های اصیل در رادیو زاهدان در محضر اساتید کار خود را شروع کرد. در سال ۵۴ با تعمیر ضبط های کاست، رفته رفته جرقه ای در ایشان بوجود آمد که نغمه های پنهان بلوچستان را با حرفه ای ترین حالت ثبت و ضبط و به جامعه ارائه کند. ایشان از سال ۱۳۵۵ تا اواخر سال ۱۳۶۶ حدود ۱۰۰ ساعت صوت، نازینک، لادو، شپتاکی و ... از خوانندگان مطرح آن زمان با نام معروف استریو فردوس داوودی ثبت و ضبط و روانه محافل و بازار ها کرد.با تشکر از جناب سهند اسدی بابت هماهنگی و همراهی این مصاحبه و همچنین در اختیار گذاشتن فایل های موسیقی.https://orhb.irحمایت از پروژهhttps://hamibash.com/orhb

مصاحبه کننده : عارف خدابندهتاریخ : فروردین ماه ۱۴۰۳زمان : ۵۱ دقیقهزبان گفتگو : بلوچیحاجی احمدیار در این گفتگو از خاطرات دوران کودکی، جوانی، کاری و سیاسی خود و همچنین خلاصه ای از جریانات سیاسی بلوچستان بعد از جنگ جهانی اول تا زمان حال را بیان می کنند.توضیحات بیشتر در وب سایتhttps://orhb.irحمایت از پروژهhttps://hamibash.com/orhb

پروفسور دکتر رحیمی کلاس اول ابتدایی را در ایرانشهر گذراند و با انتقال پدر به بیرجند تا زمان دریافت مدرک دیپلم ریاضی در سال 1349 در آن شهر اقامت داشت و در همه‌سال‌های تحصیل خود شاگرد ممتاز بود و همین امر او را از میان دیگر دانش‌آموزان متمایز می‌ساخت.در سال ۱۳۵۳ موفق به دریافت مدرک کارشناسی در رشته شیمی از دانشگاه فردوسی مشهد شد. هم‌زمان در انستیتو تکنولوژی مشهد، تکنسین رشته فلزکاری را دریافت و کارآموزی خود را در کارخانه قند شیروان پایان برد. در همین زمان با اعلام تشکیل حزب رستاخیز که با افکار و اندیشه ایشان ‌همخوانی نداشت تصمیم گرفت جهت ادامه تحصیل به خارج کشور برود. باهمت پدر به انگلستان رفت و توانست از دانشگاه آستون در رشته مهندسی شیمی به تحصیل و تحقیق پرداخته و در سال 1354 موفق به دریافت کارشناسی ارشد با رتبه عالی گردید.دکتر رهبری رحیمی همچنین برای تکمیل دستاوردهای علمی خود کارشناسی ارشد دوم خود را در گرایش توسعه و آنالیز فرایندها که امروزه گرایش فرایند نام‌گرفته است و 1356 با ارائه رساله‌ای تحت عنوان مدل‌سازی تبلور پنتا اریتریتول، با درجه عالی از دانشگاه آستون دریافت نمود و سپس وارد دوره دکتری گردید.عضو هیات علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ دوری از وطن را تاب نیاورد و باوجود امکان ادامه تحصیل در بیرون از کشور، در نیمه دوره دکتری به ایران بازگشت؛ و در مهرماه سال ۱۳۵۸ به‌طور رسمی وارد دانشگاه سیستان و بلوچستان گردید.با وقوع انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه‌ها همراه چند نفر از همکاران ازجمله آقایان پروفسور دکتر خشنودی و دکتر عبدالعلی فرزاد در تحکیم مرکز گسترش خدمات تولیدی و عمرانی و پس‌ازآن در بخش طرح و برنامه بانک استان سیسان و بلوچستان مشغول به فعالیت گردید و در نخستین برنامه بیست‌ساله توسعه استان در بخش آب به یاری دیگر برنامه ریزان شتافت و باور داشت که مسئله مهم شهر زاهدان کمبود آب است و بهتر است مرکز استان از زاهدان به شهر دیگری انتقال یابد که این پیشنهاد موردپذیرش واقع نشد و اکنون نتایج عدم پذیرش این طرح کاملاً ملموس و قابل‌ملاحظه است.هم‌زمان با بازگشایی دانشگاه‌ها و نیاز روزافزون جامعه علمی کشور به نیروهای متخصص، جهت بروز رسانی مرتبه علمی خود از طریق دانش روز دنیا تصمیم به ادامه تحصیل در مقطع دکتری گردید و بار دیگر رهسپار انگلستان شد در نوامبر ۱۹۸۸ مدرک دکتری خویش را با رساله‌ای تحت عنوان انتقال حرارت در برج‌های حبابکار از دانشگاه باث با موفقیت تمام دریافت و باوجود فراهم بودن شرایط استادی در کشور انگلیس بدون لحظه‌ای درنگ به زادگاه خود، زاهدان بازگشت و به فعالیت‌های علمی خویش در راستای شکوفایی دانشجویان و پیشرفت دانشگاه و به‌ویژه گروه مهندسی شیمی ادامه داد.این استاد برجسته دانشگاه هم‌زمان با فعالیت‌های علمی در سال ۱۳۷۷ جهت اجرایی شدن بخش مغفول مانده قانون اساسی تا آن زمان، وارد اولین دوره شورای اسلامی شهر زاهدان گردید و به‌عنوان اولین رئیس شورای شهر زاهدان به فعالیت کوتاه سیاسی اجتماعی پرداخت.دکتر رهبر رحیمی اولین استاد تمام بومی در دانشکده مهندسی شهید نیکبخت دانشگاه سیستان و بلوچستان جهت فعالیت‌های علمی در سال 1378 میلادی طی یک فرصت مطالعاتی به مدت یک سال با حضور در دانشگاه آلبرتای کانادا با دانش دینامیک سیالات محاسباتی آشنا شد که دستاورد این دوره مطالعاتی محور نمودن موضوع دینامیک سیالات محاسباتی دردهمین کنگره ملی مهندسی شیمی ایران بود که هم‌اکنون موضوعی رایج در دانشگاه‌های کشور شده است.پروفسور دکتر رهبر رحیمی متولد ۱۳۳۰ هجری شمسی در زاهدان از پدری اهل سراوان بلوچستان و مادری از خطه بیرجند هست که در خانواده‌ای فرهنگی و اهل علم و ادب رشد و تربیت یافت.پدر وی رحیم بخش رحیمی اولین فارغ‌التحصیل استان سیستان و بلوچستان است که در سال 1324 از دانشگاه تهران موفق به دریافت درجه لیسانس علوم طبیعی گردیده و مدت‌ها مدیر دبیرستان علم بیرجند بود.پروفسور دکتر رهبر رحیمی در طول 42 سال فعالیت علمی آموزشی و مدیرتی کارنامه درخشانی از خود به یادگار گذاشته است که به بخشی از آن در اینجا اشاره می‌شود:مدیریت گروه مهندسی شیمی، ریاست دانشکده مهندسی، ریاست دفتر پژوهشی دانشگاه و مسئولیت تحصیلات تکمیلی. معاونت پژوهشی دانشگاه سیستان و بلوچستان و معاونت مدیر پژوهشی وزارت علوم از خدمات ارزنده اجرایی ایشان هست.با تغییر سیاست‌های وزارت علوم از شروع ریاست جمهوری آقای دکتر احمدی‌نژاد مناصب معاونتی و وزارتی را کنار گذاشته و فارغ از فعالیت‌های اجرایی خدمات علمی خود را در سمت هیات علمی ادامه داد و در آذرماه ۱۳۸۹ به درجه استادی نائل گردید.پروفسور رهبر رحیمی در تأسیس انجمن‌های علمی گاز و انجمن پیل سوختی ایران عضو مؤسس بوده و سال‌های متمادی عضو هیات مدیره، نایب‌رئیس و بازرس انجمن مهندسان شیمی ایران بوده است.هم‌اکنون پروفسور رحیمی از سال ۱۳۹۴ عضو مدعو فرهنگستان علوم شاخه مهندسی شیمی شده به فعالیت‌های علمی خود ادامه داده و عضو هیات مدیره انجمن مهندسی شیمی ایران و مجری طرح بازنگری برنامه آموزشی دوره کارشناسی مهندسی شیمی است.عضویت در هیات تحریریه مجلات علمی پژوهشی مهندسی شیمی ایران (به زبان لاتین)، تکنولوژی گاز، مجله مهندسی شیمی و نفت دانشگاه تهران و فصلنامه آموزش مهندسی فرهنگستان از دیگر افتخارات این استاد برجسته هست.طی سال‌ها تحقیق و مطالعات علمی و آموزشی خود موفق به ثبت سه اختراع مهم، از جمله دو سینی غربالی و برج تقطیر دیوار میانی و چاپ حدود ۱۰۰ مقاله در مجلات و فصلنامه‌های معتبر داخلی و خارجی شده است که دربرگیرنده زمینه‌های مختلف در رشته مهندسی شیمی است.تألیف و ترجمه سه کتاب ارزشمند درزمینهٔ درآمدی بر مدل‌سازی ریاضی پیل سوختی متانولی مستقیم، انتقال جرم و مبانی و کاربرد انتقال جرم از دیگر دستاوردهای استاد گران‌قدر هست.متن از محمد صدیق دهواریتوضیحات بیشتر در وب سایتhttps://orhb.irحمایت از پروژهhttps://hamibash.com/orhb

مصاحبه کننده : محمد صدیق دهواریتاریخ : آبان ماه ۱۴۰۰زمان : ۴۸ دقیقهزبان گفتگو : فارسیویرایش : عارف خدابندهمولوی مصلح الدین اطهریان از روحانیون و علمای شهرستان سراوان است، برای فراگیری علوم اسلامی راه دور و درازی پیمود، در نخستین حوزه علمیه بلوچستان در محضر مولوی عبدالعزیز ساداتی رحمه الله در دارالعلوم زنگیان زانوی تلمذ زد و به تشویق ایشان برای تکمیل تحصیلات به شبه قاره هند عزیمت کرد و از مدارس پاکستان فارغ‌التحصیل شد.وی که متولد 1328 هجری شمسی در سراوان است پس از بازگشت به کشور به ترویج آموزه‌های دینی پرداخت و از راه گلدوزی به گذران زندگی پرداخت و با گسترش روستای غفور آباد سراوان به‌عنوان امام جمعه مسجد فاطمه الزهرای این روستا به خدمت دینی مشغول شد.وی شاعری توانا است که به دو زبان بلوچی و فارسی شعر می‌سراید. بیشترین مضامین شعری وی پیرامون آموزه‌های اسلامی، اهل بیت، وحدت اسلامی و انقلاب اسلامی است. هم‌اکنون نامبرده به علت کسالت در بستر بیماری استدر این گفتگو از تحصیلات خود و خاطرات شفاهی خود می‌گوید.از برادران عزیز آقایان دانیال اسداللهی جهت هماهنگی و همراهی سپاسگزارم.توضیحات بیشتر در وب سایتhttps://orhb.irحمایت از پروژهhttps://hamibash.com/orhb

مصاحبه کننده : محمد صدیق دهواریتاریخ : بهمن ماه ۱۴۰۲زمان : ۴۵ دقیقهزبان گفتگو : بلوچیویرایش : عارف خدابندهحاج احمد زارعی در اسفندماه ۱۳۵۷حکم سرپرستی فرمانداری شهرستان سراوان را از وزیر وقت کشور دریافت کرد. ایشان در آن مقطع ریاست اداره امور اقتصادی ودارائی شهرستان سراوان را بر عهده داشت و با حفظ سمت به عنوان سرپرست فرمانداری سراوان تعیین شد ولی از آنجائیکه تمایلی به کار سیاسی نداشت، پس از یک ماه از سمت خود استعفا و به شغل خود ریاست امور اقتصادی ودارائی بازگشت. حاج احمد زارعی تا زمان بازنشستگی در سمت های ریاست دارائی شهرستان های سراوان، زاهدان، خاش و ذی حسابی استان اشتغال داشت. در این گفتگو از خاطرات خود از دوران دانشجوئی، فرمانداری سراوان، ریاست دارائی و ذی حسابی می گوید.توضیحات بیشتر در وب سایتhttps://orhb.irحمایت از پروژهhttps://hamibash.com/orhb

مصاحبه کننده : عارف خدابندهتاریخ : بهمن ماه ۱۴۰۲زمان : یک ساعت و ۴۴ دقیقهزبان گفتگو : فارسیدر این گفتگو حاجی مهدی از خانواده خود، از سراوان دهه چهل، از فضای شهری، مشاغل و افراد، از خاطرات دوران تحصیل و دستگیری توسط ساواک، از خدمت در سازمان هلال احمر در زمان جنگ، از خدمت در شهرداری، از سفر هویدا به سراوان و . . . می گوید.توضیحات بیشتر در وب سایتhttps://orhb.irحمایت از پروژهhttps://hamibash.com/orhb