نام خاندانِ صدر در اصل «صدر عاملی» است. دشمنیِ سلاطین عثمانی با مذهب شیعه سبب شد که جدِ اعلایِ آن خاندان به نام سید صالح موسوی عاملی لبنان را ترک کند و در کاظمین عراق جایگیر شود. دو تن از چهار پسر او به نام‌های سید محمدعلی و سید صدرالدین به اصفهان مهاجرت کردند. بسیاری از علمای شیعۀ ایران در دو قرن اخیر از نوادگان آن دو بودند. از شخصیت‌های سرشناس ایرانی که از این خاندان برخاسته‌اند، می‌توان از محمدعلی جمال‌زاده، احمد خمینی، صادق طباطبایی و محمد خاتمی نام برد. در حملۀ نیروهای آمریکایی به عراق در سال ۲۰۰۳ مقتدیٰ صدر طلبه‌ای ۳۰ ساله بود. او پس از سقوط صدام حسین جنبشی زیر عنوانِ «التَیّار الصدری» به راه انداخت که شاخۀ نظامی آن «جیش المهدی» بود. او در آوریل ۲۰۰۶ از نخست وزیری نوری المالکی پشتیبانی کرد، اما دو سال بعد پس از بیرون رفتنِ نیروهای بریتانیایی از بصره بر سر کنترل آن شهرِ نفت‌خیز با نیروهای دولتی درگیر شد.

روز جمعه ۲۴ ژانویه صد‌ها هزار نفر از مردم عراق در پی فراخوانِ مقتدیٰ صدر، روحانی بانفوذ شیعه و رهبر جریان صدر، به خیابان‌های بغداد آمدند و خواهانِ خروج نیروهایِ آمریکایی از عراق شدند. مقتدیٰ صدر در پیامی به راهپیمایان خواهانِ خروجِ همۀ نیروهایِ آمریکایی و شرکت‌های آمریکایی از عراق، لغو قرارداد‌های امنیتیِ دولتِ عراق با آمریکا و منعِ پرواز جنگنده‌هایِ خارجی در حریم هواییِ عراق شد. البته، پارلمان عراق که اکثریت آن را شیعیان تشکیل می‌دهند، یک هفته پس از کشته شدن قاسم سلیمانی به خروجِ نیروهایِ آمریکایی از عراق رأی مثبت داده بود. مقتدیٰ صدر هم‌چنین گفته است: اگر آمریکا نخواهد از عراق خارج شود، کشورهای همسایه نباید در نحوۀ مبارزۀ عراقی‌ها با اشغالگر مداخله کنند. او خواهانِ خروج همۀ نبروهایِ خارجی از عراق است و دولت آن کشور را به بستنِ پیمانِ عدم تجاوز با همۀ کشورهایِ همسایه دعوت کرده است.

او هم‌چنین اعلام کرده است که تا زمان خروج آمریکا از عراق نباید حمله‌ای به نیروهای آمریکایی بشود، زیرا اکنون عراق در حال «آتش‌بس» با آمریکاست. مقتدیٰ صدر در عین حال خواهانِ ادغام حشد الشعبی، نیروی شبه نظامیِ وابسته به ایران، در وزارت دفاع و وزارتِ کشور عراق است. او در پیام خود از سازمان ملل، اتحادیۀ اروپا و سازمانِ همکاریِ اسلامی خواسته است که در مقام میانجی بر اجرایِ خواسته‌های او نظارت کنند.

تظاهراتِ عراقی‌ها برضد دولت آن کشور در فردای راه‌پیماییِ هوادارانِ مقتدیٰ صدر و حملۀ راکتی به سفارت آمریکا در بغداد در شامگاه یکشنبه نشان داد که بسیاری از شیعیانِ عراقی اهمیتی به فراخوان‌هایِ مقتدیٰ صدر و خواسته‌هایِ او نمی‌دهند و او تنها در میانِ بخشی از شیعیان عراق دارای نفوذ و اعتبار است.

خاستگاهِ خاندان صدر «جَبَل عامل»، منطقه‌ای ساحلی و کوهستانی در جنوب لبنان، است که در تاریخ شیعه اهمیت فراوان دارد. این منطقه از گذشته‌های دور شیعه نشین بود و بسیاری از نام‌آورانِ شیعه از آنجا برخاسته‌اند. نام خاندانِ صدر در اصل «صدر عاملی» است. پژوهشگرانی معتقدند که دشمنیِ سلاطین عثمانی با مذهب شیعه سبب شد که جدِ اعلایِ آن خاندان به نام سید صالح موسوی عاملی لبنان را ترک کند و در کاظمین عراق جایگیر شود. البته شاخه‌ای از آن خاندان در جبل عامل باقی ماند. سید صالح در اوایل قرن نوزدهم میلادی هم‌زمان با پادشاهیِ فتحعلی‌شاه قاجار درگذشت و دو تن از چهار پسر او به نام‌های سید محمدعلی و سید صدرالدین به اصفهان مهاجرت کردند. بسیاری از علمای شیعۀ ایران در دو قرن اخیر از نوادگان آن دو بودند. از شخصیت‌های سرشناس ایرانی که از این خاندان برخاسته‌اند، می‌توان از محمدعلی جمال‌زاده، احمد خمینی، صادق طباطبایی و محمد خاتمی نام برد.

نسبِ مقتدیٰ صدر به سید صدرالدین موسویِ عاملیِ اصفهانی می‌رسد. نیاکان او از ایران به عراق مهاجرت کردند. پدر او سید محمد صدر، رئیس حوزۀ علمیۀ نجف، از احیاکنندگانِ نماز جمعه در عراق و از مخالفانِ سرسختِ حکومت بعث در آن کشور بود و سرانجام در فوریۀ ۱۹۹۹ به همراه دو پسرش در نجف کشته شد. سید محمدباقر صدر، مرجع تقلید شیعیان و از مخالفان صدام حسین، پسر عموی سید محمد صدر بود. در آوریل ۱۹۸۰ کمی بیش از یک سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران صدام حسین او را نیز به همراه خواهرش در زندان سر به نیست کرد. می‌گویند آیت‌الله خمینی در تدوین نظریۀ «ولایت فقیه» بیش از همه از افکار سید محمدباقر صدر الهام گرفت و پس از کشته شدن او ۳ روز عزای عمومی اعلام کرد.

در حملۀ نیروهای آمریکایی به عراق در سال ۲۰۰۳ مقتدیٰ صدر طلبه‌ای ۳۰ ساله بود. او پس از سقوط صدام حسین جنبشی زیر عنوانِ «التَیّار الصدری» به راه انداخت که شاخۀ نظامی آن «جیش المهدی» بود. جنبشِ او در فارسی به «جریان صدر» معروف است. سخنرانی‌های او و مقاومت مسلحانۀ هوادارانش در برابر آمریکایی‌ها نام و آوازۀ او را بر سر زبان‌ها انداخت. مقتدیٰ صدر سپس به صدور فرمان ترورِ سید عبدالمجید خویی، پسر آیت‌الله سید ابوالقاسم خویی، مرجع تقلید و از مخالفانِ خمینی و نظریۀ ولایتِ فقیه، متهم شد. دستگاه قضایی عراق حکم جلب او را در سال ۲۰۰۴ صادر کرد، اما دستگیریِ او به سببِ مقاومت مسلحانۀ هوادارانش در نجف ممکن نشد.

علی خامنه‌ای برای حفظ جان مقتدیٰ صدر از آیت‌الله سیستانی، مرجع عالی شیعیان، درخواست میانجی‌گری کرد و از سال ۲۰۰۶ طلبۀ جوان را به قم برد تا تحصیلات فقهی‌اش را به پایان برساند. با این حال، مقتدیٰ صدر رهبری جیش المهدی را که حضور نظامی چشمگیری در عراق داشت، رها نکرد. او در آوریل ۲۰۰۶ از نخست وزیری نوری المالکی پشتیبانی کرد، اما دو سال بعد پس از بیرون رفتنِ نیروهای بریتانیایی از بصره بر سر کنترل آن شهرِ نفت‌خیز با نیروهای دولتی درگیر شد. در سال ۲۰۰۷ درگیری‌هایی میان جیش المهدی و نیروهای امنیتی عراق که بیشترشان در آن زمان وابسته به سپاه بدر بودند، در نجف روی داد.

در ۲۴ مارس ۲۰۰۸ نوری المالکی برای درهم شکستن مقاومت جیش المهدی عملیاتِ نظامی گسترده‌ای آغاز کرد. جنگی تمام عیار میان نیروهای دولتی و جیش المهدی درگرفت که به کشته شدن نزدیک به ۵۰۰ نفر و زخمی شدن بیش از ۹۰۰ نفر انجامید. آن جنگ با پادرمیانیِ قاسم سلیمانی پایان یافت. مقتدیٰ صدر شروط دولت را به شرط حفظ آبرویِ سیاسی‌اش پذیرفت. جیش المهدی در آن سال منحل شد.

مقتدیٰ صدر در سال ۲۰۱۱ از قم به نجف بازگشت. شورِ انقلابی شیعیان فروکش کرده بود و جیش المهدی منحل شده بود. ظهور داعش و سقوط موصل در ۲۰۱۴ او را دوباره به یکی از بازیگرانِ سیاسی عراق تبدیل کرد. با فتوایِ جهادِ سیستانی و تشکیل نیروی حشد الشعبی برای مقابله با داعش مقتدیٰ صدر دوباره به میدان آمد. جیش المهدی این بار با عنوانِ «سَرایا السلام» به معنای «گردان‌هایِ صلح» در مقام یکی از گروه‌هایِ تشکیل دهندۀ حشد الشعبی وارد جنگ با داعش شد.

سپاه قدس در سازماندهی، آموزش و تجهیز حشد الشعبی سهم عمده داشت، اما پس از شکست داعش در عراق مقتدیٰ صدر حساب شبه نظامیانِ خود را از نیروهای وابسته به ایران در حشد الشعبی جدا کرد.