نخستین ستیزه جوییِ آشکار جمهوری اسلامی ایران با آمریکا حمله به سفارتِ آن کشور در تهران و آغاز بحرانِ گروگان‌گیری در ۴ نوامبر ۱۹۷۹ بود. در ۱۹۸۷ در گرماگرم جنگ ایران و عراق ناوهای آمریکایی برای محافظت از کشتی‌هایِ نفت‌کش در خلیج فارس مستقر شدند و در ۳ ژوئیه ۱۹۸۸ هواپیمای «ایران ایر» را با ۲۹۰ سرنشین بر فراز خلیج فارس سرنگون کردند. پس از آشکار شدن برنامۀ هسته‌ای روابط ستیزآمیز ایران و آمریکا وارد مرحلۀ تازه‌ای شد. آمریکایی‌ها مصمم شدند جلو دست‌یابیِ جمهوری اسلامی را به سلاح هسته‌ای بگیرند. در دومین دورۀ ریاست جمهوری اوباما از ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷ روابط دو کشور کم و بیش صلح‌آمیز شد و به امضای برجام در ۲۰۱۵ انجامید. پس از بیرون رفتنِ آمریکا از برجام در ماه می ۲۰۱۸ روابطِ دو کشور روز به روز تیره‌تر شد. آمریکا با کشتنِ قاسم سلیمانی گام جسورانه‌تری درجهتِ به زانو درآوردنِ جمهوری اسلامی برداشت.

کشتن قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس، به فرمان دونالد ترامپ، آخرین واکنشِ تُند دولت آمریکا به ستیزه جویی‌هایِ جمهوری اسلامی ایران در ۴۱ سال گذشته بود. بیشتر کارشناسان و تحلیل‌گران معتقدند که با توجه به جایگاه مهم قاسم سلیمانی در نظام جمهوری اسلامی و اعتبار او در ایران و در میان نیروهای هوادارِ ایران در کشورهایِ منطقه هنوز نمی‌توان ابعادِ پیامدهایِ کشته شدنِ او را پیش‌بینی کرد. در ۴۱ سال گذشته آمریکا به ستیزه جویی‌هایِ جمهوری اسلامی برپایۀ سیاست‌های کلی زمامدارانِ آن کشور و از همه مهم‌تر، متناسب با اراده و مَنشِ رئیس جمهورِ وقت واکنش نشان داده است.

حمله به سفارتِ آمریکا در تهران و آغاز بحرانِ گروگان‌گیری در ۴ نوامبر ۱۹۷۹ نخستین ستیزه جوییِ آشکار جمهوری اسلامی ایران با آمریکا بود. کوشش‌های آمریکا برای حلِ دیپلماتیک بحران به جایی نرسید و دولتِ آمریکا در ۷ آوریل ۱۹۸۰ روابط دیپلماتیکش را با ایران قطع کرد. سپس به «نیرویِ دلتا»، ورزیده ترین نیروی عملیاتِ ویژۀ ارتش آمریکا، مأموریت داد تا در یک عملیات کُماندویی گروگان‌ها را آزاد کند و به آمریکا بازگرداند. آن عملیات که با نام رمزیِ «عملیاتِ پنجۀ عُقاب» در ۲۴ و ۲۵ آوریل ۱۹۸۰ انجام گرفت و به عملیاتِ طبس معروف شد، به سبب مشکلات فنی و طوفان شن به شکست انجامید. در آن عملیات یک هواپیمای «سی۱۳۰» و یک بالگرد در هوا به هم خوردند و سوختند، ۸ تن از کماندوهای آمریکایی کشته شدند و کماندوهای دیگر به فرمان جیمی کارتر، رئیس جمهور آمریکا، با به جا گذاشتن ۷ بالگرد با ۵ هواپیما خود را به ناو هواپیمابر «نیمیتز» در خلیج فارس رساندند.

گروگان‌گیری در ۲۰ ژانویۀ ۱۹۸۱ با امضای «قرارداد الجزایر» پایان یافت و ایران گروگان‌های آمریکایی را پس از ۴۴۴ روز آزاد کرد. یکی از نتایج آن بحران در سیاستِ داخلی آمریکا شکست جیمی کارتر و پیروزی رونالد ریگان در انتخابات ریاست جمهوریِ در نوامبر۱۹۸۰ بود. جالب اینکه گروگان‌های آمریکایی ۲۰ دقیقه پس از پایان مراسم تحلیفِ رونالد ریگان آزاد شدند. آمریکایی‌ها حمله به سفارتِ آمریکا و گروگان‌گیری را هرگز فراموش نکردند.

دو دورۀ ریاست جمهوریِ ریگان هم‌زمان شد با جنگ ۸ سالۀ ایران و عراق. دولت ریگان در آغاز بی‌طرفی اختیار کرد. اما در ۱۹۸۵ معلوم شد که برای آزاد کردن گروگان‌های آمریکایی در لبنان با جمهوری اسلامی مذاکره می‌کند و به ایران اسلحه می‌فروشد. این موضوع سرچشمۀ «ایران گیت»، یکی از بزرگ‌ترین بحران‌هایِ دورۀ ریاست جمهوری ریگان، شد. دولت ریگان سپس به پشتیبانی از صدام حسین پرداخت و از ۱۹۸۷ ناوهای آمریکایی برای محافظت از کشتی‌هایِ نفت‌کش در خلیج فارس مستقر شدند. مداخلۀ آمریکا به چندین درگیری میان ناوهای ایرانی و آمریکایی انجامید و در ۳ ژوئیه ۱۹۸۸ ناو جنگی آمریکا هواپیمای «ایران ایر» را با ۲۹۰ سرنشین بر فراز خلیج فارس سرنگون کرد. آمریکایی‌ها به خطای خود اعتراف کردند، اما هنوز خسارتِ آن خطا را پرداخت نکرده‌اند.

در سپتامبر ۲۰۰۱ سازمان سیا ایران را به داشتنِ برنامۀ هسته‌ای متهم کرد. در ژانویه ۲۰۰۲ «جرج بوشِ پسر» ایران را جزو کشورهایِ «محور شرارت» قرار داد و در دسامبر آن سال دولت آمریکا تصویرهای ماهواره‌ای تأسیساتِ اتمی اراک و نطنز را منتشر کرد. از آن به بعد روابط ستیزآمیز ایران و آمریکا وارد مرحلۀ تازه‌ای شد و تحریم‌های آمریکا بر ایران فزونی گرفت.

از سال ۲۰۰۳ آمریکایی‌ها برای به دست آوردنِ اطلاعاتِ دقیق‌تر دربارۀ فعالیت‌هایِ هسته‌ای ایران پهبادهایی را از عراق به آسمان ایران فرستادند. دولت ایران به تجاوز آمریکا به حریم هوایی‌اش رسماً اعتراض کرد. به نوشتۀ روزنامۀ نیویورک تایمز در اواخر دهۀ ۱۹۹۰ سازمان سیا با پشتیبانیِ رئیس جمهور بیل کلینتوُن اطلاعاتِ فنیِ نادرستیِ را دربارۀ قطعاتِ اصلیِ برنامۀ هسته‌ای در اختیار ایران قرار می‌داد. اما ایرانی‌ها خیلی زود متوجه این موضوع شدند.

در سپتامبر ۲۰۰۵ وزارت امور خارجۀ آمریکا از دادن ویزا به سخنگویِ مجلس ایران و یک هیأت رسمیِ ایرانی برای شرکت در یک نشستِ پارلمانیِ بین‌المللی در سازمان ملل خودداری کرد. در برابر اعتراض سازمان ملل وزارت امور خارجۀ آمریکا سرانجام ویزا برای ورود نمایندگان ایران به خاک آمریکا صادر کرد.

در اوت ۲۰۰۵ فیلیپ جرالدی، افسر سابق سیا، اعلام کرد که دیک چِنی، معاون رئیس جمهور از ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۹ به فرماندهی راهبُردی ایالات متحد آمریکا دستور داده بود که طرحی اضطراری درواکنش به حمله‌ای تروریستی از نوع ۱۱ سپتامبر آماده کند از جمله حملۀ هوایی گسترده‌ای را به ایران با استفادۀ از سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی و سلاح‌های متعارف تدارک ببیند بی آنکه نیازی به شرکت ایران در عملیات تروریستی برضد آمریکا باشد. دلیلی هم که او برای چنین تصمیمی آورده بود، این بود که ایران تأسیسات هسته‌ای‌اش را در اعماق زمین پنهان کرده است و نمی‌توان آن‌ها را با بمب‌های متعارف نابود کرد.

در دومین دورۀ ریاست جمهوری اوباما از ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷ روابط ایران با آمریکا کم و بیش صلح‌آمیز شد. در ۲۴ نوامبر ۲۰۱۳ «توافق موقت ژنو دربارۀ برنامۀ هسته‌ای ایران» به امضا رسید که زمینه سازِ «توافق جامع و نهاییِ هسته‌ای وین» بود. این توافق که به «برنامۀ جامع اقدام مشترک» یا «برجام» معروف شد در سه شنبه ۱۴ ژوئیۀ ۲۰۱۵ میان ایران، اتحادیۀ اروپا و گروه ۵+۱ شامل چین، روسیه، ایالات متحد آمریکا، فرانسه، بریتانیا و آلمان امضا شد. با امضای این توافق بخش بزرگی از تحریم‌های جهانی بر ایران برداشته شد.

در ماه می ۲۰۱۸ دونالد ترامپ خروج آمریکا را از برجام اعلام کرد و تحریم‌های آمریکا این بار با شدت بیشتری از سر گرفته شد. رئیس جمهور آمریکا در فردای آن روز گفت که اگر ایران بخواهد برنامۀ هسته‌ای‌اش را از سر بگیرد، مجازات‌های سنگین‌تری در انتظارش خواهد بود. از آن تاریخ تاکنون روابط ایران و آمریکا روز به روز تیره‌تر شده است. جمهوری اسلامی ایران زیر فشار تحریم‌ها به کاهش گام به گام تعهدات خود تا مرز خروج از برجام پیش رفته و بر ستیزه جویی‌هایش با آمریکا افزوده است. آمریکا نیز عرصه را از نظر اقتصادی روز به روز بر ایران تنگ‌تر کرده است.

آمریکا با کشتنِ قاسم سلیمانی گام جسورانه‌تری درجهتِ به زانو درآوردنِ جمهوری اسلامی برداشت.