Kocka është një nga organet më të forta të trupit tonë me funksione shumë të
rëndësishme, si stërvitje, mbështetje dhe mbrojtje e trupit, rezerva mineralesh
etj. Palca e kockës ka funksionin e prodhimit të gjakut. Rritja dhe zhvillimi i
shëndetshëm i kockave luan rol të rëndësishëm për tërë jetën.
Kockat e fëmijës rriten në mënyrë aktive
Trupi i fëmijës ndodhet në fazën e rritjes shumë të shpejtë, kur metabolizmi
i trupit është edhe shumë aktiv. Kjo është edhe faza e rëndësishme e rritjes së
kockave, që ndikohet nga shumë elemente të ndryshme, si geni, ushqimi,
metabolizimi i kalciumit e fosforit, stërvitje, hormonia etj.
Kalciumi dhe fosfori janë elementet kryesore të kockave, të cilat luajnë rol
bashkërendues për nxitjen e formimit të kockave. Pas lindjes së foshnjës, duhet
t'i kushtohet vëmendje e madhe konsumit të kalciumit.
Në periudhën e ushqimit të foshnjës me gji, fëmijët mund të marrin sasi të
mjaftueshme të kalciumit përmes qumështit të gjirit. Por me rritjen e mëtejshme,
fëmijët duhet të marrin më shumë kalcium nëpërmjet ushqimeve të tjera, për
shembull, peshk, mish, fasule etj. Një fëmije nën 2 vjeç i nevojitet afro
400-600 mg kalcium në ditë. Fëmijës 3-12 vjeç i nevojitet 800-1000 mg kalcium në
ditë.
Vitamina D është elementi i rëndësishëm për rregullimin e metabolizimit të
fosforit. Mungesa e vitaminës D mund të shkaktojë çrregullimin e metabolizimit
të kalciumit dhe të fosforit, mund të sjellë rakitizmin e shformimin e fëmijës.
Pas konsumit të ushqimeve që përfshijnë vitaminën D, rrezet ultravjollcë në
lëkurë mund të nxisin thithjen e kësaj vitamine. Prandaj, fëmijët duhet të
qëndrojnë më shumë në diell.
Përveç ushqimeve, stërvitja është një metodë e mirë për rritjen e kockave.
Sportet mund të nxitin metabolizimin e kockave dhe metabolizimin e kalciumit e
të fosforit. Stërvitja mund të nxjerrë mbetjet e mineraleve brenda kockave dhe
të nxitë rritjen e tyre.
Adoleshentët duhet të parandalojnë shformimin e kockave
Kockat e adoleshentëve kanë elasticitet dhe fortësi të madhe. Në këtë
periudhë, nëse nuk i kushtohet vëmendje e lartë përgatitjes së zakoneve të mira
të uljes dhe qëndrimit, mund të shkaktohet shformimi i kockave.
Thyerja e kockave është një problem i madh në procesin e rritjes së kockave
të adoleshentëve. Sipas hetimeve, vitet e fundit, është shtuar përqindja e
thyerjes së kockave, e cila luan rol të rëndësishëm për shëndetin fizik e
psikologjik, për rritjen normale të trupit të tyre. Elementet e rrezikshme të
thyerjes së kockave janë të shumta, si stërvitja, aksidentet automobilistike
etj.
Masat parandaluese dhe të kujdesshme për thyerjen e kockave:
1. Informimi i duhur para stërvitjes: prindërit dhe mësuesit e edukimit fizik
duhet të mësojnë njohuritë përkatëse si arsyet e thyerjes së kockave, anatominë
e kockave etj. Ata do t'u mësojnë të rinjve për metodat e duhura të stërvitjes,
metodat e mbrojtjes së kockave dhe të muskujve, duke shmangur plagosjet e
shkaktuara nga stërvitjet e parregullta.
2. Informimi mbi sigurinë: tek adoleshentët duhet të shtohen njohuritë dhe
përgatiten mësimet mbi metodat vetëmbrojtëse. Fëmijët mund të kuptojnë rëndësinë
e veprimeve të rregullta të përditëshme.
3. Dieta e shëndetshme: përcaktohet dieta e shëndetshme për adoleshentët dhe
garantohet struktura e arsyeshme e dietës. Duhet t'i informojmë adoleshentët për
dëmet që sjellin pirja e duhanit dhe konsumi i pijeve alkoolike.
Dendësia e kockave arrin në nivelin kulm në moshën e mesme
Pas adoleshencës, shpejtësia e rritjes së dendësisë së kockave sa vjen dhe
ngadalësohet. Nga mosha 20-29 vjeçare, dendësia e kockave rritet ngadalë me një
shpejtësi 0.5%-1%. Nga mosha 30 vjeçe deri në moshën 39 vjeçe, dendësia e
kockave arrin kulmin dhe mbetet e qëndrueshme. Kjo gjendje mund të vazhdojë për
5-10 vjet. Më vonë, me rritjen e moshës dhe ndryshimin e nivelit hormonal,
metabolizmi i kockave hyn në periudhën e uljes së dendësisë së kockave dhe nis
humbja e masës kockore në sasi të vogël.
Dendësia e kockave të njerëzve në moshën e mesme ndikohet kryesisht nga këto
elemente:
1.Pirja e duhanit: Nikotinët e përfshira në duhan mund të frenojnë sekretimin
e estrogenit dhe të stimulojnë aktivitetin e osteoklastit, duke shkaktuar
humbjen e mëtejshme të sasisë kockore.
2. Konsumi i pijeve alkoolike: konsumi i etanolit në sasi të madhe mund të
shkaktojë osteoporozë. Etanoli shkakton ndikimet ndaj stomakut dhe zorrës, duke
frenuar përthithjen e kalciumit. Përveç kësaj, etanoli ndikon qarkullimin e
mëlçisë dhe frenon prodhimin e vitaminës D3, duke dëmtuar ekulibrin e
mikro-strukturës së kockave dhe rëndësuar humbjen e kockave.
3.Stërvitja: Stërvitja luan rolin pozitiv për përmirësimin e dendësisë së
kockave. Stërvitjet e përshtatshme mund të nxitë qarkullimin e gjakut, rritjen e
formimin e kockave. Në të njëjtën kohë, stërvitjet mund të nxitin lëvizjen e
stomakut dhe të zorrës, të shtojë thithjen kalciumit nga zorra. Por në këtë
moshë, shtohen edhe rreziqet e thyerjes së kockave nga stërvitjet e
papërshtatshme. Prandaj, duhet të keni kujdes për llojin dhe intensitetin e
stërvitjes.
Shumë elemente shkaktojnë humbjen e kockave në moshën e vjetër
Pas moshës 40-vjeçare, kockat e trupit pakësohen me 2%-3% në vit. Pas moshës
65-vjeçare, kemi hyrë në periudhën zyrtare të humbjes së dendësisë së kockave.
Me rritjen e moshës do të ulet sasia e ushqimeve të konsumuara, do të
dobësohet aftësia e përthithjes së vitaminës D dhe kalciumit nga zorra. Në të
njëjtën kohë, me uljen e stërvitjes në natyrë reduktohet vitamina D në
organizëm.
Me rritjen e moshës, struktura fizike e kockave të personave të moshuar do të
ketë edhe ndryshimet përkatëse. Sasia e përgjithshme e mineraleve të personave
të moshuar ndodhet në nivelin e ulët. Osteoporoza është problemi i zakonshëm tek
të moshuarit. Prandaj, rreziqet e thyerjes së kockave janë shtuar shumë për
personat e moshuar.
Masat e përshtatshme për shtyrjen e humbjes së kockave
Rregullimi i strukturës së ushqimeve: të moshuarit duhet të marrin kalcium
dhe vitaminë D të mjaftueshëm përmes dietës. Qumështi dhe nënproduktet e tij,
prodhimet e detit dhe fasulet janë ushqimet që kanë shumë kalcium. Përveç
këtyre, kërpudhat, mëlçitë, vezët dhe ushqimet e tjera që kanë vitaminë D janë
shumë të nevojshme për të moshuarit.
Stërvitjet e lehta në natyrë: stërvitjet fizike jo shumë të forta mund të
lehtësojnë fenomenin e reduktimit të masës kockore. Për shkak të
karakteristikave të veçanta të të moshuarve, duhet të merren kryesisht me
aerobi, ecje të shpejtë, vrap i ngadaltë, not, Taiji etj. Duhet të shmangen
stërvitjet e forta. Nga ana tjetër, duhet të qëndrojmë në dritën e diellit për
20-30 minuta.
Ndryshimi i shprehive negative: pirja e duhanit mund të shtojë dëmtimin e
kockave dhe humbjen e kalciumit nga kocka. Konsumi i tepërt i pijeve alkoolike
mund të shkaktojë pengesa për metabolizimin e kockave. Konsumi i kafesë së fortë
mund të shtojë humbjen e kalciumit përmes urinës. Nëse ndryshohen këto zakone,
mund të shtyni fenomenin e osteoporozës. (Xu Guang)