دو فرانسوی از زندان ایران آزاد شدند. شهروند ایرانی متهم به ترویج تروریسم نیز از زندان فرانسه آزاد شد. آیا این‌ها نشانه تنش‌زدایی در روابط دو کشور است؟ گمانه‌زنی‌هایی درباره مبادله زندانیان میان تهران و پاریس وجود دارد.آزادی دو شهروند فرانسوی از زندان جمهوری اسلامی در روز سه‌شنبه ۱۳ آبان (۴ نوامبر)، پس از گذشت بیش از سه سال حبس، آسودگی خاطر بزرگی برای فرانسه است. با این حال، آنها هنوز به کشور خود بازنگشته‌اند و فعلاً در سفارت فرانسه در تهران به سر می‌برند.

به گفته مقام‌های پاریس، برای بازگرداندن این دو هنوز باید تلاش‌هایی صورت گیرد. پرونده سیسیل کوهلر و ژاک پاریس، در سال‌های گذشته روابط ایران و فرانسه را تیره کرده بود. به گفته خبرگزاری آلمان، آزادی این دو می‌تواند بخشی از مبادله زندانیان میان دو کشور باشد.

دو شهروند فرانسوی آزاد، اما "تحت نظر" هستند

به گفته ژان نوئل بارو، وزیر خارجه فرانسه، دو شهروند این کشور به نظر در وضعیت سلامتی خوبی به سر می‌برند و اکنون تحت حمایت فرانسه هستند. بارو همچنین با خانواده‌هایشان تماس گرفته و واکنش آنان را چنین توصیف کرده است: «بسیار متأثر، خیلی آسوده‌خاطر، و سرشار از شادی.»

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

پرونده این زوج معلم سال‌هاست افکار عمومی فرانسه را به خود مشغول کرده است. سیسیل کوهلر، معلم ۴۰ ساله ادبیات از شرق فرانسه و شریک زندگی‌اش، ژاک پاریس، روز ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۱ (۷ مه ۲۰۲۲) در آخرین روز سفر توریستی‌شان به ایران بازداشت شدند. فرانسه بارها شرایط حبس آنان را به شدت مورد انتقاد قرار داده و تهران را متهم کرده بود که آنها را به عنوان "گروگان‌های دولتی" نگه داشته است.

دستگاه قضایی ایران در اواسط اکتبر کوهلر و پاریس را به اتهام جاسوسی برای سرویس اطلاعاتی اسرائیل و ارتباط با فعالان سندیکایی ایرانی، به ۳۲ و ۳۱ سال حبس محکوم کرد که به ترتیب ۱۷ و ۲۰ سال آن لازم‌الاجرا بود.

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، اعلام کرده که این دو تبعه فرانسوی «با حکم قاضی پرونده به قید وثیقه آزاد شده و تا مرحله بعدی قضائی تحت نظر خواهند بود.» زمان این "مرحله بعدی" هنوز مشخص نیست.

"رأفت اسلامی" یا تبادل زندانی؟

به گفته خبرگزاری آلمان به نقل از ناظران، آزادی این دو ممکن است در پی احتمال آزادی یک زندانی ایرانی در فرانسه انجام شده باشد. به گفته مقام‌های ایرانی، مهدیه اسفندیاری، شهروند ایرانی ساکن لیون فرانسه که فوریه گذشته به اتهام "ترویج تروریسم در شبکه‌های اجتماعی" بازداشت شده بود، دو هفته پیش آزاد شد و در حصر خانگی قرار گرفت.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

نشریه لوپوئن فرانسه پیش‌تر گزارش داده بود که مهدیه اسفندیاری در پیام‌های تلگرامی خود از حمله ۷ اکتبر گروه تروریستی حماس به اسرائیل حمایت کرده است. جمهوری اسلامی این اتهام را "ناعادلانه" دانسته و خواستار آزادی او شده بود.

بارو در پاسخ به پرسشی در این باره که آیا آزادی شهروندان فرانسوی "تبادل زندانی" محسوب می‌شود، تنها گفت آزادی کوهلر و پاریس نتیجه تلاش‌های دیپلماتیک طولانی‌مدت فرانسه بوده است.

با این حال، روشن است که کوهلر و پاریس هنوز امکان بازگشت به فرانسه را ندارند. بارو گفت که دولت فرانسه در حال فعالیت برای "آزادی قطعی" آنها و بازگشتشان به کشور است، اما زمان دقیق آن را اعلام نکرد. به گفته خبرگزاری آلمان، محتمل است که بازگشت آنان در قالب مبادله با مهدیه اسفندیاری انجام شود.

سخنان عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، نیز مؤید همین گمانه‌زنی است. او امروز چهارشنبه ۱۴ آبان، گفت که دو شهروند فرانسوی «تحت عنوان جاسوسی محکوم شده بودند که مشمول رأفت اسلامی قرار گرفتند.»

عراقچی همچنین در پاسخ به پرسش خبرنگاران در مورد وضعیت مهدیه اسفندیاری، افزود که او آزاد است و «در سفارت ایران قرار دارد؛ بعد از پایان مراحل دادگاه، به کشور باز خواهد گشت.»

سازمان‌های حقوق بشری و فعالان مدنی سال‌هاست جمهوری اسلامی را به "دیپلماسی گروگان‌گیری" متهم می‌کنند؛ به گفته آنان جمهوری اسلامی از بازداشت شهروندان کشورهای غربی، به عنوان راهبردی عامدانه با هدف باج‌گیری از غرب یا مبادله زندانیان استفاده می‌کند. دولت ایران این اتهام را رد کرده است.

نشانه‌ای از تنش‌زدایی میان تهران و پاریس؟

وزیر خارجه فرانسه شامگاه سه‌شنبه تا این حد پیش نرفت که آزادی دو شهروند خود را نشانه‌ای از تنش‌زدایی میان پاریس و تهران عنوان کند. او تنها گفت که برای قدردانی از آزادی این دو نفر با همتای ایرانی خود تماس گرفته و در عین حال خواستار آزادی فوری و بدون قید و شرط آنان شده است.

بارو همچنین در شبکه اجتماعی اکس از جمله نوشت: «آنها در سفارت فرانسه در تهران در امنیت به سر می‌برند و منتظر آزادی نهایی خود هستند.» امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه، نیز ضمن استقبال از آزادی این زندانیان، آن را "نخستین گام" خواند و از ادامه گفت‌وگوها برای "تسهیل بازگشت آنها به فرانسه در اسرع وقت" خبر داد.

بازداشت و حبس کوهلر و پاریس باعث تیره‌تر شدن روابط میان دو کشور شده بود. فرانسه در ماه‌های گذشته، در راستای فشار بر تهران برای آزادی چند شهروند فرانسوی دیگر، لحن خود را در قبال جمهوری اسلامی تندتر کرده بود. در عین حال، در سایه بن‌بست مذاکرات بر سر پرونده هسته‌ای ایران، روابط کشورهای اروپایی با تهران به پایین‌ترین سطح در سال‌های اخیر رسیده است.

در ماه اکتبر نیز یک شهروند ۱۹ ساله آلمانی-فرانسوی که در ژوئن گذشته در ایران بازداشت شده بود، آزاد شد. مقام‌های ایرانی این دوچرخه‌سوار را، اندکی پس از حملات اسرائیل به ایران، به جاسوسی برای سرویس اطلاعاتی اسرائیل متهم کرده بودند. بعداً اما او توسط دادگاه از این اتهام تبرئه شد.