سه شیمیدان ژاپنی، استرالیایی و آمریکایی مشترکا برای "شکل تازه‌ای از معماری مولکولی" با جایزه نوبل مورد تقدیر قرار گرفتند. سوسومو کیتاگاوا، ریچارد رابسون و عمر یاغی بالاترین نشان افتخار دانشمندان این حوزه را دریافت کردند.جایزه نوبل شیمی امسال به طور مشترک به سه دانشمند ژاپنی، استرالیایی و آمریکایی تعلق گرفت. سوسومو کیتاگاوا از دانشگاه کیوتو در ژاپن، ریچارد رابسون از دانشگاه ملبورن استرالیا و عمر یاغی از دانشگاه کالیفرنیا در برکلی آمریکا، برای توسعه چارچوب‌های فلزی−آلی، با جایزه نوبل شیمی مورد تقدیر قرار گرفتند.

آکادمی سلطنتی علوم سوئد امروز چهارشنبه ۸ اکتبر (۱۶ مهر) در بیانیه خود به همین مناسبت اعلام کرد که «آنها شکل تازه‌ای از معماری مولکولی را توسعه داده‌اند.»

آکادمی در تقدیر از آنها اعلام کرد که شیمیدان‌ها توانسته‌اند به لطف کشفیات دریافت‌کنندگان این جایزه، ده‌ها هزار ترکیب از این دست را طراحی کنند که برخی از آنها می‌توانند به حل بزرگترین چالش‌های بشریت کمک کنند.

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

هاینر لینکه، رئیس کمیته نوبل شیمی گفت: «چارچوب‌های فلزی−آلی ظرفیت عظیمی دارند و امکاناتی تا کنون ناشناخته را برای ساخت مواد سفارشی با کارکردهای جدید فراهم می‌آورند.»

استخراج آب یا جداسازی مواد شیمیایی

به گفته کمیته نوبل شیمی، آنها «ساختارهای مولکولی با فضاهای بزرگی ایجاد کرده‌اند که گازها و دیگر مواد شیمیایی می‌توانند از طریق آنها جریان یابند.» این ساختارها می‌توان مثلاً برای استخراج آب از هوای بیابان، جذب و جداسازی دی‌اکسیدکربن، ذخیره گازهای سمی یا تسریع واکنش‌های شیمیایی به‌کار گرفته شوند.

یافته‌های این پژوهشگران به‌طور مشخص می‌تواند در جداسازی مواد شیمیایی مضر، همچون PFAS از آب، یا در تجزیه بقایای داروها در محیط زیست کاربرد داشته باشد.

سنگ بنای این نظریه را ریچارد رابسون استرالیایی به هنگام آزمایش‌های تجربی‌اش با اتم‌ها در سال ۱۹۸۹ گذاشت. با این حال، ساختار مولکولی او هنوز ناپایدار بود و به راحتی فرو می‌ریخت.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

این وضعیت بین سال‌های ۱۹۹۲ و ۲۰۰۳ با مجموعه‌ای از کشفیات سوسومو کیتاگاوا و عمر یاغی، در تلاش‌هایی مستقل از یکدیگر، تغییر کرد. کمیته نوبل شیمی اعلام کرده است که آنها به این ساختار بنیانی مستحکم بخشیدند.

کیتاگاوا تلفنی در کنفرانسی مطبوعاتی به مناسبت دریافت نوبل شیمی شرکت کرد و گفت: «عمیقاً مفتخر و هیجان‌زده‌ام که سال‌ها پژوهش من به رسمیت شناخته شد. بسیار سپاسگزارم!» این دانشمند ژاپنی افزود که چنین جایزه‌ای برایش کاملاً غافلگیرکننده بوده است.

هانس الگرن، دبیرکل آکادمی سلطنتی علوم سوئد گفت، در حوزه‌های پیشین پزشکی و فیزیک، تماس فوری با چندین برنده جایزه امکان‌پذیر نشد. امروز اما امکان دسترسی به هر سه برنده به وجود آمد. رابسون و یاغی نیز بسیار خرسند شده‌اند.

جایزه نوبل معتبرترین نشان علمی در سطح بین‌المللی محسوب می‌شود. مبلغ این جایزه در مجموع یازده میلیون کرون سوئد (اندکی بیش از یک میلیون دلار) است که به شکل مساوی بین این پژوهشگران تقسیم می‌شود.

دیوید بیکر، زیست‌شیمی‌دان آمریکایی و نیز دمیس هسابیس و جان جامپر، پژوهشگران هوش مصنوعی، برندگان سال گذشته نوبل شیمی بودند.

برندگان جوایز نوبل پزشکی و فیزیک، به ترتیب دوشنبه و سه‌شنبه گذشته معرفی شدند. در روزهای آینده نیز جایزه نوبل ادبیات و سپس نوبل صلح نوبل اهدا خواهد شد. طبق سنت، مراسم رسمی اعطای جوایز روز ۱۰ دسامبر، سالروز درگذشت بنیان‌گذار این جایزه، آلفرد نوبل، برگزار می‌شود.