Літрадыё

Андрэй Хадановіч — паэт-інтэлектуал-геданіст. Што б ні ўяўлялі сабой ягоныя тэксты: сентыментальныя карцінкі дзяцінства, постмадэрнісцкія пазлы з цытат, хуліганскія жарты, любоўныя лісты, падарожныя дзённікі або нататкі таткі — усе яны паходзяць са шчырага захаплення жыццём. Аўтар даводзіць, што паэзія можа расці не толькі з болю, але і з радасці. Са шчасця быцця, якім ён гатовы падзяліцца з чытачом. Што праўда траўматычны час усё ж накладае свой адбітак: апошнія вершы Хадановіча нашмат менш гуллівыя. Але ўсё адно грэюць і даюць надзею. У новым выданні падкасту Андрэй Хадановіч распавядае пра дзяцінства пад грукат бацькавай друкаркі, пра самы паэтычны час — Каляды. Пра вершы, што пісаліся ў сне і ў ранішнім пахмеллі, пра жонку і дачку, а таксама пра тое, чаму ад прапыласошвання да пытанняў жыцця і смерці — паўтары метафары.00:00 Удар токам і першы непрыстойны верш02:49 Шчаслівае лета ў Чачэрску06:15 Хуліганская лірыка пра каханне08:30 Сны пад грукат бацькавай друкаркі10:21 Паэзія ў спадчыну і сімпатыя да рускамоўных аўтараў13:20 Як пахмелле можа натхніць на вершы15:45 Прысвячэнне загінулай сяброўцы дзяцінства18:32 Як КВЗ і “Што? Дзе? Калі?” адгукаюцца ў паэзіі20:43 Уменне кіраваць грузавіком22:30 Фізічны боль як камертон24:15 Сталенне гераіні “Нататак таткі”26:13 Барыс Віян, Вольга Такарчук і нараджэнне талентаўТворчыя прыёмы31:26 Паэтычныя рытуалы34: 39 Калі прыходзіць натхненне39:06 Паэзія пішацца рацыянальна, або радкі прыходзяць самі?41:25 Ці забівае паэзію побыт43:47 З чаго пачынаецца верш45:36 Ці заўжды паэзія нараджаецца з траўмы47:24 Паэзію трэба пачынаць пісаць у маладосці?50:13 Як мяняецца паэзія з узростам56:28 Першая чытачка1:00:58 Ці важная для паэта манера чытання?1:06:24 Ці можа паэзія прадбачыць1:09:09 Што прываблівае больш — працэс ці вынік?1:12:33 Тры парады тым, хто піша

Сённяшні выпуск падкасту — нефарматны. Адкуль бяруцца кнігі, мы спыталі ў Альгерда Бахарэвіча. І ён адказаў маналогам пра сутнасць пісьменніцтва — адначасова адзінага ў свеце высакароднага падману, тэрыторыі поўнай свабоды і вельмі небяспечнага занятку. Думкі пра таямніцу творчасці ўвайшлі ў найноўшую кнігу аўтара “Папяровы Голем”.У новым выпуску падкасту Альгерд Бахарэвіч распавядае, як у шабаноўскім дзяцінстве ўсвядоміў уласную іншасць і даведаўся, што пісьменнікі бываюць не толькі мёртвыя. Разважае пра боль, з якога нараджаюцца кнігі, пра полымя амбіцый, уласцівае кожнаму аўтару. Пра раннія тэксты, якія хацеў бы забыць, пра эмпатыю і талент пераўвасаблення, веру ў натхненне і рытуал чытання ўголас. А таксама пра непаўторнае дыханне літаратуры, без якога аўтар не можа жыць ужо 30 гадоў.1:13 Пісьменніцтва як рытмічнае дыханне8:08 Пачуццё іншасці ў Шабанах і пошук паратунку ў кнігах11:34 Знаёмства з нямёртвым пісьменнікам13:17 Мастацтва з нічога стварыць усё15:17 Літаратура — высакародны падман16:05 Як Конан-Дойль навучыў курыць17:13 З якога болю нараджаюцца кнігі22:43 Старыя майстры: Кафка, Джойс і Набокаў24:29 Тэрыторыя поўнай свабоды25:17 Добры тэкст мусіць нешта змяняць26:21 Галоўны пісьменніцкі страх28:13 Праца без адпачынку29:16 Важная постаць перакладчыка30:38 Вольны час як прывілей і праклён31:39 Ідэальнае месца для пісьма32:38 Першая чытачка і музычнасць прозы34:18 Раннія тэксты, якія хочацца забыць35:40 Залежнасць ад працэсу і  чытацкай пахвалы40:40 Ці кантралюе аўтар уласны твор42:28 Эмпатыя і майстэрства пераўвасаблення43:38 Чаму фантазія небяспечнейшая за праўду46:14 Вера ў натхненне47:40 Тры парады тым, хто піша

Юля Арцёмава выдала дэбютную кніжку "Я и есть революция" ў выдавецкай ініцыятыве "Пфляўмбаўм", а цяпер піша аўтафікшн-кнігу, урывак з якой публікаваўся на “Літрадыё”. Яна раскажа, чаму не хоча выдаваць зборнік апавяданняў, пра ўласцівасці жанру аўтафікшн і што з ім не так. А таксама — ці панкавала, ці маюць цяпер жанчыны патрэбу чытаць мужчынскую літаратуру і, канешне, пра тое, што такое дзесяць Алегаў з дзесяці.00:00 Пачатак творчай дзейнасці07:02 Зборнік апавяданняў10:50 "Пишу страдаю"14:54 Галоўная гераіня кнігі "Я и есть революция"18:00 Адносіны да субкультур20:50 Што не так з аўтафікшн?24:21 Дзве галоўныя асаблівасці аўтафікш33:15 Ці цяжэй пісаць аўтафікшн?40:30 Ці ёсць патрэба зараз чытаць мужчынскую літаратуру?44:46 Вострыя чытацкія водгукі Юлі Арцёмавай51:15 Дзесяць Алегаў з дзесяціТэлеграм-канал Юлі: https://t.me/pishustradaju

Зараслава Камінская — аўтарка трох кніг, у якіх захапляльна і вострасюжэтна, у форме дэтэктыва або містычнага трылера, распавядае пра невідавочныя скарбы беларускай культуры. Дэбютная аповесць “Русалкі клічуць” прысвечана загадкавай наіўнай мастачцы Алене Кіш, у зборніку “Калядны стол” успаміны дзяцінства пераплятаюцца з традыцыйнымі стравамі. А ў новым рамане “Па той бок” аўтарка ў рэаліях камп’ютарнай гульні паказвае пантэон беларускіх народных лялек, пра якія ўвогуле мала хто чуў.  Пісьменніца доўгі час працавала ў рэкламным агенцтве і ведае, як найлепш зрабіць прамоцыю таму, што падабаецца ёй самой.У новым выданні падкасту Зараслава распавядае, як з маленькай дачкой на руках умудрылася напісаць тоўсты раман. Пра Школу маладога пісьменніка, што дапамагла ёй паверыць у сябе. Пра рытуал пісання а 5-й раніцы, ратаванне літаратурай у цёмныя часы і любоў да хэпі-эндаў.Асабістыя падзеі00:00 Бацькавы казкі ў цемры6:26 Выпадковасць па імені Андрэй Хадановіч12:03 Каханне і камп’ютарныя гульні13:59 Праца ў рэкламе, якая стала дэкарацыяй кніг19:58 Як напісала вялікі раман пасля нараджэння дачкі23:32 Полацк як вяршыня Беларусі25:14 Літаратура — найлепшае хобі26:44 Караткевіч і Арлоў29:28 Патойбочны свет, які пужае і прыцягвае33:05 Вера ў магію і сілу шаптухТворчыя прыёмы34:34 Пісьменніцкія рытуалы36:08 Дысцыпліна39:14 Што прываблівае больш — працэс ці вынік?40:58 Адкуль бяруцца ідэі48:18 Ці ведае аўтар, чым скончыцца твор49:45 Пісьменніцкія страхі і як іх перамагчы 52:00 Ці важны для пісьменніка жыццёвы досвед53:24 Першы чытач55:11 Ці варта звяртацца да экспертаў пры напісанні кнігі58:22 Што прасцей пісаць — праўду ці вымысел?59:42 Тры парады тым, хто піша

Вера Бакстэр — перакладчыца, галоўная рэдактарка выдавецкай ініцыятывы Nadja. Праект паўстаў у Мінску летам 2024 года. Nadja збіраецца быць архівам сюррэалісцкага пісьма: пераклады, меркаванні і гэтак далей.Мы распыталі, чаму менавіта Nadja, чаму менавіта сюррэалізм і хто быў першым і адзіным беларускім сюррэалістам. А таксама пра тое, чаму Далі не сапраўдны сюррэаліст і што такое ўвогуле сапраўдны сюррэалізм. 00:00 Чаму выдавецкая ініцыятыва называецца Nadja і ці сапраўднае імя — Вера Бакстэр?4:15 Чаму беларускаму чытачу трэба чытаць сюррэалістаў?5:40 "Каханне паэзія"11:22 Адукацыя14:42 Каманда Nadja17:25 Ці толькі французскімі бываюць сюррэалісты?20:36 Што чакаць ад Nadja22:40 Ці існуе беларускі сюррэалізм?23:50 “Сальвадор Далі хутчэй бізнэсмен, чым сюррэаліст”26:30 Авангардныя рухі28:43 Бум-Бам-Літ31:40 Ці піша штосьці Вера Бакстэр?32:43 Сюррэалізм з пункту гледжання новай этыкі

Света Бень — паэтка, сонграйтарка, музыка, акторка і тэатральная рэжысёрка. А таксама ўважлівая назіральніца за людзьмі, вандроўніца па кнігах і снах, натхнёная даследчыца штодзённасці — усё жыццё для яе няспынны творчы працэс.Менавіта творчасць — адзінае ратаванне ад бясконцага болю. Альбом “Прыём”, які Света Бень запісала разам з кампазітаркай Галяй Чыкіс, — пра чалавечую крохкасць, пра жах, безнадзейнасць і касмічную прыгажосць гэтага свету. І кожны канцэрт ператвараецца ў калектыўны сеанс пражывання нашай усеагульнай траўмы. Большасць тэкстаў альбома былі напісаныя даўно, але ў іх містычным чынам прарываецца адчуванне і прадчуванне сённяшніх падзеяў. У апошнія 10 год боль знутры і звонку толькі нарастае, таму аўтарка часам злуецца, калі сябры больш любяць ранейшыя жыццярадасныя песні часоў “Срэбнага вяселля”. У новым выданні падкасту Света Бень распавядае пра каханне, якое, нягледзячы ні на што, жыве ў кожным вершы, пра дачок, якія для яе найлепшыя сябры і крытыкі, пра тэрапеўтычнасць паэзіі і веру ў людзей, якія па сваёй прыродзе добрыя.Асабістыя падзеі00:00 Першае сутыкненне з дабром і злом05:16 Шчаслівае віцебскае дзяцінства06:44 Каханне ў кожным вершы07:44 Прастора сноў10:24 Смерць і нараджэнне новай сябе11:30 Кнігі як хобі і залежнасць13:37 Безліч і нуль аўтараў, якія паўплывалі14:18 Няўклюднасць і самаіронія16:09 Праца санітаркай17:12 Алкаголь для знаёмства з тыпажамі19:10 2014 год, у які ўсё перакулілася21:44 Дзеці — антыдэпрэсант і хрысціянскі трэнажор25:22 Кнігі ў абмен на шклатару27:37 Боль як натуральны стан29:54 Вера ў Бога і ў чалавекаТворчыя прыёмы32:55 Паэтычныя рытуалы34:16 Ці ёсць у паэзіі момант самапрымусу, або радкі прыходзяць самі?35:12 З чаго пачынаюцца вершы?38:08 Што прываблівае больш — працэс ці вынік?40:17 Ці ёсць у паэтаў здольнасць прадбачыць41:12 Ці мусіць паэзія рэагаваць на актуальныя падзеі44:02 Што найперш — сэнс ці форма?45:24 Пісьменніцкія страхі і як іх перамагчы46:48 Чарнавікі48:15 Першы чытач49:50 Ці бывае няёмка за ранейшыя вершы52:58 Ці існуе адмысловы паэтычны зрок ці слых55:19 Тры парады тым, хто піша

Сёння ў найсуб'ектыўнейшым падкасце пра беларускую літаратуру — аўтарка Наста Манцэвіч. У 2012 годзе яе дэбютны зборнік “Птушкі” выклікаў шмат розгаласу за натуралізм, эмацыйную вастрыню і непадробную шчырасць. Неўзабаве выдавецкая ініцыятыва “Пфляўмбаўм” мае выдаць другую кнігу пісьменніцы. Наша размова — пра доўгія паўзы ў пісьме, адсутнасць ідэнтычнасці паэткі ці празаіка, і чаму цэнтральная метафара зборніка “Птушкі” такая злая і трывожная.Першую кнігу Насты Манцэвіч палічылі “скандальнай” і “правакатыўнай”. Аўтарка раскажа, чаму гэта былі гамафобныя рэакцыі і як з гэтым быць. А таксама пра сваё дзяцінства ў Вілейцы, чым так вабяць птушкі, пра крохкасць існавання, няўпэўненасць і немагчымасць аднаго чалавека ўзвысіцца над іншым.00:00 Вілейка і дзяцінства ў правінцыі05:44 “Мне не блізкая рыторыка, быццам штосьці можна перарасці”09:08 Першая кніжка “Птушкі” — пяцьдзясят старонак цягам пяці гадоў11:59 Плыткасць і фрагментаванасць творчасці Насты Манцэвіч15:47 Мікракніжыца "Гэта ня лічыцца"16:50 Гамафобныя рэакцыі20:33 Ці мела Кісліцына рацыю?25:10 Птушкі з цэнтральнага апавядання — непрыдуманая метафара29:45 У выдавецтве “Пфляўмбаўм” выходзіць другая кніга34:52 Перыяд літаратурнага маўчання38:40 “Пісьменнік мусіць мець мужнасць не прымаць ніякіх парад”43:40 Што чытае Наста Манцэвіч

Мастацтва і рэлігія — прыяцелі ці ворагі? Ці павінны святары цэнзураваць мастацкія творы? Ці мусіць пісьменнік трымацца хрысціянскіх прынцыпаў? І што кажа царква наконт таго, што аўтары ў сваім мастацкім свеце часам спараджаюць пачвар?На ўсе гэтыя пытанні паспрабуе адказаць айцец Андрэй Крот — грэка-каталіцкі святар і вядучы праграмы “Хрысціянства і беларуская літаратура” на Ватыканскім радыё. Чым яму падабаюцца размовы з няверуючымі, як ставіцца да дэпрэсіўнай літаратуры тыпу вершаў Шарля Бадлера і чаму зло — гэта не самастойная сіла, а “недахоп дабра”, — пра ўсё гэта айцец Андрэй раскажа ў падкасце.00:12 Знаёмства01:19 Пра любоў да чытання з дзяцінства 02:30 Аб праграме “Хрысціянства і беларуская літаратура”03:35 Хрысціянскія і антыхрысціянскія беларускія пісьменнікі 07:11 Дзе слухаць праграму “Хрысціянства і беларуская літаратура”08:11 Апошняе адкрыццё — творы Міхася Зарэцкага09:18 Як пісьменніку спалучыць мастацкую свабоду і хрысціянскія прынцыпы?13:05 Паэты-дэкадэнты. Хто вызначае, кніга вартая чытання ці не?15:56 Пісьменнікі-святары. Вінцук Адважны (айцец Язэп Германовіч) і яго кніга “Кітай. Сібір. Масква”18:39 Ці павінны творцы быць праваднікамі хрысціянскіх ідэй?21:26 “Кітай. Сібір. Масква” як прыклад выражэння моцнага духу22:32 Як ставіцца да дэпрэсіўнай літаратуры23:17 Пісьменнік як стваральнік зла ва ўяўным свеце. Як выглядае зло: прывабна ці непрывабна?25:33 Неадназначны характар героя як поле змагання дабра і зла26:32 Аўдыякнігі28:08 Што чалавеку дае літаратура?28:44 Мы можам чытаць розныя кнігі, але самі вырашаем, як ставіцца твораў

Інстаграм-блог “Кніжныя размовы” нарадзіўся ў Мінску як рэакцыя на кавід і шчасліва існуе ўжо чатыры гады, за якія істотна пашырыўся, павялічыў аўдыторыю, а яго аўтарка Кацярына нават пераехала з сям’ёй у іншую краіну. Пры гэтым яна прызнаецца, што чытае кнігі паміж прасаваннем, гуляннем з дзецьмі ў пясочніцы і паходамі ў краму, а допісы стварае без усялякага кантэнт-плана і SMM-стратэгіі.Хто ж гэтая таямнічая Кацярына, да кніжных парадаў якой прыслухоўваюцца яе дзве тысячы падпісчыкаў — аматараў навінак літаратуры па-беларуску? І чаму гэты як быццам бы нішавы “мамскі блог” прыцягвае ўсё больш і больш тых, хто цікавіцца беллітам? Слухайце — і чарговы раз пераканаецеся: рабі тое, што любіш, а астатняе складзецца само.00:12 Чаму ў беларускіх медыя заўсёды былі праблемы з сістэматычнымі літаглядамі і ў чым каштоўнасць блога “Кніжныя размовы” 02:38 Якая ў Кацярыны адукацыя і адкуль у яе зацікаўленасць беларускай літаратурай06:16 Блог з’явіўся як рэакцыя на кавід08:28 Як ствараюцца допісы і робяцца фотаздымкі для блога10:10 Стасункі з аўдыторыяй 14:14 Кацярына раіць найлепшыя кнігі беларускіх аўтараў для дзяцей: Святлана Татарнікава “Дзе расце пячэнне”, “Хто нам дорыць рукавічкі”, “Адкуль прылятае сыр”, Надзея Ясмінска “Кусь-Кусяндра” і “Сподачак для цмока” 19:07 Найлепшыя кнігі беларускіх аўтараў для падлеткаў: “Вольнеры” і “Казік з Каменнай Горкі” Валера Гапеева, “Гарэзлівы пацалунак” Евы Вайтоўскай, “Капітан Лятучая Рыба” Альгерда Бахарэвіча, “Соня, стой!” Сашы Гук24:27 Чаму дзіцячая літаратура карысная і для дарослых25:05 “Бессістэмнае” вядзенне блога без кантэнт-плана: як Кацярына чытае/слухае кнігі і робіць допісы. Ці можна раскруціць блог без умення ствараць рылсы?29:01 Кацярына пра ўлюбёныя аўдыякнігі: “Локісаў” у агучцы Віктара Сямашкі і “Дзікае паляванне караля Стаха” і “Віня-Пых” у агучцы Алега Гарбуза30:35 Кнігі для дарослых: Вольга Бабкова “І цуды, і страхі”, “Ніхто не чакае” — вершы Машы Калекі ў перакладзе з нямецкай на беларускую Ігара Крэбса 33:30 Кацярына пра ідэю ўласнага падкасту пра дзіцячую літаратуру для падлеткаў. Прымаюцца парады і ідэі!36:06 Навошта дзецям чытаць па-беларуску? І што дапамагае захаваць сваю ідэнтычнасць у замежжы

Трэнды дызайну нараджаюцца ў сферы тэхналогій, каб потым доўгімі шляхамі трапіць у культурніцкія праекты. Праваднікі гэтых трэндаў у беларускім культурным асяроддзі Саша Пажытак і Ігар Юхневіч завіталі ў падкаст “Каля літаратуры”. І распавялі, як гістарычныя траўмы беларусаў паўплывалі на “духоту белорусского дизайна”, як адрозніць з’явы імпульсныя ад рэзанансных і як трапіць кніжнай вокладкай у Zeitgeist.Размова склалася нібыта дыджэй-сэт: няспешна, але ўпэўнена героі вагаюцца на хвалях разважанняў. Ад глабальных праблем да прыватных міжсабойных спрэчак, ад функцыянальнага мінімалізму да саламяных павукоў, ад праблемы нязручнай вокладкі да таго, як прыцягнуць увагу ў інстаграме. Слухайце і натхняйцеся.00:00 Бэкстэйдж01:40 Знаёмства02:05 Коратка пра Ігара Юхневіча і яго праекты03:17 Коратка пра Сашу Пажытка і яго працу з “Літрадыё”07:13 Як Ігар і Саша працуюць над вокладкамі выдавецтва “Мяне няма”08:26 Як прыдумалі размясціць контур рукі Валянціна Акудовіча на вокладцы кнігі “Мяне няма” (2023)10:04 Што такое дызайн і чаму яму лепей быць “своечасовым”, чым “сучасным”19:32 Чаму ў наш час дыгіталізацыі ўвага да вокладак асабліва пільная. Ці праўда, што візуал рашае?24:00 Пра імпульсныя і рэзанансныя з’явы ў дызайне26:42 Як выглядае ідэальная супраца з аўтарамі кніг30:22 “Духота” беларускага дызайну і яе прычыны33:35 Ігар пра свае найбольш удалыя праекты: фотаальбом “Змена” Сяргея Брушко, зборнік прац удзельнікаў дзіцячай Школы архітэктурнага мыслення, “Мое баба — діректор морга” Волі з Ополя40:40 Саша пра афармленне вокладкі для рамана “Варшава” Уладзіміра Казлова44:01 Ці патрэбная акадэмічная адукацыя? Хочаш быць дызайнерам — будзь дызайнерам. Як інтэрнэт адкрывае шлях у прафесію46:23 Ігар пра з’яўленне ідэй для афармлення літаратурных прэмій48:22 Ці можа сучасны дызайн быць не гульнявым і не іранічным?51:57 Як развівацца ў дызайне, дзе шукаць курсы54:27 Ігар і Саша выказваюцца ў абарону мяккіх вокладак01:00:32 Што прывяло Ігара і Сашу ў культурныя праекты01:04:44 Саша пра шрыфт Рамана Гарніцкага “Времена”, які выкарыстоўвае выдавецтва “Мяне няма”01:05:37 Ігар пра запуск сайта выдавецтва “Мяне няма” і паспяховасць ці непаспяховасць белых вокладак.01:07:02 Саша пра тое, як былі выбраныя шрыфт і тон вокладак кніг выдавецтва “Мяне няма”01:09:26 Ігар пра жаданне функцыянальнага і мінімалістычнага дызайну

Кнігі Ганны Янкуты паўстаюць з загадак, якія аўтарка прыдумляе для самой сябе і з дапытлівасцю выдатніцы спрабуе разгадаць. Пачынала яна з дзіцячых казак — серыі пра Ката Шпрота і аповесці “Марта і яе мара пра снег”, — у якія змясціла дэтэктыўны сюжэт. Потым паставіла перад сабой новую задачу і, не будучы паэткай, стварыла зборнік вершаў паводле беларускай Канстытуцыі. Апошняя на сёння кніга Ганны Янкуты — аўтафікшн пра вымушаную эміграцыю “Час пустазелля” — таксама выклік. Бо аўтарка ўпершыню не хавалася за персанажамі, а шчыра фіксавала пераломныя падзеі ад першай асобы.  У новым выданні падкасту Ганна распавядае пра страх пачуць сябе, пра неідэальныя тэксты, важнасць дысцыпліны, алкаголь як мінус-прыём, а таксама пра розныя бакі пісьменніцтва, якое адначасова — спосаб узаемадзеяння са светам і бясконцы гандаль з самой сабой.Асабістыя гісторыі00:00 “Адкуль бяруцца кнігі”: інтра01:25 Мінск, Гародня, Буэнас-Айрас: яны патрабуюць кніг06:11 Як Ганна абрала літаратуру і дамовілася з унутранай выдатніцай14:45 Алкаголь як мінус-прыём15:40 Птушкі побач з намі18:47 Праца, што адымае час і дае свабоду23:21 Эка-паэтычная прызма26:10 Пятрусь Броўка і Баляслаў Лесьмян, якія зачаравалі31:10 Эміграцыя як бясконцая вандроўкаТворчыя прыёмы34:23 Дысцыпліна37:17 Колькі часу пішацца раман40:17 Калі прыходзіць натхненне45:45 Пісьменніцтва — гэта пакуты ці кайф?50:49 Пісьменніцкія страхі і як іх перамагчы 55:57 Чарнавікі1:00:45 Адкуль бяруцца ідэі 1:02:34 Ці ведае аўтар, чым скончыцца твор1:06:07 Плюсы вялікага жанру1:07:08 Ці можна пісаць два творы адначасова1:09:05 Таймлайн і мапа рамана1:10:31 Як працаваць з асабістымі і чужымі рэальнымі гісторыямі 1:17:55 Перфекцыянізм — дабро ці зло? 1:19:09 Ці важны для празаіка жыццёвы досвед і ці варта звяртацца да экспертаў пры напісанні кнігі1:22:12 Пісьменніцтва — тэрапеўтычны працэс?1:24:32 Эпілог. Тры парады тым, хто піша

Новая госця найсуб'ектыўнейшага падкасту пра беларускую літаратуру — Ірына Гарошка. У расійскім выдавецтве “Стеклограф” выходзіць яе дэбютны раман “Селфхарм”, да якога яна ішла болей за дзесяць гадоў. Даведаемся, чаму так доўга і ці дапамаглі ў гэтым курсы пісьменніцкага майстэрства.Ірына Гарошка ў 2014 годзе ўвайшла ў лонг-ліст расійскай прэміі “Дэбют” з цыклам апавяданняў, а ў 2024 годзе выдае дэбютны раман. Мы пагутарылі з Ірынай пра жанр "раман-перформанс", асаблівасці аўтафікшн і жаночай прозы, сучасныя трэнды ў літаратуры, метамадэрн і пра шмат чаго яшчэ.00:00 Кароткая біяграфія Ірыны Гарошка05:00 Дзесяць гадоў на напісанне рамана10:05 Аўтафікшн ці не?19:33 Час адчыненых дзвярэй скончыўся23:13 Жаночая проза27:57 Курсы пісьменніцкага майстэрства36:30 Гэта метамадэрнізм?41:00 Беларускія выдавецтвы41:53 Пісаць па-беларускуТэлеграм аўтаркі: https://t.me/iryna_goroshko

Генрых Кіршбаўм правёў дзяцінства ва Уладзівастоку і Алматы, але даўно жыве ў Берліне, а сваю дэбютную кніжку эсэ — “Беларускі брыкалаж” — наогул прысвяціў актуальным падзеям у Беларусі (першапачаткова яна выйшла па-нямецку, а па-беларуску пабачыла свет дзякуючы перакладу славісткі, паэткі, літаратуразнаўцы Яраславы Ананка). Сёння прафесар-славіст Фрайбургскага ўніверсітэта ў сваіх навуковых пошуках усё часцей звяртаецца да беларускага кантэксту, беларускіх твораў і аўтараў.У размове для Litradio спадар Генрых апавядае, як выношваў задуму напісаць кнігу пра беларусаў XIX стагоддзя, а напісаў пра беларусаў XXI-га, чаму жанр эсэ лепш перадае дух часу, чым “гатовы прыгожанькі наратыў”, а таксама чаму будаваць сваю ідэнтычнасць вакол ідэй “залатога нацыяльнага мінулага” — трэнд мінулых часоў. А таксама — што такое дэкаланізацыя, як майстэрства французскіх эсэістаў “правісаць ва ўласным даданым сказе” дае чытачу магчымасць пашырыць гарызонты мыслення і пра што ж нарэшце кніга “Беларускі брыкалаж”.00:00 У эфіры “Каля літаратуры”00:12 Backstage01:16 Знаёмства02:26 З агульнай славістыкі — да зацікаўленасці беларусазнаўствам04:27 Адкуль сваякі Генрыха і ці мае гэта ўплыў на яго ідэнтычнасць05:44 Як з’явілася назва “Беларускі брыкалаж”08:01 Як даўно Генрых працуе ў жанры эсэ. Ідэя кнігі “Беларускі бідэрмаер” пра данацыянальную літаратуру11:46 Чаму эсэ — адзін з самых цікавых жанраў і як гэта звязана з Акудовічам14:06 Стыль Генрыха Кіршбаўма: сінтэз паэзіі, навуковасці і нататак пра паўсядзённае16:31 Для каго пісалася кніга. Пераклад з нямецкай на беларускую, хто дапамагаў у рэдагаванні. Рэакцыя чытачоў19:55 Традыцыя французскай эсэістыкі як узор — сумнеў на ўзроўні сінтаксісу. Чаму навуцы трэба адмовіцца ад “метамовы” 21:44 Ці збіраецца далей працаваць у жанры эсэ і чаму не хоча паўтарацца23:38 Славістыка ў нямецкіх універсітэтах: хто вывучае і навошта? Месца беларусістыкі ў славістыцы27:40 Чаму ў сучаснай гуманітарнай навуцы сталі папулярныя ідэі дэкаланізацыі29:40 Дык пра што кніга “Беларускі брыкалаж?”Litradio.by

Паэзія Віктара Жыбуля — гратэскны парадаксальны свет, сплецены са сноў, алегорый і страшных дзіцячых фантазій. Іранічныя, на першы погляд, вершы дапамагаюць аўтару асэнсоўваць сумныя падзеі, пераадольваць экзістэнцыйныя тупікі і нават суняць фізічны боль. Усё, што адбываецца ў жыцці, можна давесці да абсурду, мяркуе паэт. Амаль усё, бо часам рэальнасць абсурдная настолькі, што яе не пераабсурдзіш.   Віктар Жыбуль пачаў пісаць вершы ў дзяцінстве, пра якое ў гэтым выданні падкасту згадвае шмат. А яшчэ распавядае пра тое, як у часы “Бум-Бам-Літу” знайшоў сваю перфарматыўную манеру чытання, чаму баіцца мёртвых дрэваў і як разам з Верай Бурлак з адной абдрукоўкі прыдумаў мастацкі кірунак улапішызм.    Асабістыя падзеі  00:00 Адкуль бяруцца кнігі01:13 Дзетсадаўскія траўмы  04:02 Першыя персанажы Яфй, Эфй і Вфй 07:24 Сям’я, у якой усе пісалі вершы  14:52 Каханне да дзяўчыны з іншага акварыума 17:00 Улапішызм, які ўзнік з памылкі 23:12 Смерць сябра і пачатак працы архівістам 25:56 Алкаголь у вобразе чорнай сілы 26:51 Вуліцы Мінска, якія прывялі ў паэзію 30:02 Непралазныя нетры матэматыкі 32:30 Страх мёртвых дрэваў 35:54 Катаклізмы, якія сатрасаюць паэзію 39:19 Серж Мінскевіч і тэхнарамантызм 44:12 Творчы сын46:31 Вершы як анальгетыкі  Творчыя прыёмы  48:31 Паэтычныя рытуалы  51:28 Ці можна стварыць натхненне штучна? 52:47 Ці ёсць у паэзіі момант самапрымусу? 54:02 Як знайсці час на паэзію  55:32 З чаго пачынаюцца вершы 1:02:48 Ці мае паэзія тэрапеўтычны эфект? 1:07:06 Як пачаць пісаць 1:11:29 Паэт у жыцці і творчасці — розныя асобы? 1:13:24 Ці важная для паэта манера чытання. 1:17:46 Што найперш — сэнс ці форма? 1:20:55 Ці карысна рабіць нататкі 1:23:22 Чарнавікі  1:25:06 Чатыры парады тым, хто пішаLitradio.by

Мелодыка перакладаў Кацярыны Маціеўскай улюбіць у беларускую мову самага нячуйнага да слова чытача. А трапнасць знойдзеных ёй вобразаў-аналагаў уражвае нават тых, хто далёкі ад паэзіі.Адкуль бярэцца гэты цуд?Якім чынам Каця пасля перакладаў сусветнай класікі рашылася на перастварэнне поп-бестселера “Вядзьмар”? Чым развіццё тэхналогій дапамагае перакладчыку (але ніколі яго не заменіць)? І як (не) правальваць дэдлайны? Слухайце ў нашай размове.00:00 Чым вядомая Кацярына Маціеўская: пераклад “Ведзьмара”, вершаў Баляслава Лесьмяна і іншых твораў01:20 Мелодыка перакладу — як выпрацаваўся такі стыль. Чаму чытанне ўслых дапамагае палепшыць пераклад?03:32 Як Каця выбірае аўтараў для перакладу. Што прываблівае: твор, стыль, аўтар? Чым адметная мова твораў Анджэя Сапкоўскага і Баляслава Лесьмяна?10:10 Як ацэньвае свой узровень валодання польскай мовай і свае ранейшыя пераклады11:49 Чаму перакладчыку важна добра ведаць сваю мову. Чаму тэхналогіі не заменяць перакладчыка15:08 Якія даведнікі і крыніцы можна параіць тым, хто хоча ўзбагаціць сваю беларускую мову: Юрась Бушлякоў, Павел Сцяцко і іншыя19:24 Дваццаць гадоў у перакладзе. Ці адчуваеш сябе мацёрым перакладчыкам?21.32 Ці хочуць перакладчыкі займацца прасоўваннем уласных перакладаў і хто павінен гэта рабіць, калі не яны?24:21 Перакладчыцкае кам’юніці — наколькі яно моцнае?27:50 Ці давялося камунікаваць з Сапкоўскім29:35 Ці можна перакладчыку дадаваць свае сэнсы або трэба пільна трымацца арыгінала?33:41 Якія мовы цікавяць і чаму35:20 Як хацела атрымаць іншую адукацыю36:49 Старагрэцкая мова і філасофскія тэксты. Чым філасофія блізкая да паэзіі40:06 Каця называе пераклады, якімі ганарыцца45:08 Якія сэнсы нясе ў сабе “Вядзьмар”Litradio.by

Валянцін Акудовіч — “няправільны” філосаф, метафізік і валацуга, мысляр ды імправізатар, хросны бацька “Бум-Бам-Літу”, майстар спорту па спартовым турызме. Ён растлумачыць, чаму кінуў пісаць мастацкую прозу, навошта філосафу вандроўкі, і давядзе пра ўнікальнасць з'явы “Бум-Бам-Літу” ў сістэме беларускай літаратуры. Таксама даведаемся пра стаўленне героя да мястэчка Свіслач — малой радзімы, раненне ў вока, адрозненне экзістэнцыялізму ад метафізікі. Ну і, канечне, чаму "мяне няма".00:00 Унікальны і знакавы выпуск нашага падкасту01:06 Мястэчка Свіслач — малая радзіма Валянціна Акудовіча02:20 "Усе раманы падманваюць"03:39 Пачатак літаратурнай дзейнасці09:19 Майстар спорту па спартовым турызме — навошта гэта філосафу?10:10 “Бум-Бам-Літ”13:48 Кніжная серыя “Я кнігу маю”15:08 Мяне няма?20:02 Ці можна назваць Акудовіча экзістэнцыялістам24:04 “Людзі робяць мастацтва, каб спадабацца Богу…”25:44 “Эпоха тэксту даўно скончылася”Купіць кнігу Валянціна Акудовіча "Мяне няма. Роздумы на руінах чалавека"Litradio.by

Уладзь Лянкевіч — паэт-музыка. І творчы працэс абедзвюх гэтых праяваў непадзельны. Вершы часта сыходзяць у зонгі гуртоў “TonqiXod”, “Люты Сакавік”, “Сіндром Самазванца”, а мелодыка неадрыўная ад сэнсаў. Паэзія Уладзя Лянкевіча калючая, няроўная, яна фіксуе тахікардычную пульсацыю сённяшняга часу. Па жыцці ж Лянкевіч прытрымліваецца прынцыпу “глядзець наперад і не азірацца”.  У новым выданні падкасту Уладзь распавядае пра страх вады, якой на вокладцы ягонай кнігі 70 адсоткаў. Пра Менск, што заўжды побач як адсутная велічыня. Пра вершы, напісаныя пасля зняволення. Пра хваробу і выцясненне кепскіх успамінаў. А таксама пра тое, як, дзякуючы Андрэю Хадановічу, у юнацтве пазнаёміўся са сваёй будучай жонкай і адкрыў для сябе няпафасную беларушчыну. Асабістыя падзеі  1:20 Боязь вады, якой 70% 4:19 Беларускамоўны дзед і шчасце дзяцінства 8:56 Як Андрэй Хадановіч адыграў лёсавую ролю 13:35 Пакуты кахання на карысць паэзіі 17:03 Музыка перадусім 18:43 Менск як адсутная велічыня 22:06 Прыняцце смерці23:01 Апалінэр і хатні ручны Сыс 24:58 Вера, спалучаная з хістаннямі 21:31 Як уплываюць грошы на творчасць 31:16 Заглыбленне ў моўную стыхію  32:48 Хвароба і прынцып “не азірацца”  Творчыя прыёмы.  35:48 Паэтычныя рытуалы  38:30 Калі прыходзіць натхненне  39:59 Ці ўласцівае паэтам асаблівае бачанне свету? 47:25 Адкуль бяруцца ідэі вершаў  54:48 Чарнавікі  58:10 Што найперш — змест ці форма? 01:03:14 Страхі ў паэзіі і як іх перамагчы 01:06:12 Ці можа паэзія прадбачыць 01:07:45 Як знайсці свой голас 01:09:51 Ці заўжды для паэзіі патрэбен неспакой  01:12:41 Дзве парады тым, хто пішаLitradio.by

Да “Супердудко” завітала паэтка і перакладчыца Марыя Мартысевіч з размовай пра герояў беларускага метамадэрну, кэнсэлінг з булінгам, “Сарматыю” і “Гарэзлівы пацалунак”. Мартысевіч лічыць сябе першай беларускай метамадэрністкай, разважае пра неабходнасць кэнселінгу для стварэння інстытута рэпутацыі і агучвае мары аб кніжцы пра булінг. Таксама цягам размовы можна даведацца пра вобраз ідэальнай Беларусі ў янг-эдалт рамане “Гарэзлівы пацалунак” і зразумець, чаму Марыю называюць “абсалютным злом беларускага інтэрнэту”.00:00 Як усё пачалося07:30 “Я разумела што так, як пішуць па-беларуску, мне не падабаецца!”13:24 Адамовіч, Прылуцкі, Рыжкоў: генерацыя Марыі Мартысевіч25:02 “Трэба прызнаць, што мы акурат гэтае метамадэрністычнае пакаленне…”29:24 Маладая кроў: “Карані/лісце” і г. д.33:05 “Кэнсэлінгу як механізму ў нас няма”38:22 Самы глыбокі твор Марыі Мартысевіч: паэма “Сарматыя”42:40 Тарашкевіца і наркамаўка47:08 Пытанне рэдактуры49:57 Як пісаўся “Гарэзлівы пацалунак”01:01:31 “Я б хацела напісаць кніжку пра булінг”01:03:54 “Сяргей Пукст кажа пра свой поп-праект "Георгій Дабро", што ён заснаваны на прыгадваннях і пазнаваннях нейкіх станаў…”01:14:17 Фэйсбучныя тэксты01:15:20 Кніжная серыя “Амерыканка” з хіповымі Кенам Кізі і Хантэрам Томпсанам01:18:10 “Абсалютнае зло беларускага інтэрнэту”Усе падкасты "Літрадыё"Litradio.by

Мастачка Лізавета Лянкевіч робіць нечакана прывабнымі заезджаныя творы белліту: удыхнула новае жыццё ў “Новую зямлю”, аднавіла “Палескіх рабінзонаў”, упрыгожыла “Шляхціца Завальню”. Дзякуючы яе ілюстрацыям, гэтыя кніжкі зноў ахвотна купляюць і пераасэнсоўваюць.Але шлях да гэтых праектаў быў даволі пакручасты: трэба было пасля Акадэміі мастацтваў наважыцца выправіцца ў вольнае плаванне, пазмагацца са спакусай маляваць для айці-карпарацый і прыняць як факт нестабільнасць жыцця вольнага мастака. Як Лізе гэта ўдалося — слухайце ў падкасце.00:48 Ці патрэбная ілюстратару акадэмічная адукацыя. Вучоба як камунікацыя і спроба знайсці кола “сваіх”03:50 Крызіс і пошук сябе пасля заканчэння акадэміі. Каму патрэбна мастацтва?07:15 Афармленне “Акадэміі доктара Клякса” і праца з ілюстратаркай Монікай Гануляк як новы этап у творчым развіцці13:20 Якія тэндэнцыі пераважаюць у беларускай ілюстрацыі?13:46 Праца з серыяй кніг “Палескія рабінзоны”, “Новая зямля”, “Шляхціц Завальня”15:38 “Палескія рабінзоны” – улюбёны твор бацькі17:26 Як прыдумваюцца ілюстрацыі для кніжкі і як адбываецца сам працэс малявання20:52 Праца над ілюстраваннем “Новай зямлі” 30:30 Як Ліза выпрацоўвала свой стыль. Нагледжанасць і досвед33:37 Тэндэнцыі ў сусветнай ілюстрацыі34:34 “Шляхціц Завальня, або Беларусь у фантастычных апавяданнях”: як быць з “нячысцікамі”41:12 Запатрабаванасць працы як крыніца натхнення: “Я радуюся, калі людзі радуюцца!”45:34 Куды рушыць тым, хто хоча займацца ілюстрацыяйУсе падкасты "Літрадыё"Litradio.by

Новы госць "Супердудко" філосаф, паэт, празаік, аўтар прарыўнога рамана беларускай літаратуры "Хвілінка" Ігар Бабкоў. Ігар правядзе экскурсію па беларускай метафізіцы. Раскажа, колькі разоў перачытвае кожны сказ сваіх твораў, каб дасягнуць дасканаласці, чым яму блізкія Картасар, Сэлінджэр і Борхес і чаму не ставіцца з пагардай да дзяржаўнай літаратуры.00:00 "Такога паняцця, як беларуская метафізічная лірыка, не існуе"07:40 "А потым прыйшоў Разанаў"11:40 "Беларусы нашмат больш метафізічная нацыя, чым усе нашы суседзі"14:00 Пад уплывам чаго адбыўся пераход на беларускую мову18:00 Як чытаць Рыльке23:55 Хто рэдактар Ігара Бабкова. Пра патрэбнасць ці непатрэбнасць рэдактуры34:18 "Я ўсё жыццё пішу дзве кнігі"39:00 "Другая частка была практычна незаўважана"42:51 Дзе знаходзілася "Хвілінка", што цяпер на яе месцы?44:40 Картасар, Борхес і Сэлінджэр52:09 Уплыў эзатэрыкі і рэлігійнай літаратуры57:33 "Мэта кожнага мастацтва — спадабацца Богу"1:02:19 "Вы былі ў цэнтры літпрацэсу, а зараз у цішы…"1:06:35 "На сёння мы маем пяць кшталтаў беларускай культуры"1:09:40 Пра неабходнасць актуальнай павесткі ў літаратурных творах1:15:00 "Мне вельмі цікавыя іх рэфлексіі пасля таго, як яны выйдуць з другога боку"Усе падкасты "Літрадыё"Litradio.by