سایه جنگی دیگر بر فراز ایران؛ آیا تقابل نظامی نزدیک است؟
Update: 2025-10-21
Description
خامنه‌ای می‌گوید مسئله هسته‌ای ایران ربطی به ترامپ ندارد. ایران توافق همکاری با آژانس اتمی بر سر بازدید ناظران از سایت‌های هسته‌ای را هم لغو کرد. رویکرد ایران نگرانی‌ها درباره احتمال درگیری مجدد نظامی را افزایش داده است.بسیاری از تحلیل‌گران معتقدند پرونده هسته‌ای ایران تقریباَ به بن‌بست کامل رسیده است. مذاکرات متوقف شده، توافق‌ها از میان رفته‌اند، مکانیزم ماشه فعال شده و تحریم‌ها اقتصاد کشور را به‌شدت تضعیف کرده‌اند.
علی‌رغم این بحران، رهبران جمهوری اسلامی به جای دیپلماسی، بر طبل تقابل کوبیده‌اند. نه تنها از شفاف‌سازی درباره برنامه هسته‌ای یا ازسرگیری مذاکرات با آمریکا و اروپا خبری نیست، بلکه مواضع تهران گویا نسبت به گذشته تندتر هم شده است.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌وله
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، هشدار داده که اگر ایران سطح غنی‌سازی اورانیوم خود را افزایش دهد، اورانیوم موجود می‌تواند برای تولید چندین سلاح هسته‌ای کافی باشد. آمریکا، اسرائیل و اروپا و حتی کشورهای منطقه برنامه هسته‌ای ایران را تهدیدی جدی برای امنیت منطقه و جهان قلمداد می‌کنند.
تلاش خامنه‌ای و لاریجانی برای مدیریت بحران
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی دوباره در انظار عمومی ظاهر شد و درباره مسائل هسته‌ای اظهارنظر کرد و گفت:«چه ربطی به آمریکا دارد که ایران صنعت هسته‌ای دارد یا ندارد؟ این دخالت‌ها غلط و زورگویانه است.»
به موازات این سخنان علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز از لغو "توافق قاهره" خبر داده است؛ توافقی که به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازه می‌داد به تاسیسات هسته‌ای ایران دسترسی داشته باشند. او گفت اگر آژانس بخواهد بازرسی کند، باید درخواست دهد تا بررسی شود.
حمیدرضا عزیزی، پژوهش‌گر در بنیاد علم و سیاست در برلین، در گفت‌وگو با دویچه‌وله می‌گوید: «تردیدی نیست که خطر درگیری بسیار بالاست، اما سخنان علی خامنه‌ای و علی لاریجانی نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی هنوز نمی‌خواهد درها را به طور کامل به روی توافق ببندد. آنها نگرانند که با انجام اقدامی بی‌پروا، بهانه‌ای به دست اسرائیل یا آمریکا بدهند که زمینه‌ساز حمله نظامی شود.»
به گفته این کارشناس پیش از جنگ ۱۲روزه، مقامات ایرانی تهدید کرده بودند که در صورت حمله، از معاهده "ان‌پی‌تی" خارج خواهند شد، اما چنین نکردند بلکه تلاش کردند با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به توافقی برسند تا از فعال شدن "مکانیسم ماشه" جلوگیری کنند و امروز نیز شرایطی مشابه آن وجود دارد.
عزیزی ادامه می‌دهد جمهوری اسلامی در یک دوراهی گیر کرده است: «از یک سو نمی‌خواهد تهدیدهای قبلی‌اش بی‌اثر و توخالی جلوه کند، و از سوی دیگر هر اقدام تند و بی‌محابایی می‌تواند دستاویز حمله اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران شود.»
به گفته عزیزی، لاریجانی در تلاش است تا یک راه میانه برای مدیریت بحران پیدا کند، چرا که راه‌حل روشنی برای خروج از این وضعیت وجود ندارد. او اضافه می‌کند: «خامنه‌ای در سخنان اخیرش تلاش کرد نوعی نرمش نشان دهد تا جلوی فعال شدن مکانیسم ماشه گرفته شود. اما اکنون تقریبا تمام راه‌ها بسته به نظر می‌رسد و تهدیدهای فعلی بیشتر از سر استیصال است تا موضع قدرت. آنچه اکنون شاهدش هستیم، نوعی استراتژی مدیریت بحران از سوی جمهوری اسلامی است، همراه با اتلاف وقت تا شاید راه‌حلی پیدا شود.»
عزیزی به سخنان اخیر عباس عراقچی اشاره می‌کند که گفته بود تماس‌هایی میان ایران و آمریکا همچنان برقرار است. با این حال، او معتقد است که نباید این تماس‌ها را بیش از حد جدی گرفت.
"اظهارات خامنه‌ای ایران را به طرف جنگ سوق می‌دهد"
منشه امیر، کارشناس امور خاورمیانه در اسرائیل، با اشاره به سخنان خامنه‌ای در تحلیلی می‌گوید جمهوری اسلامی تصور می‌کند اگر قدرت‌نمایی کند، امتیاز خواهد گرفت، اما این محاسبه ممکن است اشتباه باشد؛ چرا که ایران بسیاری از اهرم‌های خود در منطقه از جمله حماس، حزب‌الله لبنان، حوثی‌ها و گروه‌های نیابتی عراق و سوریه را از دست داده است.
امیر همچنین ضمن اشاره به بازسازی تاسیسات نظامی در مناطقی چون "طالقان-۲" و ایجاد زیرساخت برای تولید موشک در یمن تاکید کرد که اسرائیل در صورت تهدید امنیتی از طرف ایران، بی‌درنگ وارد عمل خواهد شد.
این کارشناس اسرائیلی معتقد است که حکومت ایران حاضر نیست دست‌کم بصورت علنی از سیاست‌های اعلام شده پیشین خود دست بکشد و همچنان به رویارویی با غرب پیش می‌رود و این ممکن است که جنگ دیگری را اجتناب ناپذیر بکند.
آیا جنگ دوم ایران واسرائیل قریب‌الوقوع هست؟
به گفته منشه امیر بروز جنگ دوم ایران با اسرائیل بستگی به شیوه و رفتار حکومت ایران دارد. او می‌گوید: «نخست‌وزیر اسرائیل صریحا دیروز در پارلمان اسرائیل گفته هرگاه خطر امنیتی جدیدی تهدید کند اسرائیل واردعمل خواهد شد. بنابراین اگر رژیم ایران بخواهد فعالیت‌های اتمی را از سر بگیرد جنگ خواهد شد اما اگر دنیا بتواند با فشار و تحریم‌ها رژیم ایران را وادار کند دست از برنامه اتمی خود بکشد جنگی نخواهد شد.»
منشه امیر همچنین تاکید می‌کند که اولویت اسرائیل حفاظت از امنیت خود است و "تغییر رژیم ایران را وظیفه‌ای مردم ایران می‌داند". او افزود:«اسرائیل دریافته که هستهٔ قدرت در تهران و رده‌های سیاسی به‌ویژه رهبر تصمیم‌گیر هستند؛ بنابراین در صورت درگیری جدید، اهداف اصلی، ساختار سیاسی و نهادهای امنیتی و سرکوبِ رژیم خواهند بود اقدامی که می‌تواند زمینهٔ خیزش داخلی را فراهم کند.»
او همچنین اضافه می‌کند که هدف‌گذاری چنین مراکزی پیش‌تر بخشی از برنامهٔ اسرائیل بوده که "بنا به ملاحظاتی" اما کامل نشده است.
"ایران در پشت پرده با آمریکا و اروپا مذاکره می‌کند"
در مقابل، مهران براتی، تحلیل‌گر مسائل ایران از برلین معتقد است جمهوری اسلامی در پشت پرده هنوز با برخی از فرستادگان اروپایی و حتی ترامپ در حال رایزنی است.
به گفته براتی راهکار احتمالی ایران توافق مجدد با آژانس، در چارچوب پروتکل الحاقی داوطلبانه است تا برخی از مراکز تحت نظارت آژانس قرار گیرد، بدون ورود به مذاکراتی پیچیده‌تر با اروپا و آمریکا.
این تحلیل‌گر سیاسی اما هشدار می‌دهد که این راه‌حل موقتی است، زیرا شروط غرب تنها به غنی‌سازی اورانیوم محدود نمی‌شود؛ بلکه شامل مهار برنامه موشکی، قطع حمایت از گروه‌های نیابتی منطقه و توقف ارسال تسلیحات به یمن نیز هست.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
براتی بر این باور است که اسرائیل و آمریکا، در حال حاضر آمادگی فوری برای حمله ندارند. او تاکید می‌کند که اسرائیل به بازسازی زرادخانه نظامی خود پس از جنگ اخیر با غزه و حزب‌الله مشغول است و اگر تهران به مسیر کنونی ادامه دهد، امکان حمله‌ای دیگر در ماه‌های آینده وجود دارد.
علی‌رغم این بحران، رهبران جمهوری اسلامی به جای دیپلماسی، بر طبل تقابل کوبیده‌اند. نه تنها از شفاف‌سازی درباره برنامه هسته‌ای یا ازسرگیری مذاکرات با آمریکا و اروپا خبری نیست، بلکه مواضع تهران گویا نسبت به گذشته تندتر هم شده است.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌وله
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، هشدار داده که اگر ایران سطح غنی‌سازی اورانیوم خود را افزایش دهد، اورانیوم موجود می‌تواند برای تولید چندین سلاح هسته‌ای کافی باشد. آمریکا، اسرائیل و اروپا و حتی کشورهای منطقه برنامه هسته‌ای ایران را تهدیدی جدی برای امنیت منطقه و جهان قلمداد می‌کنند.
تلاش خامنه‌ای و لاریجانی برای مدیریت بحران
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی دوباره در انظار عمومی ظاهر شد و درباره مسائل هسته‌ای اظهارنظر کرد و گفت:«چه ربطی به آمریکا دارد که ایران صنعت هسته‌ای دارد یا ندارد؟ این دخالت‌ها غلط و زورگویانه است.»
به موازات این سخنان علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز از لغو "توافق قاهره" خبر داده است؛ توافقی که به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازه می‌داد به تاسیسات هسته‌ای ایران دسترسی داشته باشند. او گفت اگر آژانس بخواهد بازرسی کند، باید درخواست دهد تا بررسی شود.
حمیدرضا عزیزی، پژوهش‌گر در بنیاد علم و سیاست در برلین، در گفت‌وگو با دویچه‌وله می‌گوید: «تردیدی نیست که خطر درگیری بسیار بالاست، اما سخنان علی خامنه‌ای و علی لاریجانی نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی هنوز نمی‌خواهد درها را به طور کامل به روی توافق ببندد. آنها نگرانند که با انجام اقدامی بی‌پروا، بهانه‌ای به دست اسرائیل یا آمریکا بدهند که زمینه‌ساز حمله نظامی شود.»
به گفته این کارشناس پیش از جنگ ۱۲روزه، مقامات ایرانی تهدید کرده بودند که در صورت حمله، از معاهده "ان‌پی‌تی" خارج خواهند شد، اما چنین نکردند بلکه تلاش کردند با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به توافقی برسند تا از فعال شدن "مکانیسم ماشه" جلوگیری کنند و امروز نیز شرایطی مشابه آن وجود دارد.
عزیزی ادامه می‌دهد جمهوری اسلامی در یک دوراهی گیر کرده است: «از یک سو نمی‌خواهد تهدیدهای قبلی‌اش بی‌اثر و توخالی جلوه کند، و از سوی دیگر هر اقدام تند و بی‌محابایی می‌تواند دستاویز حمله اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران شود.»
به گفته عزیزی، لاریجانی در تلاش است تا یک راه میانه برای مدیریت بحران پیدا کند، چرا که راه‌حل روشنی برای خروج از این وضعیت وجود ندارد. او اضافه می‌کند: «خامنه‌ای در سخنان اخیرش تلاش کرد نوعی نرمش نشان دهد تا جلوی فعال شدن مکانیسم ماشه گرفته شود. اما اکنون تقریبا تمام راه‌ها بسته به نظر می‌رسد و تهدیدهای فعلی بیشتر از سر استیصال است تا موضع قدرت. آنچه اکنون شاهدش هستیم، نوعی استراتژی مدیریت بحران از سوی جمهوری اسلامی است، همراه با اتلاف وقت تا شاید راه‌حلی پیدا شود.»
عزیزی به سخنان اخیر عباس عراقچی اشاره می‌کند که گفته بود تماس‌هایی میان ایران و آمریکا همچنان برقرار است. با این حال، او معتقد است که نباید این تماس‌ها را بیش از حد جدی گرفت.
"اظهارات خامنه‌ای ایران را به طرف جنگ سوق می‌دهد"
منشه امیر، کارشناس امور خاورمیانه در اسرائیل، با اشاره به سخنان خامنه‌ای در تحلیلی می‌گوید جمهوری اسلامی تصور می‌کند اگر قدرت‌نمایی کند، امتیاز خواهد گرفت، اما این محاسبه ممکن است اشتباه باشد؛ چرا که ایران بسیاری از اهرم‌های خود در منطقه از جمله حماس، حزب‌الله لبنان، حوثی‌ها و گروه‌های نیابتی عراق و سوریه را از دست داده است.
امیر همچنین ضمن اشاره به بازسازی تاسیسات نظامی در مناطقی چون "طالقان-۲" و ایجاد زیرساخت برای تولید موشک در یمن تاکید کرد که اسرائیل در صورت تهدید امنیتی از طرف ایران، بی‌درنگ وارد عمل خواهد شد.
این کارشناس اسرائیلی معتقد است که حکومت ایران حاضر نیست دست‌کم بصورت علنی از سیاست‌های اعلام شده پیشین خود دست بکشد و همچنان به رویارویی با غرب پیش می‌رود و این ممکن است که جنگ دیگری را اجتناب ناپذیر بکند.
آیا جنگ دوم ایران واسرائیل قریب‌الوقوع هست؟
به گفته منشه امیر بروز جنگ دوم ایران با اسرائیل بستگی به شیوه و رفتار حکومت ایران دارد. او می‌گوید: «نخست‌وزیر اسرائیل صریحا دیروز در پارلمان اسرائیل گفته هرگاه خطر امنیتی جدیدی تهدید کند اسرائیل واردعمل خواهد شد. بنابراین اگر رژیم ایران بخواهد فعالیت‌های اتمی را از سر بگیرد جنگ خواهد شد اما اگر دنیا بتواند با فشار و تحریم‌ها رژیم ایران را وادار کند دست از برنامه اتمی خود بکشد جنگی نخواهد شد.»
منشه امیر همچنین تاکید می‌کند که اولویت اسرائیل حفاظت از امنیت خود است و "تغییر رژیم ایران را وظیفه‌ای مردم ایران می‌داند". او افزود:«اسرائیل دریافته که هستهٔ قدرت در تهران و رده‌های سیاسی به‌ویژه رهبر تصمیم‌گیر هستند؛ بنابراین در صورت درگیری جدید، اهداف اصلی، ساختار سیاسی و نهادهای امنیتی و سرکوبِ رژیم خواهند بود اقدامی که می‌تواند زمینهٔ خیزش داخلی را فراهم کند.»
او همچنین اضافه می‌کند که هدف‌گذاری چنین مراکزی پیش‌تر بخشی از برنامهٔ اسرائیل بوده که "بنا به ملاحظاتی" اما کامل نشده است.
"ایران در پشت پرده با آمریکا و اروپا مذاکره می‌کند"
در مقابل، مهران براتی، تحلیل‌گر مسائل ایران از برلین معتقد است جمهوری اسلامی در پشت پرده هنوز با برخی از فرستادگان اروپایی و حتی ترامپ در حال رایزنی است.
به گفته براتی راهکار احتمالی ایران توافق مجدد با آژانس، در چارچوب پروتکل الحاقی داوطلبانه است تا برخی از مراکز تحت نظارت آژانس قرار گیرد، بدون ورود به مذاکراتی پیچیده‌تر با اروپا و آمریکا.
این تحلیل‌گر سیاسی اما هشدار می‌دهد که این راه‌حل موقتی است، زیرا شروط غرب تنها به غنی‌سازی اورانیوم محدود نمی‌شود؛ بلکه شامل مهار برنامه موشکی، قطع حمایت از گروه‌های نیابتی منطقه و توقف ارسال تسلیحات به یمن نیز هست.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
براتی بر این باور است که اسرائیل و آمریکا، در حال حاضر آمادگی فوری برای حمله ندارند. او تاکید می‌کند که اسرائیل به بازسازی زرادخانه نظامی خود پس از جنگ اخیر با غزه و حزب‌الله مشغول است و اگر تهران به مسیر کنونی ادامه دهد، امکان حمله‌ای دیگر در ماه‌های آینده وجود دارد.
Comments
In Channel
Download from Google Play
Download from App Store
United States00:00
00:00
x
